Kelvin Kiptum làm nên lịch sử khi vô địch Chicago Marathon 2023 ở 2 giờ 0 phút 35 giây, qua đó trở thành runner đầu tiên chạy marathon sub2:1 (dưới 2 giờ 1 phút) ở một giải đấu chính thức.
Runner người Kenya đã được kỳ vọng có thể trở thành VĐV đầu tiên chạy marathon dưới 2 giờ, nhưng đột ngột qua đời vì tai nạn giao thông tại Kenya ngày 11/2.
Eliud Kipchoge được xem là chân chạy marathon vĩ đại nhất lịch sử với hai lần phá kỷ lục thế giới. Cột mốc đầu tiên là 2 giờ 1 phút 39 giây tại Berlin Marathon năm 2018, trước khi anh hạ xuống 2 giờ 1 phút 9 giây cũng tại Berlin năm 2022.
Runner người Kenya còn giành hai HC vàng Olympic, 11 lần vô địch các giải major, gồm bốn lần ở London (2015, 2016, 2018, 2019), bốn lần ở Berlin (2015, 2017, 2018, 2022, 2023), một lần ở Chicago (2014) và Tokyo (2021). Kipchoge cũng là VĐV đầu tiên chạy marathon sub2 khi đạt 1 giờ 59 phút 40 giây trong sự kiện Ineos 1:59 tại Vienna, Áo hồi tháng 10/2019.
Kenenisa Bekele giữ thành tích tốt thứ ba trong lịch sử với 2 giờ 1 phút 41 giây tại Berlin Marathon 2019.
Bekele là huyền thoại của Ethiopia, giữ kỷ lục thế giới ở cả nội dung 5.000 và 10.000m từ năm 2004 đến 2020. Bên cạnh ba HC vàng Olympic, anh còn giành 19 chức vô địch thế giới trên đường chạy road và việt dã. Anh là VĐV thành công nhất trong lịch sử Giải vô địch việt dã thế giới IAAF, với sáu danh hiệu chặng dài (12km) và năm danh hiệu chặng ngắn (4km).
Sisay Lemma vô địch Valencia Marathon 2023 với 2 giờ 1 phút 48 giây, phá kỷ lục của Kiptum ở giải này và đạt thành tích tốt thứ tư trong lịch sử cự ly 42km. Thành tích tốt nhất của runner người Ethiopia tại các giải major là vô địch London 2021 với 2 giờ 4 phút 1 giây và Boston 2024 với 2 giờ 6 phút 17 giây.
Benson Kipruto vô địch Tokyo Marathon 2024 với 2 giờ 2 phút 16 giây, lập kỷ lục mới của giải, nhanh hơn 24 giây so với thông số cũ của đàn anh đồng hương Kipchoge.
Đó là lần thứ ba Kipruto vô địch giải major, sau Boston 2021 với 2 giờ 9 phút 51 giây và Chicago 2022 với 2 giờ 4 phút 24 giây. Tại Chicago Marathon 2023, anh về nhì với 2 giờ 4 phút 2 giây, chỉ kém Kelvin Kiptum - runner đồng hương lập kỷ lục thế giới mới với 2 giờ 0 phút 35 giây.
John Korir giữ thành tích tốt thứ sáu khi vô địch Chicago Marathon 2024 với 2 giờ 2 phút 43 giây. Runner Kenya lần đầu vô địch giải major và cải thiện thành tích đáng kể so với hai lần gần nhất dự Chicago, khi về thứ tư với 2 giờ 5 phút 9 giây vào năm 2023 và thứ ba với 2 giờ 5 phút 1 giây vào năm 2022.
Korir lần đầu chạy marathon tại Ottawa 2018, cán đích thứ hai với 2 giờ 9 phút 14 giây. Anh có hai danh hiệu khi vô địch Los Angeles 2021 với 2 giờ 12 phút 49 giây và Los Angeles 2022 với 2 giờ 9 phút 8 giây.
Birhanu Legese về nhì Berlin Marathon 2019 với 2 giờ 2 phút 48 giây, thành tích tốt thứ ba lúc bấy giờ chỉ sau Kipchoge và Bekele. Thành tích tốt nhất của runner Ethiopia là vô địch Toyko 2019 với 2 giờ 4 phút 48 giây và Tokyo 2020 với 2 giờ 4 phút 15 giây.
Mosinet Geremew giữ thành tích tốt thứ tám trong lịch sử, khi về nhì London 2019 với 2 giờ 2 phút 55 giây, chỉ sau nhà vô địch Eliud Kipchoge.
Runner Ethiopia bắt đầu gây tiếng vang năm 2018 khi vô địch Dubai Marathon với 2 giờ 4 phút, thiết lập kỷ lục mới tại giải, và về nhì Chicago Marathon. Geremew giành HC bạc thế giới năm 2022, với 2 giờ 6 phút 44 giây, chỉ sau Tamirat Tola.
Timothy Kiplagat đạt thành tích cá nhân tốt nhất (PB) và thành tích tốt thứ chín trong lịch sử, với 2 giờ 2 phút 55 giây tại Tokyo 2024. Runner Kenya về đích thứ 14 tại Giải vô địch thế giới 2023, vô địch Abu Dhabi Marathon 2022, Saint Silvester Road Race 2023 và giữ kỷ lục tại Melbourne Marathon với 2 giờ 9 phút 12 giây.
Timothy Kiplagat còn được biết đến với tư cách là bạn tập của cố kỷ lục gia thế giới Kelvin Kiptum.
Dennis Kimetto từng giữ kỷ lục thế giới với thành tích 2 giờ 2 phút 57 giây tại Berlin 2014, qua đó trở thành runner đầu tiên đạt sub2:03 thời điểm đó. Cột mốc trước đó thuộc về runner Kenya khác, với 2 giờ 3 phút 23 giây tại Berlin 2013. Kimetto giữ kỷ lục cho đến khi Kipchoge phá vỡ vào năm 2018.
Đây là đỉnh cao trong sự nghiệp Kimetto. Ngoài ra, anh vô địch Tokyo 2013 với 2 giờ 6 phút 50 giây, Chicago 2013 với 2 giờ 3 phút 45 giây và về thứ ba London 2015 với 2 giờ 5 phút 50 giây.
Hồng Duy
Ảnh: Reuters, Runner's World, World Athletics