Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men's Health.
Tổng quan
- Xu hướng tình dục quá độ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý, các mối quan hệ và khả năng hoạt động trong cuộc sống hàng ngày.
- Đây không phải là một rối loạn thực thể mà thường xuất phát từ yếu tố tâm lý hoặc xã hội.
Triệu chứng
- Gia tăng nhu cầu tình dục: Ham muốn tình dục cao bất thường, khó kiểm soát.
- Ám ảnh về tình dục: Liên tục nghĩ đến hoặc tìm kiếm các hành vi tình dục, làm giảm khả năng tập trung vào các hoạt động khác.
- Hành vi tình dục lặp đi lặp lại: Bao gồm thủ dâm quá mức, quan hệ với nhiều bạn tình, hoặc tham gia vào các hoạt động tình dục rủi ro.
- Ảnh hưởng tiêu cực: Cản trở công việc, học tập, hoặc các mối quan hệ cá nhân.
- Cảm giác hối hận hoặc xấu hổ: Người bệnh thường cảm thấy tội lỗi hoặc thất vọng về hành vi của mình nhưng không thể kiểm soát.
Nguyên nhân
- Yếu tố tâm lý:
- Rối loạn kiểm soát xung động: Tình trạng này có liên quan đến sự mất kiểm soát hành vi, tương tự các rối loạn xung động khác.
- Lo âu và căng thẳng: Tình dục có thể được sử dụng như một phương pháp để giảm lo âu hoặc căng thẳng.
- Sang chấn tâm lý: Các trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ, chẳng hạn như bị lạm dụng tình dục, có thể dẫn đến xu hướng tình dục quá độ.
- Yếu tố sinh học:
- Mất cân bằng hormone: Sự gia tăng bất thường của hormone testosterone có thể dẫn đến ham muốn tình dục cao hơn bình thường.
- Rối loạn thần kinh: Các bất thường trong chức năng não bộ, đặc biệt là vùng điều khiển cảm xúc và hành vi, có thể góp phần vào tình trạng này.
- Yếu tố xã hội:
- Ảnh hưởng văn hóa và môi trường: Tiếp xúc với nội dung tình dục quá mức hoặc áp lực từ môi trường xung quanh có thể dẫn đến hành vi tình dục không kiểm soát.
- Cô lập xã hội: Thiếu mối quan hệ hoặc sự gắn kết xã hội có thể khiến người bệnh tìm đến tình dục như một phương tiện giải tỏa.
Chẩn đoán
- Tiêu chí chẩn đoán:
- Gia tăng nhu cầu tình dục kéo dài ít nhất 6 tháng, vượt ngoài kiểm soát của người bệnh.
- Gây ra căng thẳng đáng kể hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ cá nhân.
- Không liên quan đến các nguyên nhân thực thể như bệnh lý nội tiết hoặc tác dụng phụ của thuốc.
- Phương pháp chẩn đoán:
- Khai thác tiền sử y tế và tâm lý: Đánh giá các yếu tố tâm lý, xã hội và sinh học.
- Đánh giá hành vi tình dục: Sử dụng các bảng câu hỏi tiêu chuẩn để đo lường mức độ ảnh hưởng của hành vi tình dục.
- Loại trừ các nguyên nhân thực thể: Bao gồm kiểm tra hormone và loại trừ các rối loạn nội tiết tố.
Điều trị
- Tâm lý trị liệu:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive Behavioral Therapy - CBT): Hỗ trợ bệnh nhân thay đổi các suy nghĩ và hành vi tiêu cực liên quan đến tình dục.
- Liệu pháp kiểm soát xung động: Hướng dẫn người bệnh cách nhận diện và kiểm soát các xung động tình dục.
- Liệu pháp nhóm: Tham gia các nhóm hỗ trợ để chia sẻ kinh nghiệm và học cách đối phó hiệu quả.
- Dược lý:
- Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs): Được sử dụng để giảm xung động và ám ảnh tình dục.
- Thuốc giảm testosterone: Áp dụng trong các trường hợp nghiêm trọng để giảm mức độ ham muốn tình dục.
- Thay đổi lối sống;
- Thể dục và hoạt động thể chất: Giúp giảm căng thẳng và tăng cường kiểm soát cảm xúc.
- Thực hành thiền và yoga: Hỗ trợ người bệnh quản lý căng thẳng và xung động tốt hơn.
- Giới hạn tiếp xúc với nội dung kích thích: Tránh các yếu tố kích hoạt, chẳng hạn như nội dung khiêu dâm hoặc môi trường không lành mạnh.
Phòng ngừa
- Quản lý căng thẳng hiệu quả: Sử dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc tham gia các hoạt động xã hội.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần: Nhận tư vấn từ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ khi xuất hiện các dấu hiệu không kiểm soát được hành vi tình dục.
- Giáo dục tình dục đúng cách: Hiểu rõ về cơ thể và hành vi tình dục lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ phát triển các hành vi không kiểm soát.
Mỹ Ý