Thái Lan có hơn 200 giống xoài được trồng khắp nước nhưng để tạo ra khao nieow mamuang - xôi xoài - một trong những món tráng miệng được yêu thích nhất, giới sành ăn cho rằng có rất ít loại xoài có thể dùng được.
Xôi xoài thoạt nhìn có cách chế biến đơn giản: những lát xoài chín vàng được cắt vừa ăn, đặt cạnh một nắm xôi phía trên phủ nước cốt dừa và đậu phộng giã nhỏ. Nếu làm đúng công thức, kết quả món ăn sẽ là "một sự kỳ diệu" khi cân bằng hương vị và kết cấu hoàn hảo. Một trong số những người làm xôi xoài ngon nức tiếng Bangkok là Varee Jennsuwan, 63 tuổi, được biết đến với biệt danh "nữ hoàng xôi xoài".
Xôi xoài được trang trí trong nhà hàng 2 sao Michelin R-Haan Bangkok. Ảnh: Instagram/R-Haan restaurant
"Món tráng miệng mùa hè ngon nhất ở Thái Lan là xôi xoài", Varee nói. Cũng theo bà, tháng 3-5 là lúc xoài ngon nhất trong năm, ngọt tự nhiên, nhiều, giá rẻ. Gạo nếp thơm vì mới gặt.
Xoài nam dok mai của Thái là loại được ưa chuộng nhất để làm xôi xoài vì có ngọt đậm và mịn. Những quả trái xoài dok mai ngon nhất được trồng tại huyện Bangkhla, tỉnh Chacheonseo.
Một loại khác là xoài oak rong, có nguồn gốc ở huyện Damnoen Saduak, tỉnh Ratchaburi. Loại xoài này khó tìm, chỉ thu hoạch được một ít vào tháng giêng và nhiều hơn vào tháng 3-4.
Varee cho biết dù xoài đóng vai trò chính trong món khao nieow mamuang nhưng các nguyên liệu khác cũng quan trọng không kém. Bà chọn loại gạo nếp được trồng từ tỉnh cực bắc đất nước - Chiang Rai. Dừa là loại trồng ở tỉnh phía nam Suratthani vì có vị đậm đà, hợp với gạo nếp. Đậu phộng được nướng thay vì chiên để có độ giòn nhẹ. Ngay cả loại muối dùng chế biến nước cốt dừa cũng được Varee lựa chọn cẩn thận từ Samut Sakorn, tỉnh ven biển phía nam Bangkok.
Tình yêu xôi xoài của người dân đến từ mọi độ tuổi. Năm 2022, tại lễ hội âm nhạc Coachella, California, Mỹ, rapper người Thái Milli (Danupha Khanatheerakul) đã kết thúc màn biểu diễn bằng hành động xới một bát xôi xoài. Hành động đã khơi dậy cơn thèm ăn món này trên toàn quốc. Tại Bangkok, các quán xôi xoài nổi tiếng tràn ngập đơn đặt với shipper đến nhận hàng xếp thành hàng dài.
Xôi xoài tại cửa hàng K Panich. Ảnh: CNN
Trong số những người được hưởng lợi từ hiệu ứng Milli có K Panich, quán xôi xoài lâu đời nhất thủ đô và chỉ nằm cách Cung điện Hoàng gia 15 phút đi bộ. Nhà hàng mở cửa từ năm 1932 này được Michelin Guide trao giải thưởng Bib Gourmand 2019 - danh hiệu dành cho nhà hàng có trải nghiệm ẩm thực tốt với mức giá phải chăng nhưng không ảnh hưởng chất lượng. Các ngày trong tuần, quán luôn kín khách du lịch, dân địa phương và tài xế giao hàng dài chờ món. Trên bàn, giỏ và các thùng chất cao những trái xoài nam dok mai vàng rực. Những ai muốn ăn tại chỗ sẽ được dẫn đến quán sinh tố bên kia đường để ngồi và thưởng thức xôi xoài.
Saowalak Chaimeesuk, 54 tuổi là một khách tại K Panich. Khi được hỏi tại sao xôi xoài là món ăn mùa hè phổ biến ở Thái Lan, bà nói phần lớn "liên quan đến nỗi nhớ". "Trước đây chúng tôi không trồng được nam dok mai quanh năm. Giờ đây nông nghiệp phát triển nên chúng tôi có thể trồng vào bất kỳ mùa nào", bà nói.
Bên trong quán K Panich. Ảnh: CNN
Quản lý quán Khun Nan cho biết bí quyết tồn tại của cửa hàng là "cam kết tìm nguồn cung ứng nguyên liệu hàng đầu đất nước" và tiết lộ có hàng chục khách quốc tế đến cửa hàng mỗi ngày sau dịch.
"Đó là minh chứng cho sự khéo léo và ngon miệng nổi tiếng trong ẩm thực Thái Lan", đầu bếp kiêm chủ quán R-Haan Bangkok Chumpol Jangprai nói.
Với Varee, khách của bà ngoài dân địa phương còn đến từ Trung Quốc đại lục, Hong Kong, Singapore. "Họ nói nếu chưa đến quán tôi ăn xôi xoài thì coi như chưa đến Thái Lan", nữ hoàng bán xôi chia sẻ.
Anh Minh (Theo CNN)