 |
|
Người dân Campuchia vẫn còn bị Cánh đồng chết ám ảnh. |
4 năm về trước, Phnom Penh đã yêu cầu LHQ giúp họ mở một tòa án đặc biệt, phán xử những kẻ đã gây ra thảm họa diệt chủng, cướp đi sinh mạng của 1,7 triệu người trong thời gian 1975-1979. Tuy nhiên, thống nhất được cách thức thành lập và hoạt động của tòa án đó là vấn đề rất khó khăn. LHQ muốn có một nhóm thẩm phán quốc tế, tổ chức xét xử ở bên ngoài lãnh thổ Campuchia, trong khi Phnom Penh lại đòi thẩm phán là người nước mình. Cuối cùng, đôi bên cũng đạt được thỏa thuận theo đó, phiên tòa sẽ được mở trên đất Campuchia, với đội ngũ thẩm phán bao gồm 3 công dân Campuchia và 2 người nước ngoài.
Vấn đề tiếp theo phải giải quyết là bị cáo. Trong số những lãnh tụ cũ của Khmer đỏ, có nhiều nhân vật đang được chính phủ Campuchia cho hưởng ân xá theo một thỏa thuận trước đây nhằm chấm dứt nội chiến. Theo Thủ tướng Hun Sen, nếu không khéo, phiên tòa có thể gây ra nội chiến, nhất là trong trường hợp bị cáo là một lãnh tụ Khmer Đỏ đã đầu hàng và được ân xá nhưng lại bị truy tố. Nhưng một số người phản đối quan điểm của Thủ tướng. Nói chung, bản thân chính quyền hiện nay của Campuchia cũng chia rẽ về việc sẽ đưa ai ra trước vành móng ngựa của phiên tòa xét xử tội diệt chủng kia. (Một số quan chức trong chính phủ từng là người của chế độ Khmer Đỏ). Nhiều người muốn đưa tất cả lãnh tụ Khmer Đỏ trước kia lên ghế bị cáo, số khác lại tỏ ra thận trọng.
LHQ đã đe dọa rút khỏi quá trình xét xử nếu Campuchia không truy tố tất cả những nhân vật chủ chốt trong chế độ cũ. Còn Trung Quốc thì lặng lẽ phản đối phiên tòa bởi trước đây họ từng ủng hộ Khmer Đỏ.
Tuy nhiên, không cần biết có bao nhiêu lãnh tụ cũ của Khmer đỏ phải ra trước vành móng ngựa, phiên tòa vẫn sẽ là ngày đáng nhớ đối với nhiều dân thường Campuchia, những người cho đến nay vẫn còn bị quá khứ ghê rợn ám ảnh và đã nghĩ rằng một phiên tòa như thế chẳng bao giờ tồn tại.
Một số lãnh tụ cũ của Khmer đỏ
Pol Pot: Đã chết vào tháng 4/1998.
Ta Mok: Cựu chỉ huy quân sự, biệt hiệu “Đồ tể”.
Kang Kek: Nguyên quản giáo nhà tù S-21, đao phủ. Đang bị giam chờ ngày xét xử.
Ieng Sary: Nguyên bộ trưởng Ngoại giao, đã được ân xá.
Nuon Chea: Nhà tư tưởng số một của Khmer Đỏ, vẫn đang tự do.
Khieu Samphan: Người biện giảng trước công chúng, vẫn đang tự do.
Lịch sử Campuchia từ năm 1941 đến nay
 |
|
Pol Pot, thủ lĩnh Khmer đỏ (1926?-1998). |
1941: Thái tử Norodom Sihanouk trở thành quốc vương.
1941-1945: Campuchia bị phát xít Nhật chiếm đóng.
1946: Pháp thiết lập “chế độ bảo hộ” đối với Campuchia. Những người cộng sản bắt đầu đấu tranh vũ trang chống Pháp.
1953: Campuchia giành độc lập từ tay Pháp, trở thành Vương quốc Campuchia dưới sự cai trị của Quốc vương Sihanouk.
1955: Sihanouk thoái vị để đi theo con đường chính trị. Cha của ông trở thành vua, còn ông làm thủ tướng Campuchia.
1960: Quốc vương mất, Sihanouk trở thành người đứng đầu nhà nước.
1970: Sihanouk bị lật đổ trong một cuộc đảo chính, lúc đó ông đang ở nước ngoài. Tướng Lon Nol từ địa vị thủ tướng lên nắm quyền lãnh đạo. Lon Nol tuyên bố thành lâp nước Cộng hòa Khmer. Sihanouk lưu vong ở Trung Quốc, bắt đầu thành lập phong trào du kích kháng chiến, gọi là Khmer Đỏ.
1975: Khmer Đỏ, dẫn đầu là Pol Pot, lật đổ Lon Nol, giành quyền kiểm soát Phnom Penh. Sihanouk trở thành người đứng đầu nhà nước, đổi tên nước thành Campuchia. Quân Khmer Đỏ lùa dân thành thị về nông thôn làm ruộng. Tiền trở thành vô dụng, tôn giáo bị cấm. 1,7 triệu người đã bị giết hại.
1976: Sihanouk từ chức, Khieu Samphan lên thay. Pol Pot làm thủ tướng.
1979: Quân đội Việt Nam chiến đấu và giành quyền kiểm soát Phnom Penh, sau khi tiến vào Campuchia trong một cuộc tấn công thần tốc. Khmer Đỏ chạy trốn, trú ngụ ở vùng biên giới với Thái Lan. Nước Cộng hòa Nhân Dân Campuchia ra đời. Sự sống hồi sinh.
1981: Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia chiến thắng trong bầu cử vào Quốc hội. Cộng đồng quốc tế không công nhận chính phủ mới, vẫn duy trì chiếc ghế của Khmer Đỏ và Sihanouk tại LHQ.
1985: Hun Sen trở thành thủ tướng. Chiến tranh du kích lan tràn trên lãnh thổ Campuchia làm hàng trăm nghìn dân thường phải tị nạn.
1989: Việt Nam rút quân khỏi Campuchia. Chính phủ đổi tên nước thành Nhà nước Campuchia.
1991: Các bên tham chiến ký hiệp định hòa bình ở Paris. Một chính phủ lâm thời của LHQ được dựng lên trong thời kỳ chuyển giao. Chính phủ này tạm thời chia sẻ quyền lực với đại diện các đảng phái khác nhau ở Campuchia. Sihanouk trở thành người đứng đầu nhà nước.
1993: Tổng tuyển cử. Đảng Funcipec giành được nhiều ghế trong quốc hội nhất, sau đó là Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) của Hun Sen. Một liên minh 3 đảng được hình thành với Thái tử Norodom Ranariddha thuộc Đảng Funcipec làm thủ tướng, Hun Sen làm phó thủ tướng. Sihanouk làm quốc vương. Đất nước đổi tên thành Vương quốc Campuchia, theo chế độ quân chủ. Khmer Đỏ mất ghế tại LHQ.
1994: Hàng nghìn du kích Khmer Đỏ đầu hàng để được chính quyền cho hưởng ân xá.
1996: Một chỉ huy của Khmer Đỏ, Ieng Sary, thành lập đảng mới và được Sihanouk cho hưởng ân xá.
1997: Khmer Đỏ xét xử Pol Pot và tuyên phạt ông ta án chung thân.
1998: Ranariddh bị xét xử vắng mặt và kết tội buôn lậu vũ khí, nhưng sau đó được Quốc vương ân xá. Pol Pot chết ở nơi ẩn náu trong rừng. Tháng 7, Campuchia tổ chức bầu cử, Đảng CPP của Hun Sen chiến thắng. Một liên minh cầm quyền ra đời, bao gồm CPP và Funcipec. Hun Sen làm thủ tướng, Ranariddh trở thành chủ tịch Quốc hội.
11/7/2001: Hạ viện thông qua dự luật xét xử lãnh đạo Khmer Đỏ.
23/7/2001: Thượng viện thông qua dự luật.
7/8/2001: Hội đồng Hiến pháp thông qua dự luật.
Đoan Trang (theo BBC)
Theo dòng sự kiện:
Thượng viện Campuchia thông qua Luật Xét xử Khmer đỏ (23/7)
Quốc vương Sihanouk sẽ đứng ngoài vụ xét xử Khmer đỏ (13/7)
QH Campuchia thông qua luật xét xử Khmer đỏ (11/7)
Khmer đỏ sẽ hầu toà cuối năm nay (23/6)
Campuchia thông qua Luật Xét xử Khmer đỏ? (20/6)