Báo cáo gửi Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng TP HCM cho biết đang triển khai đề án kiểm soát khí thải phương tiện theo hai giai đoạn, thực hiện Chỉ thị 20 của Chính phủ về giảm ô nhiễm môi trường. Giai đoạn đầu áp dụng với xe buýt, thành phố đã xây dựng lộ trình và chính sách hỗ trợ chuyển đổi, hướng tới năm 2030 toàn bộ ôtô sử dụng điện hoặc nhiên liệu sạch.
Giai đoạn hai áp dụng cho toàn bộ phương tiện còn lại. Trong đó, thành phố đang nghiên cứu xây dựng lộ trình chuyển đổi, chính sách hỗ trợ và phân vùng kiểm soát khí thải tại ba khu vực: trung tâm, Cần Giờ, Côn Đảo, trên cơ sở đề xuất của đơn vị tư vấn.
Hiện các phương án vẫn tiếp tục được nghiên cứu, chưa hoàn chỉnh do cần đánh giá nhiều yếu tố nhằm đảm bảo triển khai đồng bộ, phù hợp. Dự kiến đến quý I/2026, các thủ tục liên quan sẽ hoàn thiện để trình HĐND TP HCM xem xét và thông qua nghị quyết.
Khu vực trung tâm thành phố được đề xuất làm vùng LEZ. Đồ họa: Hoàng Khánh
Trước đó, theo báo cáo của liên danh tư vấn hồi tháng 10, vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu trung tâm gồm các quận cũ: 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận, giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 trục đường lớn. Từ 2026, ba nhóm phương tiện sẽ bị kiểm soát: xe tải nặng dùng diesel (cấm hoàn toàn), ôtô thương mại dưới chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dưới Euro 2. Sang 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, phạm vi kiểm soát mở rộng tới tất cả xe máy dưới Euro 2 và ôtô dưới Euro 4.
Sau năm 2032, thành phố dự kiến nâng chuẩn khí thải và mở rộng LEZ toàn bộ khu vực vành đai 1, gồm các tuyến Phạm Văn Đồng – Nguyễn Thái Sơn – Bảy Hiền – hương lộ 2 – Nguyễn Văn Linh...
Dòng xe nối đuôi nhau qua cầu Bình Triệu vào trung tâm TP HCM, tháng 8/2025. Ảnh: Đình Văn
Để kiểm soát phương tiện, đề án đề xuất lắp camera nhận diện biển số, đối chiếu dữ liệu đăng kiểm để xác định mức khí thải. Xe không đạt chuẩn khi vào LEZ sẽ bị xử phạt. Ở tháng đầu thí điểm, người vi phạm sẽ bị nhắc nhở.
Từ tháng thứ hai đến tháng thứ sáu, thành phố bắt đầu xử phạt ở mức 50% của Nghị định 168: 100.000 đồng với môtô, xe máy và 200.000 đồng với ôtô. Sau 6 tháng, mức phạt áp dụng đầy đủ: 200.000 đồng cho môtô, xe máy và 400.000 đồng cho ôtô không đạt chuẩn khí thải đi vào vùng LEZ.
Cùng với xử phạt, đề án bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân, doanh nghiệp và phát triển hạ tầng phục vụ chuyển đổi như giao thông công cộng, trạm sạc điện.
TP HCM sau sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu có hơn 14 triệu dân, 13 triệu phương tiện, chưa kể xe vãng lai. Giao thông đường bộ phát thải khoảng 88% lượng bụi mịn, gây thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.
Giang Anh