Cuối những năm 1998, sự xuất hiện của Matiz thổi một làn gió mới cho thị trường ôtô Việt Nam. Với mức giá chào bán thời điểm đó khoảng 10.000 USD (tương đương 130 triệu đồng) và được lắp ráp trong nước, Matiz trở thành loại phương tiện được nhiều người mong muốn sở hữu.
Dáng vẻ nhỏ nhắn, dễ di chuyển, tiết kiệm nhiên liệu là những ưu điểm khiến Matiz thay đổi quan điểm của người tiêu dùng lúc bấy giờ, vốn hướng tới việc mua xe ga nhập khẩu kiểu SH, PS với giá 10.000 USD.
Matiz đặt viên gạch đầu tiên cho phân khúc ôtô cỡ nhỏ, mà 23 năm qua xuất hiện hàng loạt cái tên khác "làm mưa, làm gió" như Kia Morning, Hyundai i10 hay VinFast Fadil hiện nay.
Thời gian ra mắt các mẫu xe cỡ A tại Việt Nam. Đồ hoạ: Tạ Lư
>> Bình chọn Ôtô của năm phân khúc A
Kể từ khi xuất hiện 2003, Matiz có một bản nâng cấp nhẹ vào 2005. Doanh số mẫu xe cỡ nhỏ tăng nhanh chóng từ vài trăm xe và đạt đỉnh hơn 2.000 chiếc vào năm 2005. Lúc ấy doanh số cả thị trường ôtô Việt Nam chưa tới 50.000 chiếc.
Sau thời kỳ hoàng kim 1998-2005, Matiz gặp phải sự kháng cự của cái tên mới Kia Morning xuất hiện từ 2004, nhập khẩu Hàn Quốc và sau này lắp ráp. Morning có dáng vẻ hiện đại, nịnh mắt khách hàng hơn, đặc biệt là phái nữ. Mẫu xe của Kia cũng nhiều trang bị, rộng rãi hơn Matiz.
Đến cuối 2006, thị trường chào đón thêm mẫu Hyundai Getz (tên gọi khác Click), với hai bản 1.1 MT hoặc 1.4 AT. Getz không dành được nhiều thành công ở phiên bản số tự động do khá tốn xăng, trong khi nhóm khách hàng kinh doanh dịch vụ yêu thích bản MT bởi lành và tiết kiệm.
"Cuộc đời" của Matiz chấm dứt vào mùa hè 2008, cũng là lúc Chevrolet Spark chính thức xuất hiện. Chevrolet, ông lớn Mỹ đã thâu tóm Daewoo Hàn Quốc từ 2002, các công ty chi nhánh như ở Việt Nam sau đó đều trở thành thành viên của GM toàn cầu. Các sản phẩm sau đó được chuyển hóa dần, sử dụng cả hai thương hiệu Daewoo và GM. Vì vậy, Daewoo Matiz dừng bán, chuyển sang Chevrolet Spark.
Từ 2005-2009, các mẫu Matiz vẫn được bán dưới hình thức nhập khẩu của showroom bên ngoài với hình dáng giống với Spark. Thời kỳ này chứng kiến sự thành công của Kia Morning, luôn bán chạy hàng đầu phân khúc. Spark có một lần nâng cấp lớn vào 2009 và 2015 trước khi dừng bán năm năm 2019. Mẫu xe dưới thương hiệu Chevrolet cũng không thành công về mặt doanh số.
Morning thống trị phân khúc tới 2014, trước khi Hyundai i10 thế hệ mới xuất hiện. Dù trước đó, i10 chính thức vào Việt Nam từ 2010, nhưng kiểu dáng cục mịch, chật chội nên ít được quan tâm.
Từ 2014-2018, i10 và Morning thay nhau đứng top phân khúc, tới khi Fadil xuất hiện vào 2019.
Trong suốt quãng thời gian 2013-2019, dù i10 và Morning thống trị phân khúc, các hãng khác cũng không ngồi ngoài. Mitsubishi Mirage ra mắt vào 2013 với kiểu kích thước lỡ cỡ khiến khách hàng bối rối. Mirage có trục cơ sở lớn hơn các mẫu cỡ A nhưng nhỏ hơn B, có thể coi là A+. Rộng rãi nhưng ít trang bị và động cơ 1.2 khiến xe nặng nề. Mirage vì thế không thành công về doanh số.
Fadil đang là mẫu xe có doanh số tốt nhân phân khúc xe cỡ A tại Việt Nam. Ảnh: Đức Huy
Năm 2018, thị trường chào đón thêm Suzuki Celerio và Toyota Wigo. Sang 2019 có thêm Brio. Celerio dừng bán 2021. Wigo và Brio thì doanh số lẹt đẹt. Wigo và Celerio đều có kiểu dáng cũ kỹ, ít trang bị nên không thành công. Trong khi đó, Brio lái hay, rộng rãi, thiết kế hợp mắt giới trẻ nhưng mức giá lại quá cao.
Bước ngoặt của thị trường là khi VinFast Fadil bán ra vào mùa hè 2019. Fadil bứt phá với việc mỗi tháng bán hơn 1.000 xe, trở thành mẫu xe bán chạy nhất phân khúc A trong năm 2020 và 10 tháng năm 2021. Fadil có máy mạnh nhất phân khúc, nhiều trang bị an toàn và một mức giá bán hợp lý.
Đoàn Dũng