Nam công nhân Weng Changqing, 37 tuổi, biết mình muốn một chiếc ôtô điện trước cả khi có bằng lái xe. Weng sống trong một thị trấn nhỏ ở phía tây Trung Quốc và sẵn sàng lập gia đình. Lựa chọn của Weng không phải là từ Tesla, mà từ một hãng sản xuất xe điện nội địa, Hozon Auto.
Đó là một trong số nhiều mẫu xe điện đang ngày một phổ biến đối với khách hàng thu nhập thấp ở Trung Quốc nhờ giá thành cũng như chi phí vận hành rẻ.
Weng dự tính tiền điện để sạc cho chiếc xe vừa mua trong cả một năm là chưa tới 400 USD, tức chỉ có thể mua được 377 lít xăng ở Trung Quốc, đủ để chạy được khoảng 6.300 km với một chiếc Trumpchi GS3 đời 2020 từ hãng Guangzhou Automobile Group (GAC), tức trung bình mỗi ngày 17,2 km.
Xe điện Hozon Neta N01 ở Trung Quốc. Ảnh: China Car Forums
Giá xe điện sẽ bằng với những mẫu xe động cơ đốt trong trong khoảng 4-6 năm nữa, với doanh số hàng năm sẽ bắt đầu như tên lửa, đạt 25 triệu trong 2030, tăng từ mức 2 triệu xe mỗi năm hiện nay, theo BloombergNEF.
Xe điện giá rẻ có thể đạt được những hiệu ứng xã hội rất xa, đặc biệt với những người sống ngoài trung tâm thành phố, ở khu vực nông thôn nơi phương tiện công cộng hạn chế, theo Selika Talbott, một giảng viên ở American University tại Washington, cũng là một đối tác ở một hãng tư vấn công nghiệp ôtô nhận xét.
Ở Trung Quốc, mẫu Neta N01 của Hozon Auto là một trong nhiều mẫu xe điện giá rẻ, gồm cả chiếc xe mini e1 của BYD với giá 8.950 USD. BYD là nơi mà tỷ phú Warren Buffett rót tiền nhiều hơn cả ở hãng Mỹ General Motors (GM). Hay liên doanh SAIC-GM-Wuling có chiếc Hongquang Mini EV gia nhập thị trường trong 2020 với giá chỉ hơn 4.000 USD và nhanh chóng trở thành ngôi sao bán chạy.
Trong nửa đầu 2020, giá bán lẻ trung bình của một chiếc xe điện, chưa tính mức hỗ trợ, là 55.300 USD tại Mỹ, so với 29.900 USD ở Trung Quốc, theo hãng nghiên cứu Jato Dynamics.
Các hãng ôtô có khả năng khuấy tung phân khúc xe điện giá rẻ ở Trung Quốc bằng cách tối giản nội thất và tiết kiệm những thứ khác. Dòng xe này thường có tốc độ thấp. Và mẫu crossover điện mà Weng mua chỉ chạy được khoảng 300 km mỗi lần sạc - tức một nửa quãng đường so với Tesla Model 3 Long Range.
Giá thấp sẽ giúp tăng lượng người mua, thường là người trẻ, thu nhập thấp, và sống bên ngoài các thành phố lớn, khi mua chiếc xe đầu tiên. Những mẫu xe điện này đặc biệt phổ biến ở khu vực nông thôn Trung Quốc, nơi có hơn 500 triệu dân sinh sống nhưng chỉ khoảng 20% có thể sở hữu một chiếc ôtô. Một số mẫu "bay" khỏi đại lý với tốc độ mà những người trong ngành nói rằng chưa từng chứng kiến.
Khi ra mắt vào tháng 7/2020, Hongguan Mini EV cũng trở thành xe năng lượng mới bán chạy nhất ở Trung Quốc, với 15.000 chiếc. Tháng 9 cùng năm, doanh số đạt hơn 20.000 xe, gần gấp đôi Tesla Model 3.
Dòng xe điện giá rẻ ở Trung Quốc đang có những lợi thế, như sự hỗ trợ từ chính phủ cũng như các chính sách thúc đẩy tiêu dùng tại các địa phương. Trung Quốc cũng là nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới, vì thế các hãng xe điện được tiếp cận nguồn cung chi phí thấp đối với phần đắt nhất của một chiếc xe điện.
Trong khi đó, các hãng xe và nhà cung ứng linh phụ kiện ở những nơi khác trên thế giới khó lòng sản xuất với chi phí thấp như thế, nên không dễ để cung cấp các sản phẩm giá rẻ như các đối thủ Trung Quốc trong tương lai gần.
Nhưng xe điện cần được sạc. Ngày nay, các trạm sạc thường tập trung ở những khu vực đô thị, cũng như các bãi đỗ xe, việc sạc tại nhà vẫn chưa phổ biến. Trạm sạc vẫn là trở ngại lớn cho tương lai ôtô điện, ngay cả ở Trung Quốc, nơi đã vượt Mỹ về số trạm sạc.
Mọi người thường có xu hướng ưu tiên sạc ở nhà trước. Hầu hết ôtô vẫn đỗ khoảng 8-12 tiếng ban đêm, sạc điện ở nhà dễ và rẻ hơn sạc ở bất cứ chỗ nào khác. Nhưng Trung Quốc có tỷ lệ sạc ở nhà thấp hơn nhiều nơi khác bởi đặc thù thiết kế cũng như mật độ nhà cửa. Ngay cả khi cân nhắc đến giải pháp thay thế là lấy sạc nơi công cộng làm trung tâm, tầm quan trọng của việc sạc ở nhà sẽ vẫn phù hợp hơn, dù ở Mỹ hay Trung Quốc.
Mỹ Anh