Stanley Ho (Hà Hồng Sân) ngày 26/5 qua đời ở tuổi 98, để lại đế chế sòng bài đã giúp ông nằm trong top người giàu nhất châu Á nhiều thập kỷ.
Hà Hồng Sân tại Hong Kong năm 2008. Ảnh: Reuters.
Ông Hà sinh ra ở Hong Kong năm 1921 trong gia đình giàu có gốc Hoa và gốc Âu. Nhưng năm ông Hà 13 tuổi, gia đình khánh kiệt sau khi cha ông tán gia bại sản vì chứng khoán và trốn sang Đông Nam Á, bỏ rơi vợ con. Hà Hồng Sân từng không có tiền đi nhổ răng. Nhiều cô gái bị thu hút bởi vẻ ngoài Á-Âu của ông nhưng khi họ gợi ý ông mời họ cà phê, ông luôn lảng tránh.
Ông Hà nhận học bổng vào Đại học Hong Kong nhưng phải bỏ học vì Thế chiến II. Ông làm việc trong 7 ngày cho Cục Phòng bị Tập kích Đường không trước khi phát xít Nhật chiếm Hong Kong năm 1941.
"Tôi kiếm được 10 đô Hong Kong trong 7 ngày, sau đó tôi đến Macau", ông nói. "Tôi từng rất nghèo. Tôi bắt đầu chỉ với 10 đô Hong Kong. Đó là số vốn của tôi".
Macau khi đó là thuộc địa của Bồ Đào Nha và duy trì tính trung lập của Bồ Đào Nha trong suốt Thế chiến II. Tại đây, ông Hà làm việc cho một công ty xuất nhập khẩu của Nhật, chuyên nhập lậu hàng xa xỉ, máy móc, gạo và các mặt hàng khác. Hà Hồng Sân được trọng dụng vì cấp trên đánh giá cao bản năng kinh doanh của ông. Ông kiếm được một triệu đô Hong Kong đầu tiên ở tuổi 24.
Ông Hà bắt đầu xây dựng đế chế sòng bạc vào đầu những năm 1960. Công ty Sociedade de Turismo e Diversões de Macau (STDM) của ông được độc quyền điều hành sòng bạc ở Macau năm 1961, bằng cách hứa với chính quyền thực dân Bồ Đào Nha rằng họ sẽ thúc đẩy du lịch và cải thiện cơ sở hạ tầng. Khách sạn Sòng bạc Lisboa thuộc STDM nhanh chóng nổi tiếng quốc tế.
STDM làm ăn phát đạt vào những năm 1980 khi nhiều người giàu có ở Trung Quốc đại lục đổ về các song bài của ông Hà. Tuy nhiên, các khách sạn và sòng bài của ông được cho là liên quan đến Hội Tam hoàng, các băng đảng và gái mại dâm. Các quan chức hành pháp và nhà phân tích trên khắp thế giới cáo buộc các sòng bạc của ông Hà5, đặc biệt là phòng VIP, được Hội Tam hoàng sử dụng để rửa tiền.
Trong một tuyên bố bằng văn bản với New York Times năm 2007, ông Hà không bác bỏ những cáo buộc đó nhưng nói rằng trong những năm 1980 và 1990, "bất cứ ai trong ngành cờ bạc đều dễ bị cáo buộc như vậy".
Thế độc quyền sòng bài của ông Hà chấm dứt vào năm 2001, hai năm sau khi Macau được bàn giao cho Trung Quốc. Bắc Kinh yêu cầu mở cửa Macau cho các công ty nước ngoài. Các tài phiệt từ Mỹ như Steve Wynn và Sheldon G. Adelson đã mở các sòng bài tỷ đô với các quán rượu, nhà hàng và khách sạn 5 sao tại đây.
Adelson, chủ tịch Las Vegas Sands Corporation, từng dự đoán đế chế của ông Hà sẽ nhanh chóng lép vế. "Ông ấy chưa bao giờ phải cạnh tranh trong thị trường thực sự".
Thực tế, sự cạnh tranh đã thúc đẩy Hà Hồng Sân hiện đại hóa hoạt động và xây dựng các khách sạn sòng bài sang trọng mới. Lợi nhuận của ông tăng vọt khi người giàu từ Trung Quốc đại lục biến Macau thành kinh đô song bài toàn cầu, vượt qua Las Vegas vào năm 2006.
SJM Holdings, công ty quản lý sòng bài của STDM, vận hành 20 sòng bài ở Macau. Ước tính tài sản cá nhân của ông Hà là 6,4 tỷ USD khi ông nghỉ hưu vào năm 2018, vài tháng trước sinh nhật 97 tuổi.
"Ông ấy là kiểu người không chấp nhận thất bại", Ricardo Pinto, chủ tạp chí Macau Closer, nói năm 2007. Ông Hà cũng nói rằng: "Tôi rất thích thử thách và không bao giờ chấp nhận câu trả lời 'không' một cách dễ dàng".
Sòng bài Grand Lisboa ở Macau. Ảnh: AFP.
Tuy nhiên, đôi khi đối thủ lại đến từ trong chính gia đình. Stanley Ho có 4 vợ và 17 người con. Năm 2011, một cuộc tranh chấp gia đình đã nổ ra liên quan đến 32% cổ phần STDM của ông Hà. Ông cáo buộc gia đình người vợ thứ hai và thứ ba cố kiểm soát bất hợp pháp cổ phần của mình, khi ông đang hồi phục sau ca phẫu thuật não.
Tháng 3/2011, ông Hà rút đơn kiện, thông báo tranh chấp đã được giải quyết riêng. Tất cả nhánh của gia đình ra tuyên bố khẳng định "sẽ làm việc cùng nhau để tiếp tục phát triển đế chế sòng bài".
Nhà tài phiệt thường di chuyển giữa Hong Kong và Macau bằng trực thăng. Ông rất yêu thích khiêu vũ và chơi quần vợt, kể cả khi đã cao tuổi. Ông từng là một trong những người rước đuốc Olympic năm 2008, khi sự kiện được tổ chức tại Bắc Kinh.
Tuy nhiên, vua sòng bài không đánh bạc.
"Tôi luôn nói với các con và những người bạn tốt: Đừng đốt nhiều tiền vào đánh bạc và nếu có thể thì đừng bao giờ đánh bạc", ông nói năm 1999.
Phương Vũ (Theo NYTimes/Reuters/SCMP)