Để chuẩn bị gia nhập WTO, VN - một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Á, đang nỗ lực vượt bậc để vươn ra thế giới. Đất nước này đang thực hiện những thay đổi căn bản, từ phòng họp của Quốc hội tới công xưởng, nơi các dây chuyền may sản xuất ra những bộ quần áo thể thao, những chiếc quần áo polo và áo sơ mi cho các cửa hàng ở Mỹ.
Trở thành thành viên WTO sẽ đem lại nhiều thị trường nước ngoài mới, song cũng buộc VN cam kết giảm bảo hộ cho các công ty của mình. “Ảnh hưởng lên VN sẽ rất nặng nề”, Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Đoàn Duy Khương cho biết. “Để mạnh hơn, chúng tôi phải học cách cạnh tranh”, ông nói tiếp.
Công ty Dệt may Hà Nội (Hanosimex) gần đây đã lắp đặt thêm máy móc mới trong các nhà máy dệt và quay sợi, đào tạo lại nhân viên bán hàng. Công ty dự đoán sẽ có tăng trưởng mạnh trong xuất khẩu. Gần một nửa sản phẩm của công ty được xuất khẩu, trong đó khoảng 2/3 được xuất sang Mỹ.
 |
|
Thị trường tiêu dùng trẻ của VN hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Ảnh: P.A. |
Một VN mới đang trở mình
“WTO dường như đang thúc đẩy khá nhiều thay đổi ở VN,” ông Jonathan Pincus, kinh tế gia cao cấp của Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc cho biết. “Đa số những thay đổi này là tích cực và còn cần thay đổi nhiều hơn nữa”, theo đánh giá của chuyên gia này.
Gia nhập WTO tiếp nối hai thập kỷ tự do hóa kinh tế đã giúp Việt Nam chuyển đổi thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Á. Mặc dù vẫn còn tham nhũng và quan liêu tràn lan, nền kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng thêm 50% trong vòng 5 năm qua.
VN cũng đã thông qua một số luật cơ cấu lại phương thức điều tiết đầu tư và kinh doanh. Lần đầu tiên, tất cả doanh nghiệp phải được đối xử công bằng, bất kể là doanh nghiệp trong hay ngoài nước, thuộc sở hữu nhà nước hay tư nhân. Những luật khác đang được soạn thảo để điều chỉnh lại ngành dược, lĩnh vực bảo hiểm xã hội và thuế.
Tuy nhiên, ông Pincus cảnh báo rằng thử thách thực sự đối với quyết tâm và khả năng cải cách của Chính phủ sẽ bắt đầu khi VN bước vào thực hiện luật mới và cố gắng thi hành luật có hiệu quả.
Ở Trung Quốc, nhiều nhà kinh doanh nước ngoài đã cáo buộc chính phủ nước này không thực hiện nhiều cam kết mở cửa thị trường mà nhờ đó họ mới được gia nhập WTO.
Tự lực kinh doanh trong cạnh tranh
Khi thời điểm trở thành thành viên WTO đang đến gần, các lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam đang chuẩn bị cho những thay đối đáng lo ngại. Ví dụ thuế đối với hàng nhập khẩu, sẽ được cắt giảm còn 15% hoặc thấp hơn nữa theo thoả thuận đã đàm phán được với Mỹ. Một số doanh nghiệp địa phương đang cố gắng liên doanh với đối tác nước ngoài để duy trì được sức cạnh tranh.
Nguyễn Thanh Bình vào làm việc cho Hanosimex cách đây 24 năm và phấn đấu trở thành giám đốc điều hành công ty. Trong thời gian này, công ty của bà với một khu nhà xưởng hai tầng mặt tiền sơn màu nâu vàng nằm gọn sau lưng những con đường của thủ đô Hà Nội, đã mở rộng thành một doanh nghiệp có 6.000 công nhân. Doanh thu hàng năm đạt 80 triệu USD. Giờ đây, bà Bình và những người điều hành công ty phải học lại cách kinh doanh.
Bà Bình giải thích từ trước đến nay, công ty có rất ít liên hệ trực tiếp với khách hàng ở Mỹ, Nhật và châu Âu, mặc dù hàng phục vụ xuất khẩu chiếm phần lớn sản phẩm làm ra. Ngược lại, công ty bán hàng thông qua các công ty thương mại nhà nước khác. Hệ thống này sắp bị phế bỏ.
“Sau khi gia nhập WTO, chúng tôi sẽ làm việc chặt chẽ với khách hàng”, bà Bình nói. Công ty có kế hoạch đào tạo lại những nhà quản lý và các nhân viên quan hệ đối ngoại để họ trở thành những người chào hàng sắc sảo. Một vài người đã được gửi đi đào tại tại Nhật và Hồng Kông.
Dự đoán được khả năng thâm nhập sâu hơn vào thị trường nước ngoài, công ty đã đầu tư cho thiết bị mới trong năm nay, bao gồm máy móc giúp tăng sản lượng sản xuất sợi vải và tạo ra sản phẩm quần áo chất lượng cao hơn.
Trở thành thành viên WTO có thể ảnh hưởng đến ngành dệt may bởi vì chính phủ đang tiến hành cắt trợ cấp, bao gồm cả các khoản vay ưu đãi cho đầu tư và một số hoạt động xúc tiến thương mại. Bà Bình cho biết công ty Hanosimex đủ lớn để thành công mà không cần sự hỗ trợ này. Điều bà lo ngại hơn là phải tìm đủ nguồn vải nhập khẩu để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng sản xuất.
Hệ thống ngân hàng ở Việt Nam, bị chi phối bởi những thể chế nhà nước thiếu vốn và thiếu hiệu quả cũng có thể chịu áp lực khi những giới hạn về sở hữu nước ngoài được dỡ bỏ. Nhưng theo chuyên gia kinh tế Pincus và một số nhà phân tích khác, lĩnh vực này còn nhỏ bé và ít được các ngân hàng lớn quan tâm. Vì thế mà ngành này có thêm vài năm nữa để tự điều chỉnh trước khi đối mặt với cuộc tấn công từ nước ngoài.
Phan Anh (lược dịch)