Ngày 15/6/2001, Sài Gòn Vietracimex mở 2 tờ khai hải quan số 11338 và 11339/KV4-NKD tại Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 4, nhập khẩu 5 container hàng. 3 container hàng thuộc tờ khai hải quan số 11338/KV4-NKD được để tại bãi nhập cảng Sài Gòn KV4, 2 container còn lại thuộc tờ khai 11339/KV4-NKD thì được chuyển sang bãi ICD Tracimex (bên cạnh bãi hàng xuất cảng Sài Gòn KV4).
Theo khai báo của Sài Gòn Vietracimex trên các tờ khai hải quan, hàng hoá là máy cày, giàn máy cày; máy xới, giàn máy xới và máy cắt cỏ các loại, xuất xứ Nhật Bản, đã qua sử dụng, có công suất từ 0,5 đến 19 HP.
Ngày 18/6, Hải quan cảng Sài Gòn KV4 phối hợp với Phòng Điều tra - Chống buôn lậu (ĐT-CBL) Cục Hải quan TP HCM tiến hành mở 3 container hàng thuộc tờ khai 11338 ra kiểm tra, kết quả thừa so với khai báo 2 máy nổ chạy xăng. Riêng 2 container thuộc tờ khai 11339, Phòng 10, Cục ĐT-CBL Tổng cục Hải quan phối hợp với Hải quan cảng Sài Gòn KV4 và Phòng ĐT-CBL Cục Hải quan TP HCM thực hiện quyết định khám toàn bộ hàng hoá của 2 container này. Và họ đã phát hiện ra một số lượng lớn hàng thuộc diện cấm nhập như đã nói ở trên.
Quyết định 46/TTg của Thủ tướng Chính phủ về quản lý xuất nhập khẩu hàng hoá thời kỳ 2001-2005 đã có hiệu lực gần 2 tháng nay, và trước đó, năm 2000 Chính phủ đều cấm nhập khẩu mặt hàng động cơ nổ dưới 30 CV.
Qua tìm hiểu, ngày 26/4/2001, Sài Gòn Vietracimex đã ký hợp đồng ngoại thương số 35/SG-VT với Công ty Nozomi Co.Ltd (Nhật Bản) mua 828 máy cày, máy xới, máy cắt cỏ các loại đã qua sử dụng, có công suất từ 0,5 đến 19 HP, chất lượng 80% trở lên, do ông Võ Văn Minh, quyền Giám đốc chi nhánh ký. Thanh toán mua hàng bằng USD qua Ngân hàng Vietcombank Tân Thuận.
Ông Mai Ngọc Dũng, Phó phòng Kinh doanh Sài Gòn Vietracimex, cho biết: "Chủ đích thực của lô hàng trên là Cửa hàng Nông ngư cơ Đại Phát, địa chỉ tại B2/12A Tân Kiên, Bình Chánh, TP HCM. Sài Gòn Vietracimex chỉ là đơn vị nhập uỷ thác". Để chứng minh, ông Dũng còn đưa ra một bản hợp đồng uỷ thác số 08/UTNK-2001 (bản photocopy) ký với Cửa hàng Nông ngư cơ Đại Phát, do ông Lê Bá Thảo làm đại diện.
Được hỏi: "Ông có biết nhập động cơ nổ dưới 30 CV với số lượng lớn như vậy là vi phạm nghiêm trọng pháp luật?". "Dạ biết", ông Thảo nói. "Biết sao vẫn nhập?". Ông Lê Bá Thảo than thở: "Chúng tôi mua hàng của Nhật theo đúng hợp đồng, nhưng không hiểu vì lý do gì mà phía đối tác lại gửi nhầm hàng cho chúng tôi (!). Chúng tôi đang yêu cầu phía đối tác giải thích về việc này, và chỉ thanh toán số hàng đúng hợp đồng".
Ông Võ Văn Minh cho biết, ngày 20/6, Sài Gòn Vietracimex đã có công văn số 101/CN gửi Công ty Nozomi (Nhật Bản) đề nghị giải thích về việc gửi nhầm lô hàng này (đúng số lượng 828 cái, nhưng sai về chủng loại: máy cắt cỏ, máy xới 2 bánh lại thành động cơ nổ dưới 30 CV không có trong hợp đồng). Ông Minh cũng cho biết, ngày 21/6, Công ty Nozomi đã có bản fax trả lời Vietracimex xin lỗi về việc gửi nhầm số hàng hoá nói trên và đề nghị Vietracimex tái xuất số động cơ nổ sang Nhật trả cho Nozomi!
Đó tất nhiên mới là lời giải thích của Vietracimex và Đại Phát, còn sự vụ bên trong thế nào thì vẫn phải chờ xem!
Hải Quan, 28/6