Ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề cập tới tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung tới kinh tế Việt Nam tại cuộc thảo luận của Quốc hội sáng 30/10.
Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,8%, theo ông, là rất gian nan, nhất là trong bối cảnh kinh tế Việt Nam phụ thuộc 2 nguồn chính là đầu tư nước ngoài và xuất khẩu. Chủ tịch VCCI dẫn số liệu từ báo cáo Chính phủ, nêu xuất khẩu 9 tháng tăng 8,2%, bằng một nửa tốc độ tăng cùng kỳ 2018 là 15,4% và bằng khoảng 1/3 của mức tăng trên 20% các năm trước.
"Nhiều chuyên gia dự báo rằng, Việt Nam sẽ hưởng lợi, sẽ trở thành công xưởng mới của nền kinh tế toàn cầu, nhưng thực tế lại ngược lại, "trâu bò đánh nhau, ruồi muỗi chết", ông Lộc nói.
Mặt khác, cơ cấu xuất khẩu theo thị trường cũng có những chuyển dịch bất lợi. Xuất khẩu sang nhóm 5 thị trường hàng đầu của Việt Nam, gồm EU, Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản đều giảm tốc. Duy nhất, xuất khẩu sang Mỹ tăng đột biến nhưng lại chưa đựng rất nhiều rủi ro và gian lận thương mại, về thâm nhập thương mại.
9 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ gần 45 tỷ USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái và Việt Nam trở thành một trong 6 quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhất với Mỹ. "Trong khi hầu hết quốc gia này đều bị Mỹ trừng phạt thì ai có thể bảo đảm rằng chúng ta là ngoại lệ ? Khả năng duy trì xuất khẩu vào một thị trường lớn nhất chiếm tới gần 1/4 tổng kim ngạch của Việt Nam, do vậy trở nên mong manh", ông Lộc lo lắng.
Ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI). Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Bức tranh về đầu tư nước ngoài cũng chẳng sáng sủa hơn. 9 tháng đầu năm, đầu tư nước ngoài có dấu hiệu nhích lên nhưng lại giảm tốc ở 2 đầu nguồn trọng điểm có vai trò dẫn dắt là Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong khi lại tăng đột biến từ các nguồn liên quan tới Trung Quốc. Điều này, theo Chủ tịch VCCI, là dấu hiệu dịch chuyển thiếu bền vững, thiếu cân bằng về FDI và sẽ ảnh hưởng tới chất lượng tăng trưởng về dài hạn.
Ông Tô Văn Tám - Phó đoàn chuyên trách tỉnh Kon Tum cũng nhận xét, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam vài năm gần đây luôn thuộc top cao trong khu vực. Năm 2018 là 7,08%, 2019 khoảng 6,8%... song "tăng trưởng chủ yếu dựa trên lao động giá rẻ, xuất khẩu tài nguyên và nông sản". Ông Tám cho rằng, ba nguồn lực này rất quan trọng song đang đứng trước thách thức khi năng suất lao động Việt Nam thấp.
Đồng tình, ông Lộc nói, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để vượt lên chính mình, nhưng các nền kinh tế khác đang thay đổi nhanh hơn và trở nên cạnh tranh hơn. "Nếu không cải cách mạnh mẽ chúng ta sẽ tụt lại phía sau", Chủ tịch VCCI trăn trở.
Vị đại biểu Thái Bình cho rằng động lực chính tăng trưởng trong thời gian tới là nâng cao sức cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, 3 năm liên tiếp nguồn thu từ doanh nghiệp không đạt chỉ tiêu, chứng tỏ cộng đồng doanh nghiệp đang khó khăn.
Do đó, ông đề nghị cải cách mạnh mẽ hơn nữa điều kiện kinh doanh, thể chế, để doanh nghiệp phát triển, nếu không, Việt Nam có nguy cơ tụt hậu.
Đầu tư công chậm do 'chưa thoả thuận được tỷ lệ ăn chia'
Đại biểu Nguyễn Quốc Hận - Phó đoàn chuyên trách tỉnh Cà Mau nêu vấn đề giải ngân vốn đầu tư chậm tại các công trình trọng điểm là điệp khúc "biết rồi nói mãi", năm nào cũng được nêu trong báo cáo Chính phủ nhưng "càng khắc phục, kết quả càng tồi tệ hơn".
Ông đặt câu hỏi, "phải chăng chậm giải ngân vốn đầu tư công do thắt chặt thủ tục, do kết quả chống tham nhũng gần đây làm mất động lực của các chủ đầu tư, hay chưa thoả thuận được tỷ lệ ăn chia?". Vị đại biểu tỉnh Cà Mau đề nghị Chính phủ quan tâm làm rõ, không để có dư luận không hay, không tốt cho đầu tư công.
Còn ông Tô Văn Tám dẫn số liệu cho biết, cả nước khai thác 30.000 dự án đầu tư công, trong đó 245 dự án không hiệu quả. Nhắc tới 12 dự án thua lỗ ngành Công Thương, ông Tám đề nghị Chính phủ tổng rà soát các dự án đầu tư kém hiệu quả, trong đó truy trách nhiệm cá nhân rõ ràng, nếu không ai chịu trách nhiệm thì hàng chục nghìn tỷ vốn Nhà nước đội nón ra đi, thì "đây là sự lãng phí, giải thích thế nào với cử tri?".
Anh Minh