 |
|
Một phiến quân Hmong. |
Vụ hai nhà báo phương Tây và một phiên dịch người Mỹ gốc Lào bị bắt hồi đầu tháng 6 đã hướng sự chú ý của dư luận tới số phận của những người Hmong. Được CIA ủng hộ, phiến quân Hmong tiến hành các hoạt động chống chính phủ trước năm 1975. Khi chiến tranh ở Đông Dương kết thúc, nhiều phiến quân, trong đó có tướng Vang Pao, trốn sang Mỹ. Những người ở lại, tập hợp thành một lực lượng ô hợp, tiếp tục cuộc chiến ở vùng heo hút bắc Lào.
Tại sao phong trào du kích này lại kéo dài đến thế? Thực ra, lý do hay được đưa ra, “khát vọng tự do” chỉ là một trong rất nhiều động cơ mà thôi. Các nguyên nhân còn lại ít cao cả hơn nhiều. Trước hết, phiến quân Hmong gây rắc rối nhằm phá hỏng mối quan hệ thương mại đang cải thiện giữa Mỹ và Lào, điều mà họ lo sợ sẽ giúp chính phủ trở nên ổn định. Họ còn muốn chứng minh cho các nhà tài trợ ở Mỹ thấy mình vẫn làm nên chuyện. Ngoài ra, các nhóm Hmong hy vọng báo chí biết nhiều hơn đến "những cựu chiến binh bí mật của Mỹ", gây sức ép để Washington tìm cách sơ tán các phiến quân. Nhưng Mỹ thực lòng không muốn bới lại đống tro tàn của thời kỳ chiến tranh Việt Nam.
Phóng viên ảnh Thierry Falise và nhà quay phim Vincent Raynaud – hai nhà báo dạn dày kinh nghiệm - bị kẹt trong vùng đồi núi ở bắc Lào, sau một trận giáp lá cà giữa những người Hmong đi cùng họ và các dân quân Lào. Một tháng trước đó, có một câu chuyện đăng trên một tờ báo phương Tây nói về hai nhà báo khác cũng đi cùng một nhóm người Hmong, khiến Vientiane vô cùng tức giận. Vì vậy, sự hiện diện của Falise và Raynaud dường như không đúng lúc.
Năm nay là một năm bạo lực ở Lào, một đòn nặng đánh vào ngành du lịch còn non trẻ nhưng đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế. Hồi tháng 2, ít nhất 10 người, trong đó có 2 khách du lịch phương Tây và một doanh nhân người Trung Quốc, bị thiệt mạng, khi các tay súng bắn vào một chiếc xe buýt phía bắc Vientiane. Hai tháng sau, một vụ phục kích khác xảy ra trong cùng một khu vực, làm 12 người chết và 31 người bị thương. Cả hai đều được báo chí Lào đưa tin. Nhưng còn hai vụ tương tự ngày 6/6 (hai ngày sau khi Falise và Raynaud bị bắt) và 16/6 thì không được nhắc đến.
Một dự luật mới đây được trình lên Quốc hội Mỹ nhằm thiết lập quan hệ thương mại bình thường với Lào. Các thành viên tổ chức Hmong của Vang Pao đang tìm cách ngăn cản việc này. Trong khi đó, ngày càng có nhiều người trong cộng đồng Hmong ở Mỹ muốn quan hệ thương mại bình thường được thiết lập giữa hai nước. Ilean Her, một nhà hoạt động ở Minnesota, nhận xét: "Một số người vẫn cảm thấy cay đắng về thất bại trong cuộc chiến. Những người khác, tuy có thể không đồng ý với chính sách của nhà nước Lào, vẫn mong ngóng một ngày nào đó có thể về quê làm ăn và thăm người thân".
Có một điều không thể chối cãi là dân thường vô tình đã trở thành nạn nhân của những cuộc tranh giành, vốn không hề liên quan đến họ.
Minh Châu (theo FEER, CNN)