Trong 40 phút chiều 4/11, nhiều đại biểu tiếp tục chất vấn Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng. Đại biểu Trình Lam Sinh nêu vấn đề, thời gian gần đây nhiều người dân nhận được cuộc gọi thông báo mình vi phạm pháp luật, yêu cầu chuyển khoản nộp phạt, nếu không sẽ chuyển đến cơ quan điều tra.
"Vì sao những kẻ xấu lại biết tên tuổi, số điện thoại, nơi làm việc, thậm chí cả chức danh, chức vụ của công dân. Có vẻ như bằng cách nào đó thông tin cá nhân của công dân đã bị lộ, lọt và bị kẻ xấu khai thác", đại biểu nói, cho biết vấn đề này đang gây hoang mang, bức xúc trong nhân dân. Ông đề nghị Bộ trưởng cho biết ý kiến và giải pháp khắc phục?
Đại biểu Trình Lam Sinh (An Giang) tại nghị trường. Ảnh: Media Quốc hội
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, có hai nhóm nguyên nhân. Trước tiên là một số tổ chức, doanh nghiệp thu thập thông tin cá nhân chưa đảm bảo an toàn, bị hacker tấn công lấy cắp dữ liệu. Theo báo cáo của Bộ Công an, có khoảng 1.300 GB bị lộ, lọt, tính ra hàng tỷ thông tin.
Bên cạnh đó, còn tình trạng người dân dễ dãi trong cung cấp, chưa có ý thức bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Hoặc doanh nghiệp quản lý lỏng lẻo nhân viên, để họ lấy cắp và bán ra nước ngoài.
Bộ trưởng Hùng cho biết, Bộ đã ban hành Cẩm nang về an toàn thông tin, trong đó hướng dẫn cách thức để người dân bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ngoài ra, Bộ cũng xây dựng cơ sở dữ liệu lộ, lọt thông tin thông qua các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và hiện có 120 triệu thực thể thông tin bị lộ, lọt. Người dân có thể tra cứu để biết tài khoản, email mình có thể bị lộ hay không, nếu có thì thay đổi.
Giải pháp nữa là yêu cầu cơ quan nhà nước, doanh nghiệp khi tiếp cận người dân, khách hàng thì làm việc với nhà mạng để hiện tên chứ không hiện số điện thoại. Tức là phân biệt cuộc gọi của tổ chức có trách nhiệm với cuộc gọi lừa đảo.
Cuối cùng, Bộ sẽ thanh tra toàn diện các nhà mạng về cơ sở dữ liệu cá nhân, sau đó là các công ty bưu chính, mạng xã hội.
Sẽ xử phạt các nhãn hàng thực phẩm chức năng quảng cáo sai sự thật
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa - Vũng Tàu) phản ánh cử tri bức xúc với tình trạng quảng cáo thực phẩm chức năng trên nền tảng số. Hình ảnh phản cảm, trái thuần phong mỹ tục thường xuyên xuất hiện trên các thiết bị; một số nội dung, hình ảnh chưa được quản lý, cấp phép chặt chẽ. Bà đề nghị Bộ trưởng làm rõ trách nhiệm và giải pháp.
Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn chiều 4/11. Ảnh:Phạm Thắng
Bộ trưởng Hùng thừa nhận tình trạng quảng cáo xuất hiện không theo mong muốn xuất hiện rất phổ biến trên các nền tảng xuyên quốc gia như Facebook, YouTube. Đây là thuật toán lựa chọn đối tượng của nền tảng và rất khó để cơ quan quản lý phát hiện vì "quảng cáo người A nhìn thấy nhưng người B không thấy". Việc báo cáo cơ quan chức năng cũng khó khăn khi người dân không lưu lại được bằng chứng.
Ông đề nghị người dân khi nhìn thấy quảng cáo này hãy chụp ảnh màn hình gửi đến cơ quan chức năng của Bộ Thông tin và Truyền thông để xử lý. Sau quá trình rà soát, Bộ đã yêu cầu gỡ khoảng 2.000 quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng vi phạm trên nền tảng YouTube và đang hoàn thiện thể chế để xử lý.
Theo Bộ trưởng, thời gian gần đây có tình trạng một số nhãn hàng cắt ghép các bản tin của đài, báo, làm thành các đoạn quảng cáo thực phẩm chức năng. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, Bộ sẽ tổng hợp hồ sơ các nhãn hàng sai phạm, gửi cho Bộ Công Thương, Bộ Y tế để phối hợp xử lý.
Đẩy nhanh cơ sở dữ liệu đất đai
Trả lời câu hỏi đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh (Quảng Nam) về cơ sở dữ liệu đất đai bị chậm, Bộ trưởng cho biết có nhiều khó khăn trong thu thập ở từng hộ gia đình. Hiện nay, có 30% số huyện đã hoàn thành số hóa bản đồ địa chính, dự kiến cuối năm trên 20% số huyện hoàn thành 4 hạng mục của cơ sở dữ liệu về đất đai là có thể đưa vào sử dụng.
Bộ Thông tin và Truyền thông có trách nhiệm đánh giá thông tin kỹ thuật; an toàn thông tin của hệ thống. Bộ cũng khuyến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường dùng nền tảng số Việt Nam để xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai. Hai bộ gặp gỡ thường xuyên để bàn bạc, tháo gỡ khó khăn. Bộ cũng thúc đẩy các doanh nghiệp số hỗ trợ 45 tỉnh xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, tốc độ nhờ đó cũng được đẩy nhanh.
"Chúng tôi xin hứa thúc đẩy thật nhanh cơ sở dữ liệu này", ông Hùng nói.
Chuyển đổi số sẽ thay đổi toàn bộ mô hình quản trị xã hội
Tham gia giải trình, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cảm ơn đại biểu đã đóng góp ý kiến, trong đó có đại biểu Tạ Minh Tâm về chậm trễ rà soát quy định nhằm khai thác tốt hơn các cơ sở dữ liệu.
Theo ông Đam, công cuộc chuyển đổi số không chỉ là dùng máy tính, công nghệ thông tin mà cần tiếp cận thay đổi toàn bộ tư duy, phương pháp, mô hình, quy trình quản lý nhà nước, quản trị xã hội, doanh nghiệp và từng người dân.
Từ thực tiễn triển khai đề án chuyển đổi số có vướng mắc, ông Đam nói điều này dễ hiểu, diễn ra ở nhiều nước, bởi khi làm văn bản quy phạm luật chưa lường hết sự thay đổi của công nghệ. Ví dụ, trong 25 dịch vụ công đưa ra có quy định xử phạt nguội người vi phạm giao thông bằng camera. Nhưng vướng quy định là muốn phạt nguội thì người bị phạt phải đến xác nhận.
"Từ đó dẫn đến câu hỏi là có dám làm trái quy định của luật, dù thực tiễn thấy đúng rồi hay không?", ông Đam đặt vấn đề và nói không nhất thiết phải sửa Luật Xử phạt vi phạm hành chính mà có thể sửa ở Luật Giao dịch điện tử.
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam trả lời về chuyển đổi số chiều 4/11. Video: Truyền hình Quốc hội
Hơn 10 năm qua, Việt Nam đã có tiến bộ trong chuyển đổi số nhưng xếp hạng trên thế giới chưa cao (thường trên 80). Cổng dịch vụ công quốc gia đã đưa vào vận hành, làm được những bước quan trọng. Ông Đam nói từng báo cáo Quốc hội là có 120.000 thủ tục hành chính, hiện đã đưa lên cổng dịch vụ công được 6.500 dịch vụ, trong đó 4.200 dịch vụ được cung cấp trực tuyến.
Tại Việt Nam, chiến lược chuyển đổi số căn cứ vào 5 tiêu chí, trong đó nhấn mạnh động lực cải cách xây dựng Chính phủ minh bạch, làm sao qua xây dựng dữ liệu thì có được mô hình sản xuất kinh doanh mới. Cơ sở dữ liệu quốc gia gồm ba nhóm quan trọng nhất là liên quan người dân, doanh nghiệp, tài nguyên và có rất nhiều. Như ngành giáo dục đã có cơ sở dữ liệu về giáo viên nhưng chưa có về trường lớp. Vấn đề này cần kiên trì đầu tư nhiều năm.
Các chuyên gia cho rằng một người dân trong cuộc đời từ lúc khai sinh, lớn lên biết rõ các vấn đề liên quan đến mình thì có 200 trường dữ liệu, trong đó công an có 10 trường. Đây là cơ sở dữ liệu của Chính phủ, cần sự tham gia của nhiều đơn vị.
Kết nối các cơ sở dữ liệu quốc gia, theo ông Đam, là vấn đề không đơn giản. Nhiều bộ ngành dữ liệu manh mún, rời rạc, chia làm nhiều bộ phận. Trong khi địa phương đợi bộ ngành hướng dẫn mới làm để tránh lãng phí. Nhưng bộ ngành lại không có kinh phí làm dữ liệu lớn. Vì vậy, cần thực hiện theo tinh thần vừa làm vừa điều chỉnh chứ không đợi Trung ương xong thì địa phương mới làm.
Hơn nữa, theo Phó thủ tướng, các văn bản quy phạm pháp luật đang vướng. Tới đây, Chính phủ sẽ báo cáo Thường vụ Quốc hội trên tinh thần trong lúc chưa sửa luật thì thí điểm với các vấn đề đã rõ. "Chuyển đổi số là cơ hội đổi mới, cần quyết tâm rất lớn của người đứng đầu, giải quyết các bài toán rất cụ thể. Có việc tưởng chừng không làm nổi nhưng nếu sâu sát thì vẫn làm được", ông nói.
Với người dân, chuyển đổi số là cơ hội rất lớn và là văn hóa, đơn cử nếu làm tốt chuyển đổi số lĩnh vực di sản thì người dân có thể thăm trực tuyến bảo tàng.
Viết Tuân - Sơn Hà - Hoài Thu