Theo phổ điểm từng môn thi tốt nghiệp THPT năm 2020 do Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố sáng 27/8, môn tiếng Anh có gần 750.000 thí sinh làm bài thi, trong đó gần 473.000 bị điểm dưới trung bình (chiếm 63,13%), 543 em bị điểm liệt (từ 1 trở xuống), 225 em đạt điểm tuyệt đối (10).
Điểm trung bình môn này là 4,58 và mức điểm có nhiều thí sinh đạt nhất là 3,4. So với kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, hai con số này tăng khoảng 0,2 điểm nhưng vẫn khiến tiếng Anh "đội sổ" trong 9 môn thi tốt nghiệp THPT năm 2020.
Thực tế, điểm tiếng Anh chưa phản ánh đúng năng lực toàn bộ học sinh lớp 12 vì gần 100.000 thí sinh hệ giáo dục thường xuyên không phải dự thi môn này. Các em chỉ phải thi 3 bài Văn, Toán và tổ hợp để xét tốt nghiệp.
Phổ điểm môn tiếng Anh do Bộ Giáo dục và Đào tạo cung cấp.
10 năm kinh nghiệm dạy tiếng Anh trực tiếp và trực tuyến, trong đó chủ yếu dạy cho học sinh thi tốt nghiệp và xét tuyển vào đại học, cô Nguyễn Thanh Hương (Hương Fiona) cảm thấy "chạnh lòng nhưng không bất ngờ". Nhiều năm qua môn tiếng Anh luôn có phổ điểm lệch hẳn sang trái (nhiều điểm trung bình).
Cô giáo phân tích, có nhiều lý do khiến điểm tiếng Anh thấp hơn các môn khác. Thứ nhất, nếu không chọn tổ hợp xét tuyển đại học có tiếng Anh như D01 (Toán, Văn, Anh), A01 (Toán, Lý, Anh), A07 (Toán, Hóa, Anh), học sinh không quá quan tâm đến môn học. Thực tế trước mỗi kỳ thi, cô nhận được rất nhiều tin nhắn từ học sinh xin bí quyết để không bị điểm liệt môn này.
Nguyên nhân thứ hai là điểm môn tiếng Anh thường phân hóa rất rõ rệt theo vùng miền, tỉnh thành. Ở thành phố lớn, phụ huynh và học sinh có xu hướng quan tâm tiếng Anh hơn. Dù không sử dụng để xét tuyển đại học, họ vẫn đầu tư cho con học tiếng Anh vì biết được tầm quan trọng của nó. Hơn nữa, điều kiện về kinh tế, cơ sở vật chất, các trung tâm nhiều hơn, giáo viên chất lượng tập trung ở thành thị đông hơn cũng góp phần nâng cao mặt bằng điểm tiếng Anh.
Ngược lại, ở vùng nông thôn, đặc biệt những nơi có thế mạnh môn tự nhiên, nhiều thí sinh hoàn toàn không quan tâm đến tiếng Anh và chỉ học để mong thoát điểm liệt, đủ điểm tốt nghiệp. Điều kiện để học và tư duy coi trọng tiếng Anh cũng không bằng ở thành thị.
Từng giảng dạy ngôn ngữ Anh tại một số quốc gia Đông và Tây Phi trong khuôn khổ chương trình hỗ trợ phát triển giữa Quỹ Dominial Capital và địa phương, anh Phan Dũng cho rằng nguyên nhân khiến điểm thi tốt nghiệp tiếng Anh thấp là thiếu giáo trình chuẩn dạy cho người Việt. Bao năm qua, người Việt vẫn sử dụng giáo trình du nhập do người bản địa biên soạn, trong khi họ không ý thức về những khó khăn người Việt mắc phải để đề ra giải pháp tháo gỡ.
Giáo trình tiếng Anh hiện nặng về học vẹt khô khan dẫn đến người học không cảm nhận được cái hay, không hiểu thấu đáo tận cùng vấn đề của ngôn ngữ. Học vẹt nhàn hơn nhưng hậu quả là triệt tiêu niềm hứng thú với môn học và làm cùn khả năng tư duy. Người học bị lệ thuộc vào người dạy, không có khả năng tự học, trong khi điều này chiếm tới 90% thành công trong học ngôn ngữ mới.
Điểm thi tiếng Anh thấp cũng là trăn trở của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Năm 2019, ngay sau kỳ thi THPT quốc gia, Bộ đã tổ chức tọa đàm tìm giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh. Các chuyên gia cho rằng một trong những lý do lớn là việc tồn tại hai hệ chương trình đào tạo ngoại ngữ bậc phổ thông, hệ 7 năm (từ lớp 6) và 10 năm (từ lớp 3).
Bên cạnh đó, chất lượng giáo viên không đồng đều, có xu hướng giáo viên dạy tiếng Anh giỏi ở vùng khó khăn sau một thời gian công tác sẽ chuyển về thành phố lớn. Đây cũng là lý do khiến "vùng trũng" môn tiếng Anh khó vượt lên được.
Năm 2020, hơn 900.000 thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT, tăng hơn 13.500 em so với năm ngoái. Trong đó, hơn 643.000 thí sinh đăng ký xét tuyển đại học, cao đẳng. Hơn 51.700 em là thí sinh tự do, chiếm 5,74%.
Lần đầu tiên trong lịch sử kỳ thi tốt nghiệp THPT bị lùi một tháng rưỡi và chia làm hai đợt do ảnh hưởng của Covid-19. Hơn 880.000 thí sinh thi đợt một ngày 9-10/8. 26.000 thí sinh ở Đà Nẵng, một số nơi ở Quảng Nam, TP Buôn Ma Thuột (Đăk Lăk) và thí sinh F0, F1, F2 sẽ dự thi đợt hai ngày 3-4/9.