 |
|
Tỷ phú Boris Abramovich Berezovsky. Ảnh: AFP. |
Bản án trốn thuế và thâm lạm công quỹ ở Nga, cuộc điều tra về tội danh rửa tiền thông qua các câu lạc bộ bóng đá địa phương ở Brazil phản ánh phần nào cách kiếm tiền của ông này
Sự trở lại của cái tên Boris Berezovsky trên các phương tiện truyền thông ở Anh vì liên quan đến cái chết của cựu nhân viên tình báo Liên Xô Alexander Litvinenko khiến người dân ở xứ sở sương mù tò mò: Berezovsky thật sự là ai? Tại sao nước Nga nhiều lần đòi dẫn độ ông ta về Nga?
Oligarch điển hình
Boris Berezovsky sinh ngày 23/1/1946 tại Matxcơva trong một gia đình công nhân Do Thái. Thay vì học ngành tin học ở Trường Đại học Matxcơva danh tiếng, Berezovsky ghi danh học môn toán ứng dụng tại Trường Đại học Lâm nghiệp và tốt nghiệp với bằng tiến sĩ năm 1983. Ông có thể tiến xa trong ngành khoa học vì năm 1991 ông từng làm viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm Khoa học Nga. Nhưng ông thích kinh doanh hơn vì lúc đó dễ trở thành triệu phú.
Berezovsky khởi nghiệp năm 1989 với nghề mua bán xe hơi của hãng xe quốc doanh AutoVAZ. Năm 1992, ông thành lập Công ty LogoVAZ, đại lý ủy thác độc quyền sản phẩm của AutoVAZ. Với danh nghĩa này, ông tuyên bố xuất khẩu xe Lada nhưng trên thực tế bán trong nước. Thời đó tư nhân muốn sắm xe rất khó vì khan hiếm hàng. Cách mua bán nhập nhằng này đã mang lại lợi nhuận kếch xù cho ông chủ tịch LogoVAZ. Riêng chuyện mua bán xe hơi này khiến Berezovsky trở thành một trong những tỷ phú đầu tiên ở Nga trong thời kỳ kinh tế bát nháo vào cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990.
Sự nghiệp kinh doanh của Berezovsky chắc chắn sẽ không phát triển nếu ông ta không nhờ thế lực của Tổng thống Boris Yeltsin. Berezovsky chính là một oligarch (thành viên của tập đoàn đầu sỏ chính trị) điển hình. Ông ta đã lợi dụng mối quan hệ chính trị với Yeltsin để mua cổ phần các xí nghiệp quốc doanh như AutoVAZ, hãng hàng không Aeroflot và nhiều xí nghiệp dầu thô rồi ông gom lại thành công ty Sibneft.
Để hỗ trợ vốn cho việc kinh doanh của mình, ông thành lập một ngân hàng. Ngoài ra, ông mua cổ phần của nhiều cơ quan truyền thông, trong đó có tờ Kommersant, Đài Truyền hình ORT và TV6. Berezovsky đã khôn khéo dùng các cơ quan truyền thông này để hỗ trợ chiến dịch tranh cử của ông Yeltsin và giúp ông này tái đắc cử năm 1996. Đáp lại, Yeltsin thưởng ông ta một ghế trong Hội đồng An ninh Quốc gia. Berezovsky từng làm tổng thư ký Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) rồi sau đó trở thành nghị sĩ Duma Quốc gia (Hạ viện Nga).
Bố già ở Kremlin?
Berezovsky nhiều lần giải thích sự giàu có của mình như sau: Sở dĩ ông có cả một đế chế tài chính từ năm 1989 vì ông có “tài dự đoán” và trực giác tốt. Nhưng Berezovsky chưa nói hết sự thật. Oligarch Berezovsky là một con người không từ một thủ đoạn nào để nổi danh. Tạp chí Forbes của Mỹ hồi cuối năm 1996 từng viết một bài điều tra mô tả Berezovsky là “bố già” ở điện Kremlin, “mafia Italy chỉ đáng làm học trò”.
Berezovsky có nhiều mối quan hệ chặt chẽ với nhiều thủ lĩnh Chechnya nổi loạn đòi độc lập khi ông ta làm trưởng đoàn thương thuyết với Chechnya. Khi Yeltsin mãn nhiệm, Berezovsky thoạt đầu ủng hộ ông Vladimir Putin lên làm tổng thống với mưu đồ dựa thế để làm ăn như thời ông Yeltsin. Nhưng Putin khác xa Yeltsin. Nhóm oligarch làm giàu nhờ chính sách tư hữu hóa chỉ có lợi cho những kẻ thân ông Yeltsin lần hồi bị Putin chặt hết vây cánh.
Berezovsky chống đối Putin ra mặt trên hai mặt trận: chủ trương tái lập cuộc chiến ở Chechnya của Putin và quyết định xem xét lại cung cách làm ăn của các oligarch của Kremlin. Và sau khi Viện Công tố Nga khởi tố Berezovsky về tội trốn thuế và thâm lạm công quỹ (13 triệu USD) thì Berezovsky cao chạy xa bay.
Lưu vong
London là nơi chọn lựa của Berezovsky bởi trước tiên là nơi có một cộng đồng người Nga khá lớn với nhiều triệu phú và chính khách nổi loạn. Kế đến, ông ta nắm được nhiều thông tin nhạy cảm về an ninh nước Nga (ông ta từng là thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Nga thời Yeltsin) mà các cơ quan tình báo phương Tây, đặc biệt là tình báo Anh rất quan tâm. Berezovsky bị cho là đã chuyển giao tài liệu mật cho MI6 (tình báo nội địa Anh) để đổi lấy quyền tị nạn và nhập quốc tịch Anh.
Tại London, ông ta có thể tiếp tục kiếm tiền với nghề kinh doanh địa ốc. Hiện tại, ông sống với bà vợ thứ ba, có rất nhiều đất đai, cả một đội xe limousine bọc thép, điều hành một công ty PR. Năm 2003, sau khi được nhập quốc tịch Anh, Berezovsky đến tòa án xin đổi tên là Platon Elenin. Platon là tên nhân vật chính trong một cuốn phim có tựa đề Tycoon (Ông trùm) phỏng theo cuộc đời và sự nghiệp của chính ông ta. Elenin là tên vợ.
Berezovsky nhiều lần lên tiếng đòi lật đổ chính quyền ông Putin khiến cả Anh lẫn Nga đều bực mình.
(Người Lao Động/ Independent)