Nước Mỹ ngày 26/6 chấn động trước thông tin 53 người di cư thiệt mạng trong xe container ở ngoại ô thành phố San Antonio, bang Texas. Họ nằm trong số 67 người từ Mexico, Guatemala và Honduras bị nhồi nhét vào trong thùng container không có điều hòa, vượt qua biên giới trong thời tiết nắng nóng tới 40 độ C.
Họ bị những kẻ buôn người rắc gia vị bít tết để át mùi cơ thể trong quá trình vận chuyển, nhằm qua mắt giới chức ở biên giới. Khi nhiệt độ trong thùng container lên tới ngưỡng không thể chịu đựng nổi, một số người đã tìm cách nhảy xuống đường trong lúc xe đang chạy, dẫn đến tử vong. Phần lớn những nạn nhân còn lại trong thùng xe chết vì sốc nhiệt, chỉ 14 người sống sót.
Những người di cư bất hợp pháp tử vong trên đường từ Mexico và Trung Mỹ tới phía bắc để tìm kiếm "giấc mơ Mỹ" đã không còn là chuyện lạ suốt nhiều thập kỷ qua. Tuy nhiên, số người tử vong cao chưa từng thấy trong xe container hôm 26/6 khiến cơ quan thực thi pháp luật và người dân Mỹ sửng sốt.
Mức độ nghiêm trọng của thảm kịch cho thấy nhiều người di cư đang tìm kiếm những con đường ngày một nguy hiểm để tới Mỹ, trong bối cảnh các chính sách kiểm soát biên giới của chính quyền Tổng thống Joe Biden và Thống đốc Texas Greg Abbott đã được tăng cường. Ông Biden đã áp dụng quy định trục xuất nhiều người di cư lập tức mà không cần tổ chức các buổi xem xét đơn xin tị nạn.
Cảnh sát tại hiện trường vụ 8 người di cư lậu chết trong xe container ở San Antonio, Texas, Mỹ, hồi tháng 7/2017. Ảnh: Reuters.
Giới chức Mỹ báo cáo số vụ bắt người vượt biên cao kỷ lục ở biên giới phía nam dưới thời Tổng thống Biden, trong đó phần lớn bị đưa trở lại Mexico ngay lập tức. Những người bị bắt vì vượt biên vào Mỹ nhiều lần cũng tăng cao nhất trong thời gian này.
Khi giới chức siết chặt kiểm soát biên giới, người di cư tìm tới những phương thức nguy hiểm hơn để vượt biên, dẫn tới số người chết tăng lên, theo Allison Norris, luật sư giám sát các dịch vụ pháp lý nhập cư cho một tổ chức từ thiện của Tổng giáo phận Washington.
Ít nhất 650 người di cư đã thiệt mạng khi cố vượt qua biên giới Mexico để vào Mỹ vào năm 2021, cao nhất kể từ năm 2014, thời điểm Tổ chức Di cư Quốc tế thuộc Liên Hợp Quốc bắt đầu theo dõi dữ liệu.
Norris nói hầu hết thân chủ nhờ cô tư vấn đều muốn tự đến cửa khẩu biên giới và xin tị nạn, thay vì thực hiện hành trình vượt biên trái phép đầy nguy hiểm. Tuy nhiên, chính sách của Tổng thống Biden và người tiền nhiệm Donald Trump khiến khả năng tìm đường vào Mỹ một cách hợp pháp ngày càng khó khăn.
Năm 2003, Texas từng chứng kiến một thảm kịch tồi tệ khác liên quan tới người di cư, khi 19 người chết trong xe tải chở sữa không có hệ thống làm mát sau quãng đường hàng trăm km.
Giới chức khi đó ước tính nhiệt độ trong chiếc xe này là hơn 70 độ C và những người di cư bên trong đã cố tìm mọi cách thoát ra ngoài nhưng không thành công. Tài xế điều khiển chiếc xe tải sau đó bị kết án 34 năm tù.
San Antonio cũng là nơi xảy ra một thảm kịch khác vào năm 2017, khi 39 người di cư được tìm thấy trong một chiếc xe container ở bãi đậu xe Walmart, trong đó 8 người chết và hai người phải nhập viện. Tài xế bị kết án chung thân không được ân xá.
Vào năm 1987, 19 người di cư lậu tử vong sau khi bị nhốt trong một toa tàu hàng gần Sierra Blanca ở phía tây Texas suốt nhiều giờ dưới trời nắng nóng. Một quan chức biên phòng Mỹ lúc đó đã gọi đây hệ quả thảm khốc từ "chuỗi sai lầm và đánh giá không đúng".
Sử dụng các phương tiện chở hàng để chuyển lậu người từ Mexico vào Mỹ là vấn đề đã tồn tại suốt nhiều thập kỷ ở Mỹ. Có rất ít bằng chứng cho thấy tình trạng này đã giảm khi lực lượng Vệ binh Quốc gia và Sở An toàn Công cộng Texas tăng hiện diện ở biên giới với Mexico.
Luật sư Norris cho biết những người sống sót sau thảm kịch hôm 26/6 ở San Antonio đều có thể đủ điều kiện được phép tị nạn tại Mỹ theo diện là nạn nhân của tội phạm hoặc là nhân chứng hợp tác với giới chức
Tuy nhiên, những người này có thể đối mặt thách thức từ quy định trục xuất lập tức người di cư mà không cần tổ chức các buổi điều trần xin tị nạn. Chính quyền ông Trump và ông Biden đã áp dụng quy định này hơn hai triệu lần kể từ tháng 3/2020 để trục xuất phần lớn người vượt biên trái phép.
Taylor Levy, luật sư nhập cư ở California, cho biết nhiều khả năng những người sống sót sau thảm kịch 26/6 có thể bị giới chức liên bang tạm giữ trong quá trình điều tra và cuối cùng là trục xuất khỏi Mỹ.
"Thật không may, chúng ta đã chứng kiến nhiều sự việc cho thấy trở thành nạn nhân của những kẻ buôn người đôi khi là không đủ để bảo vệ họ khỏi lệnh trục xuất", Levy nói.
Ngọc Ánh (Theo Texas Tribune)