Đối thoại Shangri-La (The Shangri-La Dialogue) còn được gọi là Hội nghị thượng đỉnh an ninh châu Á IISS (IISS Asia Security Summit) ra đời từ năm 2002, nhằm tạo diễn đàn cho các bộ trưởng quốc phòng châu Á - Thái Bình Dương đối thoại, xây dựng lòng tin và thúc đẩy hợp tác an ninh. Đối thoại Shangri-La tại Singapore từ ngày 3 đến 5/6 tới được kỳ vọng sẽ là cơ hội để nâng cao sự minh bạch các chính sách quốc phòng và hiện đại hóa quân sự trong khu vực.
Hội nghị thường niên quy tụ các quan chức hàng đầu về quốc phòng của 28 nước trong trong khu vực, gồm Việt Nam, Mỹ, Trung Quốc, Anh, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, cùng đại diện của NATO và Nga, là nhân tố quan trọng trong việc đình hình các vấn đề an ninh đang nổi lên ở châu Á - Thái Bình Dương. Bên cạnh vấn đề chung, các nước còn tổ chức các cuộc họp song phương bên lề.
 |
|
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt (phải) sẽ gặp lại người đồng cấp sắp mãn nhiệm của Mỹ Robert Gates tại Singapore. Ảnh: Foreign Policy. |
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt sẽ lần đầu tiên tham dự diễn đàn Đối thoại Shangri-La, dẫn đầu một đoàn đại biểu được đánh giá là "hùng hậu" của Trung Quốc và phát biểu về hợp tác an ninh quốc tế của nước này. Ngay trước đó, tướng Lương có chuyến thăm chính thức Philippines để thảo luận với giới chức nước chủ nhà xung quanh các cáo buộc máy bay chiến đấu và tàu hải giám Trung Quốc đã xâm phạm Philippines hôm 15/5.
Tổng giám đốc Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) John Chipman cho biết, mối quan tâm của Trung Quốc đối với hội nghị thường niên về an ninh tại Singapore này được thể hiện ngay từ tháng 3, khi Bắc Kinh công bố Sách trắng quốc phòng có nhắc đến “tầm quan trọng của Đối thoại Shangri-La đối với hợp tác quốc phòng khu vực”.
Trong khi đó, đại diện cho phái đoàn Mỹ dự Đối thoại Shangri-la là Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates với sự tháp tùng của tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương Robert Willard. Đây sẽ là lần cuối ông Gates xuất hiện tại diễn đàn quốc tế trên cương vị người đứng đầu Lầu Năm Góc, trước khi cơ quan này có ông chủ mới. Ông Gates và tướng Lương được dự đoán sẽ có thảo luận song phương bên lề hội nghị, nhằm cải thiện hợp tác và đối thoại giữa hai quân đội.
Đối thoại Shangri-La là diễn đàn an ninh cấp cao uy tín, giải quyết được hàng loạt vấn đề tranh chấp và xây dựng các liên minh an ninh. Các phiên họp của hội nghị năm nay sẽ tập trung vào những vấn đề an ninh đang nổi lên, các học thuyết quân sự mới, ngân sách quốc phòng các nước, tranh chấp chủ quyền, sự phát triển vũ khí hạt nhân, vấn đề an ninh hàng hải hay các lợi ích về an ninh của Trung Quốc. Chủ đề liên quan đến Biển Đông cũng được dự đoán sẽ nhắc đến nhiều trong chương trình nghị sự.
Đối thoại Shangri-La 2011 diễn ra trong bối cảnh an ninh và quân sự tại châu Á - Thái Bình Dương vừa trải qua một số biến động. Tiến sĩ Tim Huwley, giám đốc điều hành ISS-Asia, nhận định sự cạnh tranh về quân sự giữa các bên có thể gây ra sự bất ổn trong khu vực này. Tài liệu thường niên The Military Balance của chi nhánh IISS tại Singapore cũng nhấn mạnh đến sự chuyển dịch về sức mạnh quân sự từ phương Tây sang châu Á.
Trong khi khủng hoảng kinh tế đang làm giảm mức chi tiêu quân sự tại Mỹ và châu Âu, thì tại châu Á với tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định đã giúp ngân sách quốc phòng không bị ảnh hưởng. Điển hình là trong những tháng gần đây, giới truyền thông liên tục đưa về những phát triển của quân đội Trung Quốc, như việc công bố tàu sân bay đầu tiên Shi Lang, máy bay chiến đấu tàng hình J-20 cùng các chương trình về tên lửa chống hạm và tàu ngầm.
Theo tiến sĩ Huwley, bối cảnh chiến lược tại châu Á hiện nay với sự nghi ngờ ngày càng sâu sắc giữa các nước và một loạt các cuộc xung đột tiềm tàng có thể tạo lý do để các nước mở rộng năng lực quân sự của mình. Trong số này ông nhắc đến mối lo ngại về sự phát triển sức mạnh và thái độ gây hấn của Trung Quốc.
Chuyên gia này cũng nhận định, chương trình hiện đại hoá quân đội tại châu Á nguy hiểm ở chỗ nó thường phản ánh những nỗ lực không được công bố, dẫn đến gây mất ổn định cho các chiến lược và học thuyết quốc phòng. Ông cho rằng việc Trung Quốc nâng cao sức mạnh quân sự có liên quan đến tranh chấp chủ quyền với các láng giềng tại Biển Đông.
Ngược lại, một số nước Đông Nam Á nâng cấp sức mạnh quốc phòng cũng không chỉ vì các lý do được công bố công khai là hiện đại hoá quân đội, mà còn là vì họ muốn răn đe chủ nghĩa phiêu lưu của Trung Quốc, tiến sĩ Huwley bình luận thêm.
Đình Nguyễn