Một trong những bài học đầu tiên trẻ em Trung Quốc được dạy là cần biết quý trọng đồ ăn. Tuy nhiên, tình trạng phí phạm thức ăn ở quốc gia đông dân nhất thế giới này trở thành vấn nạn nghiêm trọng tới mức ông Tập Cận Bình phải ra lời kêu gọi người dân cả nước hành động.
Chủ tịch Trung Quốc nhận xét, các số liệu về tình trạng lãng phí đồ ăn khiến người nghe cảm thấy "sốc và đau lòng" trong bối cảnh nước này đang đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực sau đại dịch do Covid-19.
Theo một nghiên cứu thực hiện năm 2018, người dân nước này lãng phí khoảng 11,7% lượng thức ăn mỗi bữa. Vào những sự kiện ăn uống đông người, tỉ lệ này lên tới 38%. Học sinh sinh viên thì bỏ đi 1/3 lượng thức ăn trong hộp cơm của mình. Những thập niên vừa qua, kinh tế phát triển, thu nhập tăng lên cũng góp phần khiến người Trung Quốc lãng phí đồ ăn nhiều hơn.
Một nhân viên phục vụ đóng gói đồ ăn thừa cho khách tại một nhà hàng ở Hoàng Phố, Thượng Hải. Ảnh: Shine.
Chiến dịch chống lãng phí đồ ăn do ông Tập khởi xướng có thể sẽ tạo ra sự thay đổi lớn trong văn hóa ẩm thực bởi lâu nay, người Trung Quốc coi sự "thừa mứa" của bữa ăn là biểu hiện của lòng hiếu khách hay của một gia đình no đủ.
Ma Linhui, 70 tuổi, ở Thượng Hải, cho biết thừa hưởng quan niệm của cha mình, ông coi những bữa cơm thừa mứa thức ăn là "bộ mặt" của gia chủ. "Khi tôi còn nhỏ nhà chúng tôi không có nhiều đồ ăn. Nhưng khi có khách tới thăm thì chúng tôi sẵn lòng tiếp đãi họ với tất cả những thứ được tích trữ trong nhiều tháng. Nếu không làm vậy, chúng tôi sẽ bị mất mặt", ông Ma giải thích.
"Ngay cả đến bây giờ, khi tôi nấu ăn cho con gái và các cháu, tôi không khỏi cảm thấy áy náy nếu chúng ăn sạch mọi thứ. Có cảm giác mình chưa nấu đủ đồ ăn cho con cháu mình vậy", ông kể.
Theo giáo sư Zhu Qizhen, Đại học Nông nghiệp Trung Quốc, nền kinh tế tăng trưởng thần kỳ của Trung Quốc và mùa màng bội thu trong những thập niên qua đã đưa quốc gia này từ chỗ thiếu thốn sang dồi dào về lương thực. Do đó, thói quen tiết kiệm trước đây bị đánh đồng là keo kiệt.
"Ai cũng thấy người nông dân tìm mọi cách để bán nông sản của mình và nhà nước cũng khuyến khích tiêu dùng để thúc đẩy phát triển kinh tế. Ở một khía cạnh nào đó, điều đó cũng khuyến khích sự lãng phí", ông nhận xét.
Nhưng theo Jing Linbo, Phó chủ tịch Hiệp hội ẩm thực Trung Quốc, người ta đặc biệt hay "vung tay quá trán" khi chi tiêu bằng tiền công quỹ.
Kết quả một cuộc khảo sát do hiệp hội ông Jing thực hiện, 80% lượng thức ăn lãng phí tại các nhà hàng đến từ những bữa tiệc của quan chức và được chi trả bằng tiền công quỹ.
Tấm biển nhắc nhở thực khách tránh lãng phí đồ ăn. Ảnh: Shine.
Hồi đầu năm 2013, Trung Quốc thực hiện chiến dịch ở quy mô toàn quốc có tên gọi "đĩa sạch trơn" với mục tiêu giảm lãng phí đồ ăn. Kể từ đó, chi tiêu công cho ăn uống đã giảm đi nhưng tình trạng lãng phí đồ ăn không hề được cải thiện.
Ông Jing cho biết, khi đó các nhà hàng không thực hiện trách nhiệm của mình là nhắc nhở thực khách tiết kiệm thức ăn. Một số nhà hàng thậm chí còn khuyến khích khách gọi nhiều món và điều đó dẫn đến thức ăn bị lãng phí nhiều hơn.
"Chắc chắn vấn đề lãng phí thức ăn không thể thay đổi "một sớm một chiều". Để có văn hóa tiêu dùng tốt thì cần tới sự nỗ lực lâu dài", ông nhận xét.
Vừa qua, hưởng ứng lời kêu gọi của ông Tập Cận Bình, chính quyền nhiều địa phương đã đưa ra một loạt các biện pháp nhằm giảm lãng phí đồ ăn. Vũ Hán, nơi khởi phát dịch Covid-19, là một trong những địa phương đầu tiên ra các quy định mới.
Một trong những quy định đó có tên là "N-1". Theo đó, nếu một nhóm thực khách gồm 10 người đến nhà hàng sẽ chỉ được gọi 9 suất ăn. Nhóm 2 hoặc 3 người sẽ chỉ được gọi một nửa số suất ăn và tất cả các nhà hàng cần có hộp đựng đồ ăn thừa cho khách mang về.
Khánh Ngọc (Theo SCMP)