Một hệ thống radar phòng không của Trung Quốc. Ảnh: defence.pk
Tập đoàn Công nghệ điện tử (CETC), một công ty công nghệ quân sự hàng đầu Trung Quốc, hồi đầu tuần này đã gây sốc tới các nhà vật lý thế giới khi tuyên bố đã phát triển thành công một loại radar mới có khả năng phát hiện các máy bay tàng hình từ khoảng cách 100km, theo SCMP.
Theo chuyên gia Stephen Chen, bước đột phá của công nghệ radar của Bắc Kinh dựa trên một hiện tượng vật lý có tên gọi rối lượng tử mà nhà bác học Albert Einstein từng nhắc tới như "một hành động ma quỷ từ xa".
Năm 2015, cơ quan Nghiên cứu các dự án quốc phòng tiên tiến của Mỹ cũng được cho là đã tài trợ cho hoạt động nghiên cứu và cơ sở công nghiệp quốc phòng ứng dụng (như Lockheed Martin) để phát triển các hệ thống radar lượng tử phục vụ tác chiến, song tiến triển của những dự án này không được tiết lộ.
Trong một thông cáo đăng trên trang web hôm 18/9, CECT tuyên bố "hệ thống radar photon lượng tử" của Trung Quốc có những giá trị ứng dụng quân sự quan trọng vì radar sử dụng các photon rối lượng tử để xác định các mục tiêu mà hệ thống radar thông thường không nhìn thấy.
Ma Xiaosong, Giáo sư vật lý Đại học Nam Kinh, Trung Quốc, người nghiên cứu về radar lượng tử cho hay, ông chưa từng nhìn thấy điều gì tương tự trong một báo cáo công khai mà ông từng tiếp cận. Theo ông, tầm hoạt động hiệu quả của các radar mà giới học giả quốc tế ghi nhận thường chỉ là dưới 100 km.
Một nhà nghiên cứu radar quân sự tại trường đại học phía tây bắc Trung Quốc cho rằng tầm hoạt động thực tế của hệ thống radar mới kể trên có thể còn lớn hơn cả thông tin mà CETC công bố.
Gây sốc
Giới nghiên cứu khoa học cho hay họ bị sốc vì tới nay ý tưởng về một radar lượng tử vẫn được xem là một câu chuyện khoa học viễn tưởng. Các nhà vật lý lượng tử cho biết nếu tạo ra được một cặp photon rối lượng tử bằng việc tách photon nguyên bản từ một tinh thể, thì một photon thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi ngay lập tức ở photon sinh đôi thứ hai, dù hai photon này ở xa nhau đến đâu.
Một radar lượng tử hoạt động bằng cách tạo ra số lượng lớn các cặp photon rối lượng tử như vậy và đẩy một photon sinh đôi vào không khí. Những photon này sẽ thu thập thông tin về mục tiêu, trong đó có hình dáng, tốc độ, vị trí, nhiệt độ và thậm chí là cả thành phần hóa học của lớp sơn mục tiêu.
Điều này thoạt nghe giống như cách thức hoạt động của một radar thông thường sử dụng sóng vô tuyến. Tuy nhiên, radar lượng tử có khả năng phát hiện tốt hơn các máy bay tàng hình, vốn sử dụng những loạt vật liệu sơn phủ đặc biệt, cũng như thiết kế thân máy bay đặc biệt nhằm hạn chế khả năng phát hiện của sóng vô tuyến.
Về mặt lý thuyết, radar lượng tử có thể phát hiện kết cấu của mục tiêu, hướng và tốc độ di chuyển của mục tiêu ngay cả khi chỉ nhận được thông tin phản hồi từ một photon.
Tuy nhiên, Ma, người tham gia dự án của CETC, cho rằng một trong những thách thức kỹ thuật rất lớn của loại radar này đó là khả năng duy trì sự ổn định của các photon từ môi trường phòng thí nghiệm ra bên ngoài thực địa. Bởi lẽ, để đảm bảo được khả năng hoạt động của photon, cần có một số điều kiện nhất định- gọi là trạng thái lượng tử, chẳng hạn về các vòng quay lên xuống của photon.
Tuy vậy, trạng thái này có thể bị những tác động xấu của môi trường phá vỡ khiến các photon được "phái đi" bị mất kết nối với mặt đất, qua đó, làm hạn chế khả năng và tầm hoạt động hiệu quả của radar.
CETC cho hay lợi thế của radar lượng tử không chỉ giới hạn trong việc phát hiện máy bay tàng hình. Thử nghiệm với radar này đã mở ra một lĩnh vực nghiên cứu hoàn toàn mới, rất có tiềm năng trong việc phát triển các hệ thống radar đặc biệt cơ động và có độ nhạy cao, có khả năng tồn tại và hoạt động trong những môi trường tác chiến khắc nghiệt nhất
Radar lượng tử có thể rất nhỏ và tránh được các biện pháp chế áp radar của đối phương, như tên lửa chống radar, bởi vì việc lần theo dấu vết các rối lượng tử là rất khó khăn.
Tập đoàn này cho biết đã hợp tác với các nhà khoa học lượng tử thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc tại Hợp Phì, tỉnh An Huy, nơi đã đạt được nhiều đột phá trong công nghệ lượng tử, trong đó phải kể tới mạng lưới phân phối lượng tử dài nhất thế giới. Mạng lưới này giúp đảm bảo tính bảo mật của liên lạc viễn thông và góp phần phát triển vệ tinh lượng tử đầu tiên trên thế giới mà Trung Quốc mới phóng thành công ngày 16/8 vừa qua.
Xem thêm: Trung Quốc cải tiến tiêm kích hạm để cất cánh bằng máy phóng.
Nguyễn Hoàng