Các thành viên "câu lạc bộ" cựu tổng thống Mỹ chụp ảnh cùng nhau, mỉm cười và vỗ lưng nhau khi tham gia những sự kiện quan trọng hoặc ngồi cạnh nhau trầm mặc tại đám tang quan chức cấp cao. Họ cùng nhau thực hiện những dự án đặc biệt. Họ hiếm khi chỉ trích lẫn nhau và cũng có xu hướng ít chỉ trích những người kế nhiệm. Đây có vẻ là một truyền thống Donald Trump sẽ phớt lờ.
"Ông ấy đã bật cười trước ý tưởng sẽ được chấp nhận vào câu lạc bộ cựu tổng thống", Kate Andersen Brower, người phỏng vấn Trump vào năm 2019 để viết sách, cho biết. "Ông ấy nói 'tôi không nghĩ rằng mình sẽ được nhập hội'".
Từ trái sang: Cựu tổng thống Bill Clinton, George W. Bush và Barack Obama ở thủ đô Washington ngày 20/1. Ảnh: Ủy ban Nhậm chức Biden.
Các cựu tổng thống Barack Obama, George W. Bush và Bill Clinton đã quay một video dài ba phút từ Nghĩa trang Quốc gia Arlington sau lễ nhậm chức của Tổng thống Joe Biden hồi tuần trước, ca ngợi chuyển giao quyền lực hòa bình là cốt lõi của nền dân chủ Mỹ. Họ không nhắc tên Trump, nhưng đây được coi là lời khiển trách về hành vi của ông.
Trong vài tháng cuối nhiệm kỳ, Trump liên tục thúc đẩy cáo buộc gian lận bầu cử. Ông đã có bài phát biểu nhấn mạnh cuộc bầu cử bị đánh cắp, trước khi đám đông ủng hộ ông xông vào tòa quốc hội Mỹ hôm 6/1, khiến Trump bị cáo buộc kích động bạo loạn. Ông rời Nhà Trắng mà không tham dự lễ tuyên thệ nhậm chức của Biden, trở thành tổng thống đầu tiên "phớt lờ" lễ nhậm chức của người kế nhiệm sau 152 năm.
Obama, Bush và Clinton ghi hình video sau khi cùng Biden đến đặt vòng hoa tại Mộ Chiến sĩ Vô danh. Họ cũng quay một video kêu gọi người Mỹ tiêm vaccine Covid-19. Chỉ cựu tổng thống Jimmy Carter, 96 tuổi, người hạn chế dự các sự kiện vì đại dịch, và Trump không có mặt ở đó.
Jeffrey Engel, giám đốc sáng lập Trung tâm Lịch sử Tổng thống tại Đại học Southern Methodist ở Dallas, cho biết Trump không phù hợp với câu lạc bộ cựu tổng thống "vì ông ấy có tính khí khác biệt".
"Những người trong câu lạc bộ này vốn luôn được các tân tổng thống kính trọng. Ngay cả Richard Nixon (phải từ chức vì bê bối) cũng được Bill Clinton và Ronald Reagan nể trọng vì chính sách đối ngoại của ông ấy", Engel nói. "Tôi không chắc sẽ có nhiều người gọi cho Trump để xin lời khuyên chiến lược".
Các cựu tổng thống đôi khi đảm nhận những nhiệm vụ lớn. George H.W. Bush và Clinton hợp tác vào năm 2005 để thực hiện chiến dịch kêu gọi người Mỹ giúp đỡ các nạn nhân trận sóng thần tàn phá Đông Nam Á. Khi bão Katrina tàn phá vùng Duyên hải Vịnh Mexico, tổng thống đương nhiệm George W. Bush khi đó đã nhờ Clinton hỗ trợ để thúc đẩy nỗ lực gây quỹ khắc phục hậu quả thiên tai.
Khi Bush Cha qua đời năm 2018, Clinton viết: "Tình bạn của ông ấy là một trong những món quà tuyệt vời của cuộc đời tôi", mặc dù Clinton từng đánh bại Bush Cha trong chiến dịch tranh cử năm 1992.
Obama cũng nhờ đến Clinton và George W. Bush thúc đẩy các nỗ lực gây quỹ cho Haiti sau trận động đất năm 2010. George W. Bush trở thành bạn tốt với cựu đệ nhất phu nhân Michelle Obama, camera đã ghi lại cảnh ông cho bà kẹo ngậm thông họng khi họ ngồi cùng nhau tại đám tang thượng nghị sĩ John McCain.
Thông thường, các tổng thống luôn tôn trọng những người tiền nhiệm, bất chấp khác biệt đảng phái. Năm 1971, ba năm trước khi từ chức, Richard Nixon đã đến Texas để tham gia lễ khánh thành thư viện tổng thống Lyndon Baines Johnson. Khi thư viện của Nixon được hoàn thành năm 1990, Tổng thống lúc bấy giờ là George H.W. Bush cũng tham dự cùng các cựu tổng thống Ronald Reagan và Gerald Ford.
Trump đã phá vỡ truyền thống từ trước khi nhiệm kỳ bắt đầu. Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11/2016, Trump được Obama tiếp đón tại Nhà Trắng với lời hứa "sẽ làm mọi thứ có thể để giúp ông thành công". Trump đã trả lời "tôi mong gặp ông nhiều lần nữa trong tương lai", nhưng điều đó đã không xảy ra.
Suốt 4 năm nhiệm kỳ sau đó, Trump không gặp hay tham vấn người tiền nhiệm. Thay vào đó, ông cáo buộc Obama đã "nghe lén" và liên tục có những động thái nhằm đảo ngược chính sách của chính quyền trước.
Một số tổng thống đương nhiệm và cựu tổng thống không ưa nhau và việc cựu tổng thống chỉ trích người kế nhiệm không phải là chưa từng thấy trong lịch sử chính trị Mỹ. Carter đã chỉ trích chính sách của các chính quyền đảng Cộng hòa kế nhiệm, Obama chê bai Trump khi vận động tranh cử cho Biden và cũng chỉ trích các chính sách của George W. Bush, mặc dù thường không nêu đích danh. Theodore Roosevelt không hài lòng dù ứng viên của đảng mình William Howard Taft là người kế nhiệm. Ông tự lập một đảng mới và tái tranh cử với hy vọng loại Taft khỏi Nhà Trắng.
Tuy nhiên, nhìn chung nhiều tổng thống giữ sự kính trọng với người tiền nhiệm và truyền thống đó đã bắt đầu từ rất lâu. Tổng thống thứ hai của Mỹ John Adams lo ngại làm hoen ố di sản của người tiền nhiệm nên vẫn giữ các quan chức trong nội các của George Washington sau khi nhậm chức.
Trump có thể có thời gian để xây dựng mối quan hệ với những người tiền nhiệm. Ông từng nói với Brower rằng "có thể tưởng tượng ra viễn cảnh hàn gắn mối quan hệ với Bill Clinton", nhấn mạnh hai người từng chơi golf cùng nhau.
Nhưng ít khả năng Trump sẽ trở nên giống như một tổng thống về hưu truyền thống. "Trump đã đẩy mọi chuyện đi quá xa", Brower nói. "Tôi không nghĩ rằng các cựu tổng thống sẽ chào đón ông ấy vào bất kỳ lúc nào".
Phương Vũ (Theo AP)