"Tôi sẽ ủy quyền cho từng thống đốc, từng bang, thực hiện kế hoạch mở cửa trở lại rất mạnh mẽ vào thời điểm và theo cách thức phù hợp nhất", Tổng thống Mỹ Donald Trump nói trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 15/4 (sáng 16/4 giờ Hà Nội).
Tuyên bố này của Trump trái ngược với quan điểm ông đưa ra trên Twitter hôm 13/4 rằng việc có nên mở cửa trở lại từng bang hay không là quyết định của riêng ông. Trong cuộc họp báo cùng ngày, Trump nói sẽ "bắn súng hiệu", các thống đốc "không thể làm gì nếu không có sự chấp thuận" và Tổng thống Mỹ có "thẩm quyền tuyệt đối" trong việc mở cửa đất nước trở lại.
Sau tuyên bố của Trump, thống đốc các bang ở khu vực đông bắc và Bờ Tây Mỹ lập tức thông báo các gói kế hoạch vùng về cách thức mở cửa và tái khởi động nền kinh tế, tạo thành một liên minh chính trị để sẵn sàng thách thức "thẩm quyền tuyệt đối" của Trump. Phản ứng quyết liệt này của các thống đốc dường như đã khiến Trump lùi bước.
"Chính phủ liên bang sẽ theo dõi các bang rất chặt chẽ và sẵn sàng giúp đỡ theo nhiều cách khác nhau. Các thống đốc sẽ quyết định mở cửa trở lại bang của họ. Họ sẽ tuyên bố khi nào và sẽ biết lúc nào làm điều đó. Một số bang có thể mở cửa rất sớm", Trump nói.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 15/4. Ảnh: AFP.
Quyết định yêu cầu các doanh nghiệp đóng cửa trong khủng hoảng sức khỏe cộng đồng được gọi là "quyền cảnh sát trị", được hiến pháp Mỹ dành riêng cho từng bang, không phải thẩm quyền của chính phủ liên bang. Thống đốc các bang được quyền ban hành lệnh phong tỏa trong bang và họ sẽ phải là người dỡ bỏ chúng.
Một số bang nhiều khả năng sẽ tuân thủ chỉ đạo của Trump, nhưng nhiều bang khác có thể không chấp nhận làm theo hướng dẫn của chính phủ. Trump có thể gây sức ép để buộc các thống đốc bang mở cửa trở lại, song Tổng thống Mỹ cho biết sẽ không làm thế.
"Tôi sẽ không gây áp lực cho bất cứ thống đốc nào để họ mở cửa. Tôi sẽ không nói với thống đốc Cuomo rằng ông phải mở cửa trong vòng 7 ngày'", Trump nói.
Trump cho biết việc xét nghiệm nCoV nhiều hơn hay không sẽ phụ thuộc vào thống đốc các bang. Một số chuyên gia hàng đầu nói xét nghiệm là chìa khóa để mở cửa trở lại, trong khi nhiều thống đốc lo ngại thảm họa có thể xảy ra cuối năm nay nếu mở cửa trở lại mà không xét nghiệm trên diện rộng hơn.
Thống đốc bang New York Andrew Cuomo hôm 14/4 nói Trump sẽ gây ra "khủng hoảng hiến pháp" nếu tìm cách áp đặt quyết định mở cửa với bất cứ thống đốc nào. Cuomo nói sẽ không tuân lệnh mở cửa của Trump nếu quyết định này gây rủi ro cho sức khỏe cộng đồng hoặc không tính đến hậu quả về phúc lợi của dân chúng.
"Và sau đó chúng ta sẽ có một cuộc khủng hoảng hiến pháp như bạn đã thấy trong nhiều thập kỷ qua, khi các bang nói với chính phủ rằng 'chúng tôi sẽ không tuân lệnh'. Đó là điều khủng khiếp cho đất nước lẫn tổng thống. Chúng ta không có vua, chúng ta có một tổng thống và đó là một quyết định lớn", Cuomo nói.
Trump sau đó phản bác Cuomo trên Twitter, viết rằng thống đốc bang New York "gọi điện hàng ngày, thậm chí hàng giờ, để cầu xin mọi thứ" như bệnh viện mới, giường bệnh và máy thở dù "hầu hết trong số đó là trách nhiệm của bang".
"Tôi đã làm mọi thứ cho ông ta, mọi người cũng thế, và giờ ông ta dường như đang muốn độc lập! Điều đó sẽ không xảy ra", Trump viết.
Cuomo cùng các thống đốc của 6 bang gồm New Jersey, Connecticut, Pennsylvania, Delaware và Rhode Island ngày 13/4 thông báo sẽ hợp tác với nhau để "đưa ra kế hoạch từ từ mở cửa trở lại các phần của mỗi bang". Ba bang bờ tây Mỹ là Washington, Oregon và California cũng công bố thỏa thuận tương tự để lên kế hoạch mở cửa lại.
Covid-19 khởi phát từ Trung Quốc vào tháng 12/2019, xuất hiện tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ với hơn hai triệu ca nhiễm nCoV, hơn 134.000 người chết và hơn 510.000 người đã hồi phục. Mỹ là vùng dịch lớn nhất thế giới với hơn 630.000 ca nhiễm, trong đó hơn 28.000 người chết.
Nguyễn Tiến (Theo NBC)