Trên thực tế, nhiều người đã lường trước nguy cơ về một dịch bệnh nghiêm trọng và cố gắng hành động, như việc thành lập Cục An ninh Y tế và Phòng thủ sinh học Toàn cầu thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ từ thời cựu tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên, cơ quan này bị giải tán hồi tháng 5/2018 sau đợt cải tổ do cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton tiến hành.
"Mối đe dọa từ đại dịch cúm là lo ngại sức khỏe số một . Chúng ta đã sẵn sàng ứng phó hay chưa? Tôi sợ rằng câu trả lời là chưa", Luciana Borio, thành viên Cục An ninh Y tế và Phòng thủ sinh học Toàn cầu, phát biểu tại sự kiện kỷ niệm 100 năm đại dịch cúm Tây Ban Nha (1918-1919), một ngày trước khi cơ quan của bà bị giải tán.
Tổng thống Mỹ Donald Trump, người được cho là hiếm khi lên kế hoạch quá xa, dường như cũng chưa chuẩn bị gì cho thử thách Covid-19. Theo bình luận viên Peter Baker của NY Times, những công cụ quyền lực yêu thích của Trump không thể chiến đấu được dịch bệnh đang khiến cả nước bối rối
Ông chủ Nhà Trắng không đe dọa được Covid-19 qua các bài đăng trên Twitter. Nó cũng không thể bị máy bay không người lái bắn hạ hay lép vế trước tiếng hô hào trong những buổi vận động. Trump thể hiện sự mạnh mẽ khi đối thủ của ông là con người, nhưng tỏ ra lúng túng về cách chống lại một "sát nhân vô hình".
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ ở Atlanta, Georgia hôm 6/3. Ảnh: AFP.
Jonathan S. Reiner, bác sĩ nổi tiếng từng ghép tim cho cựu phó tổng thống Mỹ Dick Cheney, đánh giá chính quyền Trump không đủ nhanh chóng xét nghiệm nCoV sau khi dịch bệnh bùng phát ở Trung Quốc, bởi Nhà Trắng không muốn thừa nhận phạm vi của mối đe dọa.
"Khi mọi chuyện ngã ngũ, chúng ta sẽ hiểu rằng hàng chục nghìn mạng sống bị đặt vào nguy hiểm bởi quyết định mang tính chính trị của Tổng thống", Reiner cho biết hôm 8/3.
Trump bác bỏ các chỉ trích, lưu ý rằng ông đã sớm sử dụng biện pháp hạn chế nhập cảnh với người từ Trung Quốc, sau đó tiếp tục áp những giới hạn hoặc cảnh báo với các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề như Iran, Italy, một số nơi ở Hàn Quốc.
"Nhà Trắng có kế hoạch phối hợp và điều chỉnh hoàn hảo trước sự tấn công của nCoV. Chúng tôi hành động vô cùng sớm khi đóng cửa biên giới với những khu vực nhất định. Phó Tổng thống làm rất tốt, trong khi giới truyền thông đưa tin giả đang cố làm mọi thứ nhằm khiến chúng tôi trở nên tồi tệ. Thật buồn!", Trump viết trên Twitter.
Sau khi gạt bỏ những cảnh báo ban đầu của giới chức y tế, Trump trong vòng hai tuần qua tỏ ra quyết đoán hơn, khi chỉ định Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence dẫn đầu nỗ lực chống Covid-19 của chính phủ, đồng thời nhiều lần thể hiện trước công chúng rằng ông đang nghiêm túc xử lý mối đe dọa.
Tuy nhiên, cách tiếp cận của Trump vẫn gây tranh cãi. Dù Mỹ đã có hơn 500 ca nhiễm nCoV tại quá nửa số bang cùng hơn 20 trường hợp tử vong, ông vẫn tiếp tục tổ chức các buổi vận động tranh cử, gây quỹ hoặc sự kiện xã hội, dù những cuộc tụ tập đông người khác ở Mỹ đã bị hủy bỏ.
Tối 7/3, khi được hỏi liệu ông có lo ngại tình trạng lây nhiễm đang tiến gần tới Nhà Trắng hay không, Trump cho biết ông "không hề lo lắng". Tổng thống Mỹ sau đó bước vào khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago để dự bữa tiệc sinh nhật Kimberly Guilfoyle, cựu dẫn chương trình kênh Fox News đang hẹn hò với con trai Donald Trump Jr. của ông. Nhiều quan chức cũng có mặt tại bữa tiệc như Phó tổng thống Pence, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham hay Rudy Giuliani, luật sư riêng của Trump.
Trong khi đó, một người nhiễm nCoV đã đến Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ (CPAC) ở bang Maryland, sự kiện diễn ra từ ngày 26 đến 29/2 có sự góp mặt của Trump, Pence cùng nhiều quan chức hàng đầu Nhà Trắng và chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, bệnh nhân không vào hội trường chính hoặc tiếp xúc với Trump và Pence. Phó tổng thống Mỹ sau đó còn dự một hội nghị khác ở thủ đô Washington vào ngày 1-3/3, sự kiện mà hai bệnh nhân Covid-19 cũng tham gia.
Bình luận viên Baker đánh giá Trump để lộ sự thiếu kiến thức trầm trọng về y tế khi nói rằng ông "không biết mọi người có thể chết vì bệnh cúm". Trên thực tế, Mỹ mỗi năm ghi nhận hàng nghìn bệnh nhân cúm mùa tử vong. Frederick Trump, ông nội Tổng thống Mỹ, cũng qua đời trong đại dịch cúm Tây Ban Nha.
Trump còn dự đoán nCoV sẽ tự biến mất "một cách kỳ diệu" khi thời tiết ấm hơn, đồng thời thúc giục các công ty dược phẩm hoàn thiện vaccine ngừa nCoV trong vài tháng. Tuy nhiên, lãnh đạo các công ty giải thích rằng vaccine phải trải qua quá trình thử nghiệm trước khi đưa vào ứng dụng. Việc triển khai vaccine quy mô lớn cần đến một năm rưỡi.
Bất chấp điều đó, Trump vẫn tự tin về khả năng khoa học "thiên bẩm" của ông. "Tôi thích lĩnh vực này và thực sự tiếp nhận nó. Các bác sĩ đều ngạc nhiên vì tôi biết quá nhiều. Có lẽ tôi sở hữu khả năng thiên bẩm và nên làm việc trong lĩnh vực này thay vì tranh cử tổng thống", ông phát biểu trong chuyến thăm Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) ở thành phố Atlanta, bang Georgia hôm 6/3.
Tại đây, Trump gọi Jay Inslee, thống đốc bang Washington, địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của Covid-19 là "một con rắn". "Thống đốc đó thiếu lời khen với phản ứng của các bạn, nên tôi đã đề nghị Mike Pence không ca ngợi ông ta. Nếu bạn đối xử tốt, ông ta sẽ lợi dụng bạn", Trump nói với CDC.
Tổng thống Mỹ thậm chí thừa nhận ông không muốn đưa các hành khách trên du thuyền Grand Princess lên đất liền bởi điều đó khiến số ca nhiễm của Mỹ tăng lên. "Tôi muốn các con số giữ nguyên và không tăng gấp đôi chỉ bởi một con tàu mà đó không phải lỗi của chúng ta", Trump nói. Grand Princess bị phong tỏa ngoài khơi San Francisco hôm 5/3 sau khi phát hiện ba hành khách nhiễm nCoV. Ít nhất 21 người trên tàu đã mắc bệnh.
Đối với vấn đề giải tán Cục An ninh Y tế và Phòng thủ sinh học Toàn cầu, Trump không đưa ra lý do cụ thể, cố giải thích rằng Covid-19 là một bất ngờ. Cơ quan này chịu trách nhiệm dẫn dắt phản ứng của Mỹ trong tình huống có đại dịch, chính vấn đề mà họ đang đối mặt hiện nay.
"Tôi nghĩ nếu còn tồn tại, cơ quan sẽ tạo ra sự khác biệt. Việc giám sát và chuẩn bị mọi thứ, đồng thời có một cơ quan chịu trách nhiệm thực sự quan trọng. Trường hợp này cũng vậy", Elizabeth Cameron, người thành lập Cục An ninh Y tế và Phòng thủ sinh học Toàn cầu cho chính quyền cựu tổng thống Obama hồi năm 2016, cho hay.
"Thứ có nguy cơ khiến đất nước hoảng loạn là một chính quyền không thẳng thắn với công chúng về mức độ nghiêm trọng và hậu quả thực tế của dịch bệnh", Thượng nghị sĩ Dân chủ Christopher Murphy nhận xét.
Ánh Ngọc (Theo NY Times)