Trong video được đăng trên Twitter hôm 22/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi dự luật cứu trợ Covid-19 trị giá 900 tỷ USD được quốc hội thông qua sau nhiều tháng bế tắc "thực sự là nỗi ô nhục" và từ chối ký thông qua nó.
"Tôi đang yêu cầu quốc hội sửa đổi dự luật, tăng mức hỗ trợ thấp vô lý 600 USD lên 2.000 USD, hoặc 4.000 USD cho một cặp vợ chồng", Trump cho hay, nói thêm rằng ông đang yêu cầu các nghị sĩ "loại bỏ những khoản chi lãng phí, không cần thiết". "Nếu không, chính quyền tiếp theo sẽ phải đưa ra một gói cứu trợ Covid-19. Có thể chính quyền đó sẽ là tôi. Và chúng tôi sẽ hoàn tất việc này".
Động thái vào phút chót của Trump đẩy gói cứu trợ Covid-19 vào tình cảnh bất định, trong bối cảnh hàng triệu người Mỹ đang vật lộn vì gánh nặng kinh tế do ảnh hưởng của đại dịch. Các phúc lợi bảo hiểm thất nghiệp dành cho 12 triệu dân sẽ hết hạn vào ngày 26/12.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại sân bay căn cứ không quân Andrews ở bang Maryland hôm 23/12. Ảnh: Reuters.
Tuy nhiên, nhiều trợ lý tại quốc hội cho biết thời điểm họ thực sự lo ngại là nửa đêm ngày 28/12, khi một thỏa thuận cấp ngân sách tạm thời cho chính phủ hết hạn. Trong khi đó, dự luật cứu trợ Covid-19 là một phần trong gói chi tiêu 2,3 nghìn tỷ USD nhằm duy trì hoạt động của chính phủ liên bang trong năm tài khóa 2021.
Vì vậy, nếu đến thời hạn 28/12 mà tình trạng bế tắc vẫn chưa được giải quyết, chính phủ có nguy cơ sẽ bị đóng cửa cho tới khi Tổng thống đắc cử Joe Biden nhậm chức.
Phe Dân chủ được cho là sẵn lòng nâng giá trị của gói kích cầu. Tuy nhiên, họ có lẽ không muốn tái đàm phán về những khoản ngân sách quy mô lớn đến vậy. Các lãnh đạo đảng đã thảo luận về phương án thông qua một biện pháp cấp ngân sách tạm thời khác cho chính phủ vào phiên họp ngày 28/12, nhưng chưa rõ nó sẽ có hiệu lực trong bao lâu, và liệu Thượng viện và Trump có phê chuẩn nó hay không. Vì vậy, họ có khả năng vẫn tập trung vào việc thúc đẩy Trump ký dự luật ngân sách vốn đã được lưỡng viện đồng thuận.
Sự mơ hồ về số phận dự luật cứu trợ Covid-19 là một phần trong "cuộc chiến" lớn hơn giữa một Tổng thống giận dữ với cả quốc hội và những thành viên trong đảng Cộng hòa, kể từ khi ông thất bại trước Biden trong cuộc đua vào Nhà Trắng. Trump đã phủ quyết dự luật ngân sách quốc phòng được coi là "phải thông qua" hàng năm, đồng thời trút giận lên các thành viên Cộng hòa không ủng hộ nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử.
Theo một số nguồn tin giấu tên am hiểu vấn đề, Trump đã phàn nàn với đội ngũ cố vấn rằng các nghị sĩ Cộng hòa, như lãnh đạo phe đa số tại thượng viện Mitch McConnell, không dốc sức giúp ông "lật ngược thế cờ". Ông chủ Nhà Trắng được cho là còn không hài lòng với Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin về dự luật cứu trợ Covid-19, thậm chí không muốn trao đổi vấn đề với quan chức này.
Tuy nhiên, chính Mnuchin là người đưa ra mức trợ cấp 600 USD cho mỗi người Mỹ bị ảnh hưởng bởi đại dịch và đề nghị phe Cộng hòa ủng hộ dự luật, bởi Tổng thống đã đồng ý. McConnell và lãnh đạo phe thiểu số tại hạ viện Kevin McCarthy không hề biết trước rằng Trump sẽ yêu cầu sửa dự luật, khiến họ phải gọi điện cho các nhân viên để hỏi chuyện gì đang xảy ra, theo ba nguồn tin thân cận.
Trong cuộc họp qua điện thoại với các hạ nghị sĩ Cộng hòa hôm 23/12, McCarthy cho biết Trump chưa quyết định về khả năng phủ quyết dự luật, kêu gọi họ ủng hộ những thay đổi mà Tổng thống muốn. Trong khi đó, McConnell, người đã công nhận chiến thắng của Biden, không có kế hoạch thảo luận với Trump bởi cho rằng điều này "vô ích", một cố vấn của McConnell nói.
Các nhân viên phụ trách vấn đề lập pháp và những người tham gia đàm phán cũng không biết trước về việc Trump sẽ quay video phản đối dự luật, đồng thời gửi lời xin lỗi tới những nghị sĩ bị ngỡ ngàng trước động thái đầy bất ngờ này của Tổng thống. Một số phụ tá hy vọng Trump vẫn sẽ ký dự luật, bởi Tổng thống không nói rõ rằng ông sẽ phủ quyết nó.
Nhiều thành viên đảng Cộng hòa lo ngại những động thái của Trump có khả năng gây ảnh hưởng đến cuộc đua vào Thượng viện Mỹ ở bang Georgia, giữa hai ứng viên Cộng hòa David Perdue và Kelly Loeffler với hai đối thủ Dân chủ Jon Ossoff và Raphael Warnock. Kết quả cuộc bỏ phiếu vào ngày 5/1/2021 sẽ định đoạt đảng nào sẽ kiểm soát Thượng viện.
"Ở mức độ mà những lời càm ràm kỳ lạ của Trump tạo ra cảm giác tiêu cực về các đảng viên Cộng hòa, Perdue và Loeffler sẽ là những người phải trả giá cuối cùng", một quan chức Cộng hòa cấp cao giấu tên nhận định.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi cho biết gánh nặng thuyết phục Trump đổi ý để phá vỡ thế bế tắc giờ đây dồn lên vai hai lãnh đạo Cộng hòa McCarthy và McConnell. Trong thư gửi các nghị sĩ Dân chủ, bà cũng nhấn mạnh những tình huống kỳ lạ mà Mỹ đang phải đối mặt.
"Toàn bộ đất nước đều biết rằng Tổng thống cần khẩn trương ký thông qua dự luật, vừa để cung cấp viện trợ Covid-19, vừa giúp chính phủ không bị đóng cửa", bức thư có đoạn.
Ánh Ngọc (Theo Washington Post)