Tổng thống Mỹ - Donald Trump vừa tuyên bố trước các nghị sĩ nước này rằng ông đang cân nhắc tái gia nhập Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) – thỏa thuận chính ông đã rút ra từ đầu năm ngoái. Trump cho biết đã chỉ định cố vấn kinh tế Larry Kudlow và Đại diện Thương mại Robert Lighthizer xem xét việc quay lại TPP.
Việc này sau đó được Thượng nghị sĩ Ben Sasse thông báo với giới truyền thông. “Ông ấy nhiều lần khẳng định TPP giờ có thể dễ gia nhập hơn rồi”, Sasse cho biết.
Nhà Trắng cũng xác nhận thông tin này. “Tổng thống vẫn luôn nói cởi mở với những hiệp định thực sự tốt”, người phát ngôn Nhà Trắng - Lindsay Walters cho biết trong một thông báo. “Vì thế, ông ấy đã đề nghị Lighthizer và Kudlow xem xét lại liệu có thể đàm phán để đi đến một hiệp định tốt hơn hay không”.
Ông Trump trong cuộc họp hôm qua với các nghị sĩ phụ trách nông nghiệp. Ảnh: NYT
Động thái của ông Trump cũng gây ngạc nhiên cho cả những cố vấn thân cận nhất. Nó được công bố khi Chính phủ Mỹ đối mặt với sự phản đối cứng rắn từ các nghị sĩ đảng Cộng hòa, nông dân và nhiều doanh nghiệp. Nhóm này lo ngại việc Mỹ đe dọa đánh thuế nhập khẩu và các rào cản thương mại khác sẽ khiến họ thiệt hại về kinh tế.
Trên New York Times, Kudlow cho biết đề xuất quay lại TPP được đưa ra khá bất ngờ. “Chẳng có thời hạn nào cả. Chúng tôi sẽ lập một nhóm làm việc với nhau. Thực ra là còn chưa lập nữa. Ý tôi là việc này mới xảy ra vài giờ trước thôi”, ông nói.
Việc ông Trump quyết định rời khỏi TPP và dọa chấm dứt Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) là thực hiện đúng cam kết tranh cử trước đây. Ông luôn chỉ trích các hoạt động thương mại mình cho là bất công, lấy mất việc làm của người Mỹ. Nếu Mỹ quay lại TPP, đây sẽ là sự thay đổi lớn về vận mệnh với nhiều ngành công nghiệp Mỹ có thể hưởng lợi từ hiệp định này. TPP được đàm phán dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama và thường được coi là công cụ đối trọng với Trung Quốc.
Nhiều nhà kinh tế cho rằng cách tốt nhất để ngăn Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng, và gây áp lực buộc họ mở cửa thị trường là thông qua các hiệp định thương mại đa phương, như TPP. “Mục tiêu của TPP là thiết lập một khung quy định mà Trung Quốc cuối cùng cũng phải chịu thích nghi”, David Autor - nhà kinh tế học tại M.I.T cho biết.
Nông dân các nước sẽ hưởng lợi từ việc có thêm thị trường mới, nếu Mỹ quay lại. Michael Miller - Chủ tịch Hiệp hội Lúa mỳ Mỹ - cho biết tái gia nhập TPP sẽ giúp ngành của ông cạnh tranh tốt hơn với Australia và Canada - những nước cũng thuộc TPP.
Tuy nhiên, người ta cũng chưa biết ông Trump nghiêm túc đến mức nào về việc tái gia nhập. Trước đây, ông từng thực hiện nhiều chính sách có vẻ trái ngược với quan điểm ban đầu, như hợp tác với đảng Dân chủ về quy định quản lý nhập cư và quyền sử dụng súng, rồi sau đó nhanh chóng hủy bỏ.
“Những gì ông ấy nói với mọi người trong phòng để làm họ vui vẻ không phải lúc nào cũng thành chính sách thật”, Phil Levy - nhà nghiên cứu tại Hội đồng Vấn đề Toàn cầu Chicago - cho biết.
Nhà Trắng đang cố dùng thuế nhập khẩu để buộc Bắc Kinh mở cửa thị trường. Tuy nhiên, nhiều người lại cho rằng hậu quả từ chiến tranh thương mại có thể còn khiến Mỹ thiệt hại nặng hơn. Trung Quốc đã đáp trả lời đe dọa của Mỹ bằng cách áp thuế lên hàng loạt sản phẩm của nước này.
Một số cố vấn kinh tế Mỹ, trong đó có Kudlow, cho biết những thuế này có thể không bao giờ có hiệu lực. Và chúng chủ yếu đóng vai trò mở đầu đàm phán với Trung Quốc. Tuyên bố này của ông đã giúp bình ổn thị trường chứng khoán toàn cầu.
Dù vậy, quan chức Nhà Trắng cho biết việc thu hẹp bất đồng với Trung Quốc vẫn chưa có tiến triển. Một số cuộc nói chuyện đã diễn ra, nhưng chúng không được coi là đàm phán chính thức. Nông dân Mỹ cho biết những lời đe dọa của ông Trump đã khiến họ thiệt hại rồi, vì giá hợp đồng tương lai đã giảm. Họ khẳng định cách tốt nhất giúp mình bây giờ là cứ tránh chiến tranh thương mại với Trung Quốc trước đã.
Thượng nghị sĩ Joni Ernst của bang Iowa đánh giá cuộc họp hôm qua với ông Trump là “rất có kết quả”. Bà đã giục Tổng thống tham gia lại việc đàm phán với các nước TPP. “Nông dân Iowa không cần một chương trình trợ giá nữa. Họ muốn thị trường mới”, bà nói. “Điều tốt nhất Mỹ có thể làm để đối phó Trung Quốc hiện tại là dẫn đầu 11 nước trong TPP - những nước tin vào tự do thương mại và hệ thống quy định”, Sasse kết luận.
Hà Thu (theo NYT/Bloomberg)