Bão càn quét Nghệ An - Hà Tĩnh, hơn 600 nhà tốc mái

Kajiki hình thành từ vùng áp thấp trên đảo Luzon (Philippines) hôm 23/8, chỉ mất vài giờ trên Biển Đông để mạnh lên thành bão, rồi tăng cấp liên tục nhờ hấp thu năng lượng từ vùng biển ấm tới 30 độ C. Chỉ trong một ngày, bão tăng 4 cấp, từ 8 lên 12; đến trưa 24/8 đạt cấp 14 và duy trì sức mạnh tới sáng 25/8. Đường đi của Kajiki khá thẳng, tốc độ nhanh, không gặp vật cản, được so sánh với siêu bão Yagi từng đổ bộ Quảng Ninh - Hải Phòng tháng 9/2024 gây thảm họa cho miền Bắc.

 

 

Toàn cảnh bão Kajiki

Đến chiều 25/8, bão bắt đầu áp sát bờ. Lúc 13h, tâm bão trên vùng biển Nghệ An - Hà Tĩnh, sức gió 149 km/h, cấp 13, giật cấp 16, là mức rất mạnh, chỉ giảm một cấp so với buổi trưa. Theo thang đo, gió cấp 13 đủ sức cuốn phăng cây cối, đánh đổ nhà cửa xây dựng không kiên cố, thậm chí gây hư hại với những công trình lớn. Tại các cảng biển, nhiều tàu thuyền nếu không được neo chặt có thể bị đánh vỡ, nhấn chìm ngay trong âu.

Tại Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, gió bắt đầu giật mạnh, mưa dồn dập khiến khu đô thị biển vốn tấp nập du khách giờ vắng vẻ. Hàng quán trên đường đóng cửa, du lịch tạm ngừng, một số tổ dân phố bắt đầu mất điện. Nhiều người dân đã chủ động tích trữ đồ ăn, gia cố mái tôn, dặn các con tuyệt đối không ra ngoài khi mưa bão ập đến.

Ở xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh, sóng biển cao 2-3 m liên tiếp vỗ vào bờ. Từng đợt gió rít liên hồi, quật tung mái tôn, kéo bung cửa sổ. Khách sạn ven biển bị xé toạc hàng trăm mét mái tôn, hất văng xuống đất. Trên tuyến đê ven biển, nhiều hàng quán bị tốc mái, nhà cấp bốn hư hỏng. Chính quyền đã đưa người dân vùng nguy hiểm vào các khu nhà kiên cố, trưng dụng khách sạn, trường học để sơ tán dân.

Khoảng 14h, tại bờ kè biển Sầm Sơn, Thanh Hóa, sóng cao 2 m đánh tung bọt trắng xóa, triều cường bắt đầu dâng cao. Nhà chức trách dựng rào chắn, yêu cầu người dân không ra đường. Cùng thời điểm, Thủ tướng Phạm Minh Chính có công điện khẩn, yêu cầu các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Hưng Yên, Ninh Bình và một số địa phương phía Bắc khẩn trương sơ tán dân khỏi vùng nguy hiểm, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất. Các bộ, ngành được lệnh triển khai phương tiện, kể cả trực thăng, sẵn sàng cứu hộ, cứu nạn.

Đến 15h, bão đổ bộ đất liền Nghệ An - Hà Tĩnh với sức gió mạnh nhất 133 km/h, cấp 12, giật 14-15. Cùng lúc, mưa lớn, gió mạnh khiến nhiều cây keo đổ chắn ngang đường sắt Bắc Nam đoạn qua xã Phúc Trạch, Hà Tĩnh, làm đoàn tàu vận tải D18E-615 không thể di chuyển; công an, bộ đội và người dân tập trung giải tỏa. Ở Cửa Lò (Nghệ An), cây xanh, cột điện gãy đổ, nhiều tuyến đường ngập sâu.

Dù không nằm trong tâm bão, song các xã vùng biển ở tỉnh Quảng Trị đã bị thiệt hại khi hàng loạt lồng nuôi cá ngoài biển bị sóng đánh hư hỏng. Trong khi đó, tại vùng tâm bão Nghệ An, có những khoảng lặng bất thường, biển Cửa Lò sóng vỗ nhẹ hơn so với buổi trưa, gió bất ngờ lặng, mưa ngớt - báo hiệu tâm bão đi ngang.

Một số người lầm tưởng bão tan khi thấy trời ngớt mưa, sóng vỗ nhẹ, nhưng các chuyên gia cảnh báo đó là "khoảng lặng chết người". Ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, giải thích hiện tâm bão chưa hoàn toàn vào đất liền, còn 2/3 trên biển. Trong khoảng 1-2 giờ tới, tâm bão mới hoàn toàn nằm trong đất liền.

"Tâm bão đang di chuyển vào bờ nên sẽ có khoảng thời gian lặng trước khi gió mạnh trở lại. Lúc này, gió có thể mạnh bằng thậm chí hoặc hơn lúc trước khi bão vào bờ", ông Hưởng nói. Đúng như phân tích, khoảng nửa tiếng sau, Hà Tĩnh mưa trắng trời, nhiều khu dân cư mất điện toàn bộ; Nghệ An mưa gió dữ dội ở Cửa Lò.

Đến 16h, cường độ bão hạ dần, song vẫn duy trì sức gió cấp 12. Gió giật mạnh quật ngã cây cối, làm mất điện diện rộng ở Hà Tĩnh, nhiều khu vực sóng điện thoại chập chờn. Sóng biển tại Thanh Hóa dâng cao 3-4 m, nước tràn lên đường Hồ Xuân Hương ở Sầm Sơn. Nhiều xã phường vùng trũng ở Nghệ An xuất hiện ngập, cảnh báo nguy cơ lũ diện rộng; hệ thống khí tượng ghi nhận trong 6 giờ, nhiều nơi ở Quỳ Hợp, Hoàng Mai mưa trên 150 mm, khả năng ngập úng lên tới một mét.

Đến cuối buổi chiều, bão Kajiki tiếp tục quần thảo, gây thiệt hại nghiêm trọng. Tại phường Vũng Áng, Hà Tĩnh, chính quyền phải sơ tán thêm 4.000 dân để đề phòng sự cố lũ lụt, sạt lở. Quốc lộ 1 và cao tốc Bắc Nam đoạn qua Nghệ An bị cấm xe di chuyển, cảnh sát giao thông lập chốt hướng dẫn phương tiện tránh trú. Tại Thanh Hóa, nhiều cây xanh đổ đè lên ôtô, đường phố bị phong tỏa. Ở Quảng Trị, mưa lớn làm chia cắt hàng trăm hộ dân, nhiều ngầm, đập tràn ngập sâu tới 0,7 m.

Khoảng 18h, Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia xác định bão giảm còn cấp 11, sức gió 117 km/h, tâm bão nằm trên đất liền Nghệ An - Hà Tĩnh. Mắt bão mờ dần, vòng mây không còn dày đặc, nhưng vẫn rất nguy hiểm. Cây xanh tại nhiều phường trung tâm thuộc TP Vinh cũ (Nghệ An) đổ la liệt, mái tôn bay trên nhiều tuyến phố, trần nhựa Bệnh viện Ung bướu Nghệ An vừa khánh thành gần một tuần bị gió thổi bung, các mảnh vỡ rơi trắng xóa nền đất.

Khi trời tối dần, tại Hà Tĩnh, nhiều người đi đường gặp nguy hiểm vì gió giật. Ở phường Thành Sen, một tài xế xe bán tải đã dừng lại, dùng xe che gió để giúp người đi xe máy bị quật ngã đứng dậy. Hình ảnh này tạo "Viral", lan truyền mạnh trên mạng xã hội, minh chứng cho tinh thần sẻ chia, giúp đỡ nhau trong thiên tai.

Đến 19h, gió bão tiếp tục quần thảo Cửa Lò, Nghệ An, cây xanh bị gãy, nhiều xã phường mất điện, Internet gián đoạn. Hiện tượng "gió hồi" xuất hiện, tức khi tâm bão đã đi qua, không khí xung quanh xoáy ngược, tạo nên luồng gió mạnh trái chiều với ban đầu, dễ làm cây bật gốc, nhà cửa sập đổ. Nghệ An và Hà Tĩnh mất điện diện rộng. Khu du lịch biển nổi tiếng Thiên Cầm chìm trong bóng tối, hàng phi lao gãy cành, nhiều mái tôn bay tứ tung, cổng chào du lịch bị quật đổ. Bình đựng nước đặt trên nóc các ngôi nhà lăn xuống đất. Ở các phường trung tâm thuộc TP Vinh cũ, cây cối đổ ngổn ngang.

Không chỉ vùng biển, các xã vùng cao Nghệ An cũng trải qua một đêm mất ngủ. Tại Thông Thụ, trước đây thuộc huyện Quế Phong cũ, lo sợ mưa lớn sau bão sẽ gây sạt lở, chính quyền địa phương gõ cửa từng nhà trong đêm, kêu gọi sơ tán. Nhiều gia đình vội vã gói ghém chăn chiếu, gạo muối, dắt trâu bò ra khỏi khu vực nguy hiểm, men theo đường mòn tới nơi trú ẩn như nhà văn hóa, trường học.

Hơn 22h, ở xã vùng biển Cổ Đạm, Hà Tĩnh, hàng loạt mái tôn bay lả tả, nhiều ngôi nhà tốc mái, cây cổ thụ bị bật gốc. Trên các tuyến đường liên xã, một số cửa hàng, nhà dân đổ sập, cột điện gãy đổ khiến việc đi lại càng khó khăn. Người dân nơm nớp lo sợ vì nước ngoài biển đang dâng, mưa vẫn nặng hạt, gió vẫn chưa dứt.

"Bão quần thảo quá lâu, hiếm gặp", ông Nguyễn Văn Quý, 50 tuổi, trú xã Cổ Đạm, nói. Ông Quý cho hay bình thường bão quét qua chừng 30 phút đến một giờ rồi tan, nhưng lần này từ chiều tới khuya gió vẫn rít liên hồi và chưa có dấu hiệu dứt.

Ông Phan Văn Thư, Bí thư Đảng ủy xã Cổ Đạm, cũng đánh giá 50 năm nay đây là cơn bão mạnh nhất đổ bộ địa bàn và cũng kéo dài nhất. "Gió của Kajiki khá dị, giật liên hồi, mỗi cơn kéo dài. Những bão khác gió đều, ít gây thiệt hại. Còn cơn này quần thảo mãi, khiến người dân lo lắng, mệt mỏi", ông Thư nói.

Người dân đánh giá về bão Kajiki. Audio: Đức Hùng

Kajiki quét qua khiến hàng nghìn ngôi nhà tốc mái, hàng trăm hecta hoa màu ngập úng, nhiều công trình hạ tầng hư hỏng, giao thông chia cắt. Thống kê sơ bộ đến tối 25/8, gần 400 xã ở Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị có nguy cơ lũ quét, sạt lở; hàng trăm nghìn hộ dân mất điện. Các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa vốn chưa kịp khắc phục hết hậu quả từ đợt mưa lũ trước, lại oằn mình trong bão lớn.

Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, mối nguy lớn nhất không chỉ đến từ gió mạnh mà còn là lượng mưa cực lớn kéo dài nhiều ngày sau bão. Ngay cả khi bão đã suy yếu và di chuyển sang Lào, vùng Trung và Thượng Lào vẫn mưa lớn, gây nguy cơ lũ quét, sạt lở đất, trong khi nhiều con sông có thượng nguồn tại đây chảy về Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa. Điều này khiến miền Trung đối mặt không chỉ với bão mà còn với nguy cơ ngập lụt, lũ ống.

Nhóm phóng viên