Triển lãm ảnh nude tại Trung tâm giám định và triển lãm tác phẩm mỹ thuật (29 Hàng Bài) là tâm điểm của làng nghệ thuật thủ đô những ngày qua. Khai mạc hôm 20/7, sự kiện lập tức thu hút người xem. Lượng khán giả luôn duy trì ở mức vài trăm đến gần 2.000 người mỗi ngày. Đây là con số đột biến bởi đại diện trung tâm triển lãm cho biết nơi đây thường chỉ đón vài chục khách, phần lớn là người quen, bạn bè của tác giả có tác phẩm trưng bày.
* Khán giả háo hức với triển lãm nude đầu tiên ở Hà Nội
Không chỉ khán giả, giới nghệ sĩ nhiếp ảnh cũng thể hiện niềm vui, phấn khởi khi các tác phẩm được giới thiệu đến công chúng. Họ cho rằng nhà quản lý văn hóa đã cởi mở, dũng cảm khi cấp giấy phép cho triển lãm - một sự kiện lẽ ra nên được thực hiện từ nhiều năm trước nhưng bị chậm trễ vì vướng mắc định kiến.
* Tác phẩm trong triển lãm ảnh nude đầu tiên ở Hà Nội
Tuy nhiên, phần lớn tác phẩm được trưng bày đã cũ, thiếu nổi bật. Nhiếp ảnh gia Thái Phiên góp tám bức ảnh đã được nghệ sĩ trưng bày trong triển lãm cá nhân hồi tháng 6. Dương Quốc Định góp bảy bức ảnh, trong đó có tác phẩm nghệ sĩ từng mang đi triển lãm quốc tế từ năm 2008. "Tôi tiếc tác phẩm được ban tổ chức chọn lọc, trưng bày không phải là những ảnh tôi thích nhất. Các tác phẩm khá cũ, đã được tôi chia sẻ rộng rãi nhiều năm trước", Dương Quốc Định nói.
Tác phẩm "Sinh" của Ngô Xuân Phú.
Theo anh Ngô Quang Dương - thành viên ban tổ chức, đơn vị không đặt tiêu chí thời gian sáng tác cho các tác phẩm tham gia triển lãm mà chọn những bức nổi bật, thể hiện cá tính sáng tác của nghệ sĩ. Vì vậy, các bức ảnh cũ vẫn được lựa chọn. "Một số ảnh của nghệ sĩ Dương Quốc Định, Thái Phiên từng được công bố, thậm chí đoạt giải quốc tế. Tuy nhiên, số lượng tác phẩm đó mới chỉ được công khai ở cấp độ nhóm hoặc triển lãm cá nhân. Ban tổ chức muốn giới thiệu chúng rộng rãi hơn ở cấp độ quốc gia".
Ở phương diện chuyên môn, họa sĩ Lê Thiết Cương nhận định tính đặc thù của nghệ thuật nude vẫn chưa được thể hiện đậm nét trong các tác phẩm. Ban tổ chức đã không mạnh dạn trưng bày những tác phẩm tốt hơn thay vì đưa ra loạt ảnh cũ hoặc ảnh thiếu tạo hình mới. Còn Dũng Art cho biết anh không gửi đến triển lãm các sáng tác mạnh bạo, thể hiện đúng tinh thần nude nghệ thuật vì sợ tác phẩm bị loại trong quá trình kiểm duyệt. Theo nghệ sĩ, các tác phẩm được trưng bày chỉ ở mức tạm ổn.
Dương Quốc Định và vợ - Mộng Hà - tại triển lãm ảnh nude ở Hà Nội. Họ chụp cùng tấm hình nude của bà Mộng Hà thời trẻ.
Giới chuyên môn nhận định triển lãm nude lần đầu không thể đột phá về mặt hình ảnh là điều tất yếu. Ở một sự kiện mở cửa cho mọi đối tượng, đơn vị tổ chức muốn duy trì cách tiếp nhận ở mức an toàn. Nếu trưng bày ảnh quá táo bạo, người lần đầu xem dễ bị sốc.
Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định thừa nhận: "Với một đề tài bị kiểm soát quá lâu, lại còn bị gắn mác nhạy cảm thì sự cẩn trọng của ban tổ chức là cần thiết. Họ phải chọn sự an toàn khi một lượng công chúng vẫn chưa hiểu đúng bản chất của loại hình nghệ thuật này. Khán giả sẽ khó tiếp nhận tác phẩm hoặc chấp nhận thay đổi suy nghĩ".
Cục trưởng Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm - Vi Kiến Thành - cho biết ông gặp khó khăn khi quyết định tổ chức sự kiện. Ban đầu, ý tưởng mở triển lãm của ông vấp phải phản đối của một số đồng nghiệp bởi họ e ngại vấn đề luôn bị gắn mác nhạy cảm sẽ gây tranh cãi. Sau cùng, nghệ sĩ thuyết phục, thậm chí phải mang chức danh Cục trưởng ra đảm bảo để triển lãm được diễn ra. Ban tổ chức tuyển chọn kỹ lưỡng hơn 100 tác phẩm gửi về, để không gây tác động xấu đến giới trẻ vì triển lãm mở cho mọi đối tượng đến xem.
Tác phẩm "Đường nét tạo hóa" của Đỗ Thùy Mai - tác giả nữ duy nhất tham gia triển lãm.
Cục trưởng nhận định sự kiện đã cởi nút thắt trong hoạt động sáng tạo nhiếp ảnh và công bố tác phẩm nude. "Tác phẩm giúp cho người thưởng lãm phân biệt ảnh nude nghệ thuật với ảnh khỏa thân dung tục đang trôi nổi trên mạng xã hội", ông Thành nói.
Họa sĩ Lê Thiết Cương đánh giá sự kiện mang giá trị lịch sử, tạo bước ngoặt cho thể loại ảnh nude ở Việt Nam. Đồng quan điểm, nhà phê bình mỹ thuật Quỳnh Như chia sẻ thêm: "Triển lãm không chỉ có giá trị nghệ thuật, mà còn mang tính giáo dục thẩm mỹ cho công chúng, nhất là lớp trẻ".
Nhóm tác giả hy vọng có thêm triển lãm tương tự không chỉ ở Hà Nội mà tại các địa phương. "Triển lãm mang lại sự tươi mới và là dịp để người làm nghề không còn âm thầm sáng tạo hoặc ngại ngùng bởi hai từ 'nhạy cảm' mà xưa nay công chúng áp đặt lên thể loại ảnh khỏa thân", Dương Quốc Định nói.
Triển lãm ảnh nude lần đầu tổ chức ở Hà Nội diễn ra từ ngày 20 đến 27/7. Hội đồng chuyên môn đã chọn ra 52 tác phẩm thể hiện cá tính, hiệu quả thị giác, không gian, ánh sáng làm nổi bật vẻ đẹp hình thể con người. Ban đầu, đơn vị tổ chức định gắn mác 18+ cho triển lãm. Sau khi tiếp thu ý kiến từ công chúng, ban tổ chức quyết định hủy ý định này, mở cửa đón mọi lứa tuổi tham dự.
Trước đó, một số nghệ sĩ từng gặp khó khăn khi xin giấy phép mở triển lãm ảnh nude cá nhân, điển hình là Thái Phiên. Trong 26 năm cầm máy, nhiếp ảnh gia từng ba lần xin cấp giấy phép nhưng thất bại. Hồi tháng 6, nghệ sĩ nhận được sự đồng thuận, hỗ trợ của Hội nhiếp ảnh và Sở Văn hóa, Thể thao TP HCM về thủ tục pháp lý để tổ chức triển lãm Miền cổ tích. Trước Thái Phiên, nhiếp ảnh gia Hạo Nhiên trưng bày hơn 50 tác phẩm khỏa thân trong triển lãm Tạo tác tại TP HCM - triển lãm nude đầu tiên của Việt Nam.
Trọng Trường
Video: Thanh Tùng