Theo Bác sĩ CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC, từ khi dịch Covid-19 bùng phát lần thứ tư, tỷ lệ trẻ em đi tiêm chủng các loại vaccine giảm rõ rệt. Tình trạng bỏ mũi, trễ lịch diễn ra ở khắp cả nước, đặc biệt là các tỉnh phía Nam, nơi có diễn biến dịch phức tạp.

"Điều này là dễ hiểu, tuy nhiên rất đáng tiếc vì nhiều loại vaccine chỉ có cơ hội chủng ngừa duy nhất một lần trong đời, nếu quá tuổi sẽ không đạt hiệu quả tối ưu hoặc không có tác dụng, như: vaccine lao, viêm gan B sơ sinh, tiêu chảy cấp do Rotavirus, vaccine 5 trong 1, vaccine 6 trong 1, vaccine phế cầu...", bác sĩ Bạch Thị Chính cho hay.

Covid-19 gây gián đoạn lịch tiêm chủng của nhiều trẻ nhỏ

Chị Nguyễn Thanh Bình (Quận Phú Nhuận, TP HCM) cho con gái 8,5 tháng tuổi đến Trung tâm Tiêm chủng VNVC Hoàng Văn Thụ, TP HCM, để uống vaccine phòng Rotavirus. Tuy nhiên, bác sĩ tư vấn rằng hiện bé đã quá tuổi sử dụng vaccine này hiệu quả. Nếu chỉ định sử dụng bây giờ sẽ không còn hiệu lực phòng bệnh tiêu chảy do virus Rota. Đây là một loại bệnh nguy hiểm đã cướp đi sinh mạng của 600.000 trẻ em trên thế giới mỗi năm, đồng thời gây ra nhiều nguy cơ suy giảm sức khỏe, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ nếu nhiễm bệnh nhiều lần.

Đây không phải là trường hợp cá biệt trễ bị trễ lịch tiêm, uống vaccine. Ghi nhận tại các trung tâm Tiêm chủng VNVC tại TP HCM và HN, mỗi ngày có hàng trăm trẻ em không được chỉ định các vaccine quan trọng vì lý do đã quá lịch tiêm phù hợp. Phần lớn các trường hợp trễ là do bố mẹ lo ngại dịch bệnh Covid-19 nên không cho trẻ đi tiêm chủng. Nhiều phụ huynh suy nghĩ đơn giản rằng chưa tiêm tháng này thì có thể tháng sau đi tiêm, hoặc có thể không tiêm vaccine cũng không sao.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Cố vấn cao cấp Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC: Covid-19 rất nguy hiểm nhưng nếu vì lo sợ dịch bệnh mà bỏ, hoãn lịch tiêm vaccine cho trẻ thì hậu quả là rất lớn. Nhiều loại chỉ được chỉ định ở những thời gian nhất định. Bên cạnh Covid-19 thì còn hàng chục bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đang rình rập tấn công trẻ em. Những bệnh này chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tỷ lệ tử vong ở trẻ em rất cao hoặc để lại di chứng nặng nề suốt đời.

Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp quốc (UNICEF), trong năm 2020, có 20 triệu trẻ em trên thế giới đã bỏ lỡ tiêm chủng cả 3 liều vaccine bạch hầu, uốn ván và ho gà hoặc DTP3. Tỷ lệ tiêm chủng ở Việt Nam cũng bắt đầu sụt giảm. Trong 6 tháng đầu năm 2021, ghi nhận tại Hệ thống VNVC, cho thấy tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ đã giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cảnh báo sự chủ quan, chậm trễ tiêm chủng theo lịch có thể khiến trẻ mắc các bệnh nguy hiểm. Việc sụt giảm tỉ lệ tiêm vaccine nhiều bệnh do dịch Covid-19 có thể dẫn đến các đợt bùng phát của những dịch bệnh khác đe dọa đến tính mạng nhiều người.

Tiêm chủng an toàn trong dịch

"Trong bất kỳ điều kiện nào, gia đình cũng nên cố gắng duy trì đúng lịch tiêm chủng cho trẻ. Đặc biệt, ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 18 tháng, tiêm chủng đầy đủ là cách tốt nhất để chủ động phòng bệnh hiệu quả, lên đến 95%. Tiêm chủng giúp cơ thể được tạo kháng thể miễn dịch tự nhiên chống lại các tác nhân gây bệnh, giảm nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và giảm các di chứng nặng nề ảnh hưởng đến thể chất, sức khỏe và trí não, thậm chí giảm được tình trạng tử vong", bác sĩ Bạch Thị Chính khuyến cáo.

Cũng theo bác sĩ Bạch Thị Chính, vaccine còn có chức năng cực kỳ quan trọng là tạo miễn dịch cộng đồng. Nhiều cá nhân miễn dịch sẽ tạo nên một cộng đồng miễn dịch. Chi phí cho việc tiêm chủng thấp hơn rất nhiều lần so với chi phí điều trị nếu trẻ bị mắc bệnh truyền nhiễm. Đặc biệt, trong đại dịch, tiêm chủng còn giúp hạn chế tối đa tình trạng nhầm lẫn triệu chứng giữa Covid-19 với cúm mùa và một số bệnh hô hấp khác. Do đó, không chỉ trẻ em mà cả người lớn cũng nên tiêm chủng tối đa các loại vaccine trong điều kiện của mình để phòng ngừa nhiều bệnh.

Để đảm bảo an toàn cho trẻ, việc tiêm chủng cần đúng lịch, đủ mũi để phát huy tốt nhất hiệu quả bảo vệ của vaccine. Trong những trường hợp bất khả kháng khiến trẻ trễ tiêm (như trẻ không đủ sức khỏe, quên lịch tiêm nhắc), bố mẹ cần đưa trẻ đến tiêm chủng càng sớm càng tốt và thông báo cho bác sĩ để có chỉ định tiêm chủng bổ sung.

Ngoài ra, phụ huynh cần luôn cập nhật thông tin về các dịch bệnh của trẻ em, người lớn chứ không nên quá chú tâm về dịch Covid-19 mà bỏ qua các thông tin quan trọng về dịch bệnh khác.

Để tránh việc bố mẹ lo chống dịch quên lịch tiêm chủng của con, VNVC thực hiện nhắn tin nhắc lịch tiêm miễn phí cho tất cả khách hàng và gọi điện thoại nhắc lại trong trường hợp bố mẹ đã nhận tin nhắn mà chưa đến tiêm.

Để đảm bảo phòng dịch Covid-19 tại các trung tâm tiêm chủng, VNVC thực hiện nghiêm ngặt quy tắc 5K, nhân viên y tế đeo khẩu trang và nón chống giọt bắn, giữ khoảng cách an toàn; tất cả khách hàng khai báo y tế, đo thân nhiệt ngay trước khi vào trung tâm; tăng cường khử trùng toàn bộ trung tâm nhiều lần trong ngày, giữ môi trường thông thoáng, đặt nhiều dung dịch sát khuẩn nhanh tại các vị trí dễ nhìn. Đặc biệt, VNVC yêu cầu chỉ 1 người nhà theo bé vào trung tâm. 100% y bác sĩ tại đây đều được tiêm ngừa vaccine Covid-19.

Bố mẹ cũng nên chủ động đặt lịch hẹn trước để không phải chờ đợi lâu và tuân thủ các quy tắc phòng chống dịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế.

Hiện tại, VNVC cũng có các chương trình hỗ trợ giá, miễn giảm, cho vay trả góp không lãi suất trong thời gian dài..., nhằm giúp phụ huynh mẹ vượt qua các rào cản để không trì hoãn việc tiêm chủng cho trẻ em.

Các loại vaccine quan trọng, trẻ em chỉ có thể tiêm vào một thời điểm, độ tuổi trong đời:

Anh Ngọc