Sáng 6/1/2021, tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước đám đông người ủng hộ trong cuộc mít tinh trước Nhà Trắng, kêu gọi họ "đấu tranh" và tuần hành về phía Đồi Capitol để biểu tình. Ông sau đó lên chuyên xa bọc thép, trở về Nhà Trắng, trong lúc đám đông tràn vào tòa nhà quốc hội, gây ra vụ bạo loạn chấn động nước Mỹ.
Trong phiên điều trần ngày 28/6 trước Ủy ban 6/1, được Hạ viện thành lập để điều tra vụ bạo loạn Đồi Capitol, Cassidy Hutchinson, trợ lý cũ của cựu chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows, cung cấp thông tin chi tiết hơn về hành động của Trump hôm đó, đặc biệt là những gì đã diễn ra bên trong xe bọc thép khi nó rời khỏi cuộc mít tinh.
Theo Hutchinson, Trump đã được mật vụ thông báo rằng nhiều người trong đám đông ủng hộ ông có mang theo vũ khí khi họ kéo tới Đồi Capitol. Ông cũng được cho là đã cố gắng tham gia cùng họ trong nỗ lực ngăn chặn quốc hội chứng nhận chiến thắng của tổng thống đắc cử Joe Biden.
Hutchinson cho biết cô được kể lại rằng Trump đã giành tay lái chiếc chuyên xa chở ông khi bị Mật vụ từ chối đưa tới nơi xảy ra bạo loạn Đồi Capitol.
Cựu nhân viên Nhà Trắng Cassidy Hutchinson làm chứng trong phiên điều trần của ủy ban điều tra về bạo loạn Đồi Capitol của Hạ viện Mỹ hôm 28/6. Ảnh: Reuters.
"Tôi vẫn là tổng thống đấy. Mau đưa tôi tới Đồi Capitol ngay bây giờ", Hutchinson dẫn lại lời ông Trump nói với Robert Engel, người đứng đầu nhóm Mật vụ bảo vệ ông, trong chiếc xe bọc thép.
"Thưa ngài, chúng ta phải trở lại Cánh Tây", Engel đáp.
Ngay lúc đó, Trump đã cố gắng dùng một tay nắm lấy vô-lăng chiếc xe và tay còn lại nắm cổ Engel, Hutchinson cho hay.
Hutchinson cho biết lời khai của cô về hành động của ông Trump trong chuyên xa dựa trên lời kể từ Tony Ornato, cựu phó chánh văn phòng Nhà Trắng, và có ông Engel chứng kiến.
Trước lời khai "đốt nóng" cuộc điều tra từ Hutchinson, tranh cãi bắt đầu nổi lên về tính xác thực của thông tin mà cô cung cấp.
Ủy ban 6/1 tiếp tục nhấn mạnh họ thấy lời khai của Hutchinson đáng tin cậy và mời những người phản đối đưa ra lập luận phản bác trong một phiên điều trần. Một số đồng nghiệp cũ tại Nhà Trắng cũng lên tiếng bênh vực Hutchinson, nói rằng cô là người thường xuyên bên cạnh tổng thống nên có thể nắm những thông tin như vậy.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại cuộc mít tinh của người ủng hộ bên ngoài Nhà Trắng ngày 6/1/2021. Ảnh: AP.
Khi được hỏi liệu ủy ban điều tra có bằng chứng chứng thực cho những tuyên bố của Hutchinson hay không, nghị sĩ Dân chủ Jamie Raskin, thành viên ủy ban, nói rằng lời khai từ cựu nhân viên Nhà Trắng này chính là "bằng chứng" mà ông biết. "Tôi không thấy điều gì mâu thuẫn với thông tin mà cô ấy đưa ra".
"Có thể tin tưởng 100% rằng cô ấy đã tham gia các cuộc trò chuyện đó và chứng kiến những điều này", một cựu trợ lý Nhà Trắng nói. "Cô ấy luôn theo sát Meadows, ông ấy thực sự đã đưa cô theo trong mọi chuyến đi, cô ấy luôn ở trên chuyên cơ Không lực Một, luôn ở Đồi Capitol, trong mọi cuộc họp".
Người này cũng mô tả Hutchinson có mối quan hệ làm việc thân thiết với Ornato.
Một trợ lý Nhà Trắng từng làm việc với Hutchinson ở Cánh Tây gọi cô là "người gác cổng cho Meadows".
"Cô ấy không phải một trợ lý cấp thấp. Cô ấy khá gắn bó với Meadows", Olivia Troye, phụ tá về an ninh quốc gia của cựu phó tổng thống Mỹ Mike Pence, cho hay. "Tôi khen ngợi lòng dũng cảm của cô ấy. Tôi biết cô ấy đang chống lại điều gì".
"Ông Trump có thể công kích uy tín của cô ấy, tuyên bố ông không quen biết cô. Nhưng bất cứ ai từng làm việc ở Cánh Tây đều biết cô ấy là một phần quan trọng trong bộ máy ở Nhà Trắng. Bạn không thể phủ nhận điều đó", Troye nói thêm.
Dù vậy, một nguồn tin thân cận với Cơ quan Mật vụ cho hay Ornato phủ nhận việc kể với Hutchinson rằng tổng thống Trump đã giằng tay lái chuyên xa hay xô xát với một đặc vụ. Trước phiên điều trần ngày 28/6, ông chưa bao giờ nghe thấy thông tin này.
Ông Trump cũng lập tức phản bác lời khai từ Hutchinson. "Câu chuyện dối trá của cô ta rằng tôi đã cố giành lái chiếc xe để tới Đồi Capitol thật điên rồ và là hành vi lừa đảo", cựu tổng thống Mỹ viết trên Truth Social, mạng xã hội do ông thành lập.
Trong một tuyên bố, luật sư của Hutchinson nhấn mạnh cô "tin rằng bản thân có nghĩa vụ và trách nhiệm cung cấp cho ủy ban những quan sát trung thực và thẳng thắn của mình về các sự kiện liên quan tới ngày 6/1".
Hutchinson từng phát biểu trước ủy ban nhiều lần, cung cấp lời khai trực tiếp về những gì đã xảy ra trong những ngày trước vụ bạo loạn Đồi Capitol, cũng như các tương tác bên trong Phòng Bầu dục vào thời điểm đó.
Bất chấp những tranh cãi liên quan đến lời khai của Hutchinson, có nhiều bằng chứng cho thấy cựu tổng thống Trump trên thực tế đã xung đột với nhân viên Mật vụ sau khi ông yêu cầu được đến Đồi Capitol, theo tạp chí Salon. Bản thân Trump từng nói với báo Washington Post rằng ông muốn đến Đồi Capitol nhưng "Mật vụ nói tôi không thể đi".
Một nguồn tin khác thân cận với Cơ quan ở Mật vụ cho biết Ornato và Engel đều từng cung cấp lời khai trước ủy ban điều tra. Engel đã nói rằng tổng thống Trump muốn đến Đồi Capitol nhưng Mật vụ xác định điều đó là hoàn toàn không khả thi, theo Politico.
"Lời kể về hành động giành vô-lăng của Trump mà Hutchinson đưa ra đang bị nghi ngờ. Nhưng có rất nhiều lời khai và thông tin về những tuyên bố của Trump rằng ông ấy muốn đến Đồi Capitol trong ngày xảy ra vụ bạo loạn", bình luận viên Maggie Haberman từ NY Times viết. "Điều này vẫn đúng ngay cả với những tranh cãi đang diễn ra".
Haberman cho rằng để làm sáng tỏ tranh cãi, Ủy ban 6/1 sẽ phải triệu tập các nhân viên mật vụ bảo vệ Trump trong chuyên xa hôm đó để họ cung cấp lời khai trong một phiên điều trần. "Điều này sẽ đẩy Sở Mật vụ vào một tình thế rất khó xử. Các mật vụ có thể phải lựa chọn giữa bảo vệ một tổng thống họ từng phục vụ, hoặc cung cấp những thông tin có khả năng gây tổn hại tới ông ấy", bình luận viên này nhận định.
Vũ Hoàng (Theo NY Times, WSJ, Salon, NBC News)