Trận đánh lớn quyết định cục diện chiến trường Syria

Hôm 2/2, với sự hỗ trợ đắc lực của Nga và Iran, quân đội Syria đã cắt đứt tuyến đường nối liền tỉnh Aleppo và biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, được biết đến với tên gọi hành lang Azaz. Dù trận đánh này chỉ ở cấp chiến thuật với lực lượng giao tranh tương đối nhỏ, nó có thể sẽ là bước ngoặt của cuộc chiến.

Ngoài việc hình thành thế bao vây lực lượng nổi dậy ở thành phố Aleppo, thắng lợi này có thể giúp các lực lượng thân ông Assad giành quyền kiểm soát toàn bộ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria trong vài tháng hoặc thúc đẩy lực lượng người Kurd ở đây chọn sát cánh cùng ông Assad, theo Bussiness Insider.

Chiến dịch tấn công hành lang Azaz được phát động theo hai hướng, từ vùng Bashkuy ở ngoại ô Aleppo và hai làng Nubl, Zahra do người Shiite kiểm soát. Các đơn vị bộ binh chủ lực tham gia trận đánh này là lực lượng Hezbollah và hai đơn vị dân quân người Shiite do Iran hậu thuẫn chống lại phiến quân Jabhat al-Nusra, một nhánh al-Qaeda ở Syria vừa được tăng cường hàng trăm quân tiếp viện từ Idlib.

Hai ngôi làng Nubl và Zahra của người Shiite thân chính phủ đã chống lại các cuộc tấn công của quân nổi dậy suốt ba năm qua nhờ có lực lượng dân quân người Kurd (PYD) bảo vệ sườn phía tây.

Đổi lại, quân đội Syria đã bảo vệ lực lượng người Kurd ở làng Sheikh Maqsoud, Aleppo chống lại các cuộc tấn công của phe nổi dậy. Sự phối hợp giữa PYD và quân đội Syria giờ đã chuyển từ thụ động sang chủ động khi cả hai lực lượng này đang trên đà tấn công các lực lượng nổi dậy ở hành lang Azaz.

Năm 2015, hai bên đã phát động một chiến dịch nhằm nối liền hai vùng kiểm soát, nhưng đã thất bại do không có sự chuẩn bị chu đáo và không có đủ lực lượng tham chiến. Hậu quả là quân nổi dậy đã tiến hành một cuộc phản công lớn chiếm Idlib và đe dọa tỉnh Aleppo, thậm chí là cả tỉnh Latakia, khiến tổng thống Bashar al-Assad buộc phải kêu gọi Nga can thiệp vô điều kiện.

Chiến dịch tấn công lần này diễn ra sau nhiều tuần chiến đấu cơ Nga tiến hành không kích ồ ạt vào các tuyến phòng thủ của quân nổi dậy, chủ yếu nhắm vào cứ điểm Bab al-Salam ở khu vực biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ vốn là tuyến đường cung cấp nhiều viện trợ cho các lực lượng nổi dậy.

Hành lang Azaz do phe nổi dậy kiểm soát là một khu vực rộng chỉ 5-15 km nằm giữa tỉnh Aleppo và Thổ Nhĩ Kỳ, phía đông tiếp giáp khu vực do phiến quân IS kiểm soát, phía tây là khu vực Afrin của người Kurd. Các nhóm nổi dậy chủ yếu ở khu vực này là Jabhat al-Nusra, Ahrar al-Sham, Harakat Nour al-Din al-Zinki và lữ đoàn người Turk thân Thổ Nhĩ Kỳ Sultan Murad.

Các nhóm này đã chính thức sáp nhập thành nhóm nổi dậy chung với tên gọi Jaish al-Fatah được Arab Saudi và Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn. Tuy nhiên, từ đầu năm 2015, nội bộ nhóm này bắt đầu rạn nứt. Nhóm Ahrar al-Sham và Jabhat al-Nusra mới đây đã quay sang đấu đá nhau trong khi nhóm Nour al-Zinki rút lui khỏi khu vực ngoại ô Aleppo, còn lữ đoàn Sultan Murad chỉ chiến đấu chống IS chứ không nhắm vào lực lượng của ông Assad.

Thế trận nghiền nát quân nổi dậy

Hành lang Azaz trở nên rất mỏng manh sau khi các Lực lượng Dân chủ Syria (DFS), một liên minh giữa lực lượng người Kurd và người Arab dưới sự bảo trợ của PYD, đẩy lùi các lực lượng nổi dậy và bắt đầu tiến về phía tây. DFS nhận được sự hỗ trợ đáng kể bằng các cuộc không kích và viện trợ vũ khí trực tiếp của Nga.

Hôm 4/2, nhóm này tuyên bố giành được hai làng phía bắc vùng Nubl, Zahra, Ziyarah và al-Kharba. Thắng lợi mới nhất của quân đội Syria đã giúp người Kurd tiến đánh khu vực phía bắc hành lang Azaz trong khi quân chính phủ và đồng minh tập trung củng cố vị trí đóng quân của mình quanh Aleppo thay vì hướng về Azaz.

Theo ông Fabrice Balanche, chuyên gia nghiên cứu tại Viện Chính sách Trung Cận Đông ở Washington, sau khi tuyến đường phía bắc bị chia cắt, mục tiêu kế tiếp của quân đội chính phủ Syria nhiều khả năng sẽ là cửa khẩu Bab al-Hawa ở biên giới phía tây Syria do quân nổi dậy kiểm soát. Song song với chiến dịch tấn công hành lang Azaz, lực lượng Hezbollah đã tiến đánh vùng ngoại ô bắc Aleppo để cắt đứt tuyến đường chi viện "Castello" nối khu vực biên giới phía tây với quân nổi dậy ở phía đông.

Cuộc tấn công này không diễn ra ác liệt như trận chiến ở phía bắc do khó khăn về địa hình địa vật, khi các khu dân cư dày đặc ngăn cản đà tiến công của xe tăng. Quân đội chính phủ Syria và đồng minh không vội vàng đánh chiếm khu vực này bởi nguy cơ hứng chịu thiệt hại nặng nề trong tác chiến đô thị là rất lớn.

Biện pháp khả thi nhất là bao vây và chờ đợi, tạo điều kiện cho hàng chục nghìn dân thường ở phía đông Aleppo tháo chạy. Rất nhiều chiến binh nổi dậy cũng đang bỏ chạy, có lẽ vì sợ rằng họ sẽ không thể thoát ra một khi khu vực này bị bao vây toàn diện như ở thành phố Homs hồi mùa xuân năm 2014.

Tương tự, lực lượng PYD có thể tấn công khu vực biên giới dài 90 km nằm giữa Azaz và Jarabulus ở phía bắc hiện do IS kiểm soát để kết nối các khu vực do người Kurd kiểm soát ở phía bắc Syria. Nếu lực lượng PYD và lực lượng ủng hộ ông Assad giành chiến thắng trong các cuộc tấn công này, họ sẽ nắm quyền kiểm soát toàn bộ khu vực biên giới, ngăn chặn hoàn toàn quân chi viện của phe nổi dậy tiến vào từ ngả Thổ Nhĩ Kỳ.

Sau gần 6 tháng can thiệp quân sự vào Syria, Nga đã gần đạt được các mục tiêu chiến lược của mình. Họ đã bảo vệ được các căn cứ quân sự ở Latakia, tăng cường sức mạnh cho quân đội Syria, đẩy lùi quân nổi dậy ra xa khỏi các thành phố lớn như Homs, Hama, Latakia, Aleppo và Damascus. Mục tiêu thứ ba là cắt đứt các tuyến viện trợ nước ngoài của phe nổi dậy cũng đã đạt được một nửa, theo ông Balanche.

Theo chuyên gia này, trong khi chờ đợi thỏa thuận ngừng bắn ở Syria có hiệu lực, nhiều khả năng Nga và quân đội của ông Assad sẽ nỗ lực đẩy mạnh tiến công để giành được hoàn toàn mục tiêu thứ ba, qua đó giáng đòn nặng nề vào lực lượng nổi dậy. 

Nếu không có gì đột biến xảy ra, nhiều khả năng quân nổi dậy sẽ bị liên minh Nga - Syria - Iran nghiền nát. Những thắng lợi mới nhất ở Aleppo sẽ đặt Tổng thống Nga Vladimir Putin vào trung tâm bàn cờ Syria, trái ngược với những dự đoán "sa lầy" trước đây của phương Tây, chuyên gia Balanche nhấn mạnh.

Duy Sơn