Kế hoạch triển khai các khu vực TOD tại ba dự án trên vừa được UBND TP HCM đưa ra sau khi Nghị quyết 98 của Quốc hội cho phép thành phố thí điểm một số cơ chế đặc thù để thực hiện.
Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đoạn qua TP Thủ Đức. Ảnh: Đình Văn
TOD là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng để quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị. Những nơi làm TOD được tăng hệ số sử dụng đất, mật độ dân số cao, từ đó thu hút nhu cầu đi và đến các đầu mối giao thông lớn. Nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore đã triển khai mô hình này, song trong nước chưa áp dụng.
Giai đoạn từ nay tới năm sau, TP HCM dự kiến phát triển TOD tại 9 vị trí dọc ba dự án giao thông lớn TP HCM đang triển khai, gồm: Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và Vành đai 3.
| Quận, huyện | Vị trí | Diện tích (ha) | Dự án | Nhóm | Chức năng |
| Tân Phú | Ô phố I/8A, Tây Thạnh | 26 | Metro số 2 | Xây mới | Đất hỗn hợp, không gian ngầm |
| Tân Bình | Trung tâm triển lãm, thể dục thể thao quận | 5 | Metro số 2 và 5 | Xây mới | Thương mại, dịch vụ, thể thao, bãi xe |
| Tân Bình - quận 10 | Khu C300 | 41 | Metro số 2 và 5 | Xây mới | Đô thị hỗn hợp |
| Thủ Đức | Khu vực ga Phước Long (phường Trường Thọ) | 160 | Metro số 1 | Tái thiết | Đất hỗn hợp, công trình công cộng |
| Thủ Đức | Khu đất nông trường dừa | 152 | Vành đai 3 | Xây mới | Đất hỗn hợp, công trình công cộng |
| Thủ Đức | Khu vực 29 ha thuộc phường Long Bình (nhà máy Nhatico) | 29 | Vành đai 3 | Xây mới | Đất ở, đất hỗn hợp |
| Hóc Môn | Khu số 8, Tân Hiệp | 198 | Vành đai 3 | Xây mới | Theo đồ án quy hoạch chung TP HCM |
| Hóc Môn | Khu số 6, Xuân Thới Thượng | 389 | Vành đai 3 | Xây mới | Theo đồ án quy hoạch chung TP HCM |
| Hóc Môn | Khu 104 ha ở Xuân Thới Thượng | 104 | Vành đai 3 | Xây mới | Theo đồ án quy hoạch chung TP HCM |
Vị trí TOD có diện tích lớn nhất hơn 389 ha nằm ở xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn, kết nối giao thông với Vành đai 3. Nơi diện tích nhỏ nhất là Trung tâm triển lãm và Thể dục thể thao quận Tân Bình, khoảng 5,1 ha. Vị trí này được tính toán phát triển TOD để kết nối giao thông với tuyến Metro số 2 và số 5 (ngã tư Bảy Hiền - cầu Sài Gòn).
Trong các bước triển khai, chính quyền thành phố giao các đơn vị liên quan xác định cụ thể ranh giới, tình trạng pháp lý quy hoạch, đất đai cùng các chức năng phát triển đô thị ở từng khu vực. Thành phố sẽ xem xét lập điều chỉnh quy hoạch, chọn nhà đầu tư và dự kiến năm 2025 sẽ ra quyết định phê duyệt dự án.
9 vị trí dự kiến phát triển đô thị dọc Metro số 1, 2 và Vành đai 3. Đồ họa: Đăng Hiếu
Sau giai đoạn trên, năm 2026-2028 TP HCM dự kiến phát triển thêm khu vực TOD ở hai vị trí khác, gồm xã Tân Hiệp, huyện Hóc Môn và quanh ga Tân Kiên, Bình Chánh. Những vị trí này sẽ kết nối giao thông với Vành đai 3, đường sắt TP HCM - Cần Thơ...
Theo UBND TP HCM, các khu vực phát triển TOD chia thành hai nhóm trên cơ sở đánh giá hiện trạng sử dụng đất, điều kiện và động lực phát triển. Nhóm thứ nhất là đầu tư mới ở những nơi đất trống hoặc dân cư ít; nhà máy, xí nghiệp dự kiến di dời nhằm thuận lợi giải phóng mặt bằng. Nhóm thứ hai sẽ cải tạo, chỉnh trang khu vực hiện hữu ở nơi đô thị đã xuống cấp. Việc lựa chọn các vị trí làm TOD dựa theo nguyên tắc là dễ triển khai, sớm thực hiện và hiệu quả cao.
Phối cảnh khu đô thị dọc Metro số 1, TP Thủ Đức. Ảnh: Sở Quy hoạch Kiến trúc TP HCM
Metro số 1, 2 và Vành đai 3 là ba dự án giao thông lớn đang được TP HCM triển khai. Trong đó, Metro số 1 dự kiến cuối năm nay đưa vào khai thác, tuyến số 2 theo kế hoạch khởi công năm 2025, hoàn thành năm 2030. Riêng Vành đai 3, tuyến đường liên vùng qua 4 tỉnh, thành dự kiến hoàn thành năm 2026.
Gia Minh