"Chúng tôi sẽ tiếp tục giải quyết các vấn đề này thông qua kênh ngoại giao và các biện pháp hòa bình", người phát ngôn Harry Roque hôm nay đọc tuyên bố của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, đề cập đến vụ hàng trăm tàu Trung Quốc xuất hiện tại bãi đá ngầm ở Biển Đông.
Phát biểu của Duterte "dịu giọng" hơn rất nhiều so với các tuyên bố gay gắt trước đó của các quan chức quốc phòng, ngoại giao cấp cao nước này. Bộ Ngoại giao Philippines hồi đầu tuần tuyên bố sẽ lên tiếng phản đối mỗi ngày nếu Trung Quốc không rút các tàu khỏi vị trí neo đậu.
Cố vấn pháp lý của Tổng thống Philippines cũng cảnh báo về "những hành động thù địch không mong muốn", trong khi Bộ Quốc phòng nước này triển khai tàu chiến, máy bay quân sự giám sát đội tàu Trung Quốc.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu tại sân bay quốc tế Davao, thành phố Davao, miền nam Philippines, tháng 9/2018. Ảnh: Reuters.
Hơn 200 tàu Trung Quốc neo đậu tại bãi đá ngầm gần đảo Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam từ hôm 7/3, bật đèn suốt đêm mà không đánh bắt dù thời tiết thuận lợi.
Philippines bắt đầu lên tiếng về sự hiện diện của đội tàu này từ hôm 21/3, khi Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana ra tuyên bố gọi đây là "hành động quân sự hóa khu vực mang tính khiêu khích" của Bắc Kinh.
Hôm 3/4, Bộ trưởng Lorenzana cho biết hơn 40 tàu Trung Quốc vẫn hiện diện trong khu vực. Giới chức Philippines cáo buộc các tàu này thuộc lực lượng dân quân biển Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh phủ nhận và biện hộ rằng các tàu chỉ "đang trú tránh thời tiết xấu", kêu gọi Manila "xem xét tình hình một cách hợp lý".
Trong thông báo hôm nay, Duterte cho biết những bất đồng trên Biển Đông sẽ không cản trở quan hệ hữu nghị và hợp tác ứng phó đại dịch Covid-19, bao gồm vấn đề vaccine và phục hồi kinh tế. Hầu hết nguồn vaccine hiện nay của Philippines, một trong những vùng dịch nghiêm trọng nhất châu Á, là từ hãng công nghệ sinh học Sinovac của Trung Quốc.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila chưa phản hồi yêu cầu bình luận hôm nay.
Giới quan sát chỉ ra rằng Duterte từng nhiều lần thể hiện lập trường nghiêng về Bắc Kinh nhằm đổi lấy lợi ích kinh tế, gây tổn hại quan hệ đồng minh với Washington, dù nhiều lời hứa cho vay và đầu tư của Bắc Kinh vẫn chưa thành hiện thực. Trong khi đó, cộng đồng quốc tế đang gia tăng quan ngại trước sự hiện diện "mang tính đe dọa" của đội tàu Trung Quốc trên Biển Đông.
Ba tuần hiện diện của hơn 200 tàu Trung Quốc trên Biển Đông. Đồ họa: Tạ Lư.
Trong cuộc họp báo ngày 25/3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định hoạt động của các tàu Trung Quốc trong phạm vi lãnh hải của Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam đã xâm phạm chủ quyền của Việt Nam, vi phạm luật pháp quốc tế.
"Việt Nam yêu cầu Trung Quốc chấm dứt vi phạm, tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, thiện chí thực hiện Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển, nghiêm chỉnh tuân thủ DOC, đặc biệt là nghĩa vụ kiềm chế, không làm phức tạp tình hình, tạo thuận lợi cho tiến trình đàm phán COC, đóng góp vào duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và trật tự pháp lý trên biển tại khu vực", bà Hằng nói.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao cho hay các lực lượng chấp pháp trên biển của Việt Nam đang thực hiện nghĩa vụ được quy định trong các luật của Việt Nam và luật pháp quốc tế.
Ánh Ngọc (Theo Reuters)