"Khá ngạc nhiên", Tổng lãnh sự Trung Quốc tại thành phố Houston Thái Vĩ nói trong cuộc phỏng vấn độc quyền với ABC bên trong tòa nhà sắp đóng cửa ở khu phố Montrose hôm 22/7. "Tôi chưa bao giờ nghĩ sẽ bị đối xử thế này và chúng tôi đang hướng đến tình hữu nghị, sự hiểu biết lẫn nhau giữa Trung Quốc và Mỹ".
Ông Thái cho biết khi nhận được lệnh của Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 21/7 buộc đóng cửa Tổng lãnh sự quán ở Houston trong 72 giờ, ông đã bị sốc.
Thông tin về việc đóng cửa tổng lãnh sự quán không phải do chính phủ Mỹ thông báo như giao thức ngoại giao thường thấy, mà xuất phát từ việc những người sống cạnh cơ sở ngoại giao này ngửi thấy mùi giấy cháy, lửa bốc lên trong sân và gọi cứu hỏa.
Tổng lãnh sự Trung Quốc tại thành phố Houston Thái Vĩ trả lời phỏng vấn hôm 22/7. Ảnh: ABC.
Tổng lãnh sự Thái không phủ nhận việc đốt tài liệu, gọi đó là "quy trình tiêu chuẩn" bởi cơ quan ngoại giao các nước thường đốt tài liệu nội bộ của họ trước khi rời trụ sở ở nước ngoài.
Khi được hỏi về thông tin Tổng lãnh sự quán đã bị đóng cửa vì Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng đây là một "ổ" hoạt động gián điệp kinh tế, do thám bí mật kinh doanh của Mỹ, ông Thái không lên tiếng bác bỏ thẳng thừng.
"Dù là nhà ngoại giao hàng đầu hay non trẻ, bài học đầu tiên là phải nói lên sự thật, nói bằng sự thật", ông Thái nói. "Tôi biết người Mỹ gọi đó là thượng tôn pháp luật và bạn không có tội cho đến khi bạn được chứng minh có tội. Bằng chứng ở đâu?".
Tổng lãnh sự Trung Quốc cũng bác bỏ thông tin được tờ New York Times đưa ra rằng ông làm giả giấy tờ hoặc có hành động đáng ngờ với người Trung Quốc hồi hương tại trạm kiểm soát an ninh ở sân bay George Bush gần đây. Thái giải thích rằng ông và nhân viên của mình chỉ đơn giản đưa một số sinh viên Trung Quốc lên máy bay về nước.
Theo Thái, ông đã đưa cho các sinh viên một số thiết bị bảo hộ cá nhân, trong đó có khẩu trang, và hướng dẫn cách cách ly khi họ về Trung Quốc.
Tổng Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston phụ trách công việc lãnh sự tại 8 bang và vùng lãnh thổ Puerto Rico. Hiện chưa rõ du khách sẽ xin cấp thị thực như thế nào và việc đóng cửa Tổng lãnh sự quán có ảnh hưởng đến các lĩnh vực kinh tế quan trọng. Cảng Houston, các công ty dầu khí lớn và thậm chí cả văn phòng phát triển kinh tế bang Texas, đều có thể bị ảnh hưởng.
Thái nói ông không biết các hoạt động vốn do Tổng lãnh sự quán đảm nhiệm sẽ được tiếp tục như thế nào. Ông cũng không nói về các chính sách dẫn đến tình trạng hiện nay giữa hai nước, cho rằng thẩm quyền trả lời thuộc về Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
"Thật sự rất tai hại. Đây là điều chưa từng có kể từ năm 1979", Thái cho hay, dường như vẫn hy vọng việc đóng cửa Tổng lãnh sự quán sẽ không thực sự xảy ra. Trong khi đó, ở phía sau tòa nhà, một chiếc xe tải đã xuất hiện, có vẻ để chuẩn bị cho việc đóng cửa.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ hôm qua ra tuyên bố nói rằng việc Mỹ đột ngột yêu cầu Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston chấm dứt mọi hoạt động trong thời gian giới hạn là "khiêu khích chính trị đơn phương, vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, quy tắc cơ bản điều chỉnh quan hệ quốc tế và thỏa thuận lãnh sự song phương giữa Trung Quốc và Mỹ".
Huyền Lê (Theo ABC)