Trong những năm gần đây, sự hiện diện của Nguyễn Xuân Khánh với bộ ba tiểu thuyết Hồ Quý Ly, Mẫu Thượng Ngàn, Đội gạo lên chùa đã tạo nên dấu ấn đặc sắc trong bức tranh tiểu thuyết đương đại. Không chỉ giành giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhà văn Hà Nội, các tác phẩm của ông còn liên tiếp được tái bản và được đông đảo độc giả đón nhận.
 |
| Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh. |
Theo Viện Văn học, mục đích của Tọa đàm là hướng tới những cách tiếp cận da chiều về tiểu thuyết Nguyễn Xuân Khánh như một hiện tượng đáng chú ý của tiểu thuyết Việt Nam những năm đầu thế kỷ 21, khẳng định những nỗ lực tìm kiếm cũng như chỉ ra những hạn chế trong nghệ thuật tự sự nhằm nhận diện, lý giải chuyển động của tư duy tiểu thuyết Việt Nam đương đại.
Nói về việc tổ chức tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp, Viện trưởng Viện Văn học cho biết, đề tài lịch sử vốn rất được quan tâm trong đời sống văn học thời gian gần đây, bởi đó không chỉ là lịch sử mà còn là văn hóa. Về việc lựa chọn tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh để tổ chức tọa đàm, ông Nguyễn Đăng Điệp nói rằng Nguyễn Xuân Khánh đã có nhiều thành tựu, và sự đổi mới của ông luôn gắn với truyền thống chứ không theo lối hậu hiện đại. Trong tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh, nguyên tắc đối thoại được phát huy, kéo người đọc vào thế giới của nhà văn, chia sẻ suy tư của nhà văn. Và những suy tư của Nguyễn Xuân Khánh là suy tư một trí thức gắn bó với đất nước, trải qua nhiều thăng trầm trong đời sống, tạo ra sự chiêm nghiệm. "Ngày nay người ta coi tiểu thuyết lịch sử như một diễn ngôn văn hóa nghệ thuật. Vì thế mỗi nhà văn phải tạo ra một tư tưởng, cái nhìn riêng của anh ta về lịch sử, gắn liền với nó là một thi pháp nghệ thuật. Cuộc tọa đàm này muốn thông qua một hiện tượng Nguyễn Xuân Khánh để đặt ra một vấn đề sâu hơn, đó là sự đổi mới về tư duy nghệ thuật, diễn ngôn lịch sử, làm cho tiểu thuyết lịch sử của Việt Nam phong phú hơn, khiến người ta yêu lịch sử hơn, biết hưởng thụ lịch sử trên tinh thần nhân văn hiện đại", ông Nguyễn Đăng Điệp nói.
 |
| Một trong các tiểu thuyết của Nguyễn Xuân Khánh. |
Gần 30 tham luận đã được gửi đến Ban Tổ chức tập trung vào các chủ đề chính như: Nhận định về hư cấu lịch sử và tiến trình tiểu thuyết của Nguyễn Xuân Khánh; Tiếp cận tiểu thuyết Nguyễn Xuân Khánh từ góc độ văn hóa; Sự đổi mới tư duy tiểu thuyết Việt Nam đương đại nhìn từ trường hợp Nguyễn Xuân Khánh... Ban tổ chức đã tập hợp các tham luận, chọn lọc, biên tập để xuất bản thành cuốn sách mang tên "Lịch sử, văn hóa - Cái nhìn nghệ thuật của Nguyễn Xuân Khánh". Đây cũng là tài liệu được sử dụng trong tọa đàm khoa học này.
Gia Miên