Sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẵn sàng nhờ đến Tòa án Tối cao Mỹ giải quyết tranh chấp về kiểm phiếu, chiến dịch tranh cử của ông yêu cầu kiểm phiếu lại ở Wisconsin và mở các vụ kiện ở Michigan và Pennsylvania, ba bang chiến trường quan trọng cho con đường chiến thắng của Tổng thống.
Nhân viên bầu cử ở Detroit nghỉ ngơi sau khi thức xuyên đêm kiểm phiếu hôm 4/11. Ảnh: AFP.
Các hãng truyền thông Mỹ đã xác định Biden chiến thắng tại Michigan và Wisconsin, trong khi cuộc đua tại Pennsylvania chưa ngã ngũ.
Tối 4/11, chiến dịch tranh cử của Trump đệ đơn kiện ở chiến trường thứ tư - Georgia, khi vị thế dẫn trước của Tổng thống bị thu hẹp.
Các động thái của Trump làm dấy lên khả năng cuộc bầu cử cuối cùng được quyết định bởi một phán quyết của Tòa án Tối cao về cách các bang kiểm phiếu, giống như năm 2000.
Chiến dịch của Trump đánh vào một khía cạnh độc đáo của cuộc bầu cử năm 2020, đó là hàng chục triệu cử tri bỏ phiếu qua thư vì Covid-19. Đại dịch buộc các bang phải thúc đẩy bỏ phiếu qua thư và thay đổi quy tắc về cách chúng được thu thập, xác minh và kiểm đếm, bao gồm việc kéo dài thời gian chấp nhận phiếu bầu do Bưu điện Mỹ bị quá tải.
Đảng Cộng hòa lập luận rằng một số thay đổi được quyết định hoặc thực hiện không đúng đắn hay theo cách có lợi cho đảng Dân chủ.
Tại Pennsylvania, chiến dịch tranh cử của Trump cho biết họ sẽ tham gia một vụ kiện sẵn có của đảng Cộng hòa về việc bang này gia hạn thời hạn nhận phiếu bầu qua thư. Nếu thành công, họ có khả năng loại bỏ hàng chục nghìn phiếu bầu đến tay giới chức sau ngày 3/11.
Tòa án Tối cao Pennsylvania đã phán quyết rằng việc gia hạn nhận phiếu qua thư là hợp pháp. Tuần trước, Tòa án Tối cao Mỹ từ chối can thiệp vụ này. Tuy nhiên, họ vẫn để ngỏ cánh cửa cho thách thức pháp lý hậu bầu cử.
Chiến dịch của Trump cũng cho biết họ đang kiện để yêu cầu tạm dừng kiểm phiếu ở Pennsylvania, cáo buộc phe Dân chủ có những hành động "mờ ám" trong quá trình này. Ở thành phố Philadelphia thuộc bang này, quá trình kiểm phiếu được phát trực tiếp, mọi người đều có thể theo dõi từ xa.
Họ còn kiện về những thay đổi quy trình nhận dạng cử tri, được điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh đại dịch, nói rằng nó vi phạm quy tắc bầu cử.
Ở Michigan, chiến dịch tranh cử của Trump đã kiện để yêu cầu dừng kiểm phiếu, nói rằng họ không được "quyền tiếp cận có ý nghĩa."
Ở Georgia, chiến dịch muốn các hạt "tách riêng tất cả lá phiếu đến muộn với lá phiếu hợp pháp đã đến tay giới chức trước hạn chót 19h Ngày bầu cử", phó giám đốc chiến dịch của Trump Justin Clark cho biết.
Phiếu bầu Mỹ được kiểm đếm như thế nào. Video: Vox.
Năm 2000, cuộc đua vào Nhà Trắng giữa George W. Bush thuộc đảng Cộng hòa và Al Gore của đảng Dân chủ được định đoạt bằng một bang duy nhất là Florida.
Khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa ở Florida, nhiều hãng truyền thông tuyên bố Gore đã thắng bang này một cách dễ dàng. Nhưng khi thêm nhiều phiếu bầu được kiểm vào đêm đó, họ rút lại tuyên bố khi số phiếu của Bush tăng lên. Đến sáng, Bush dẫn trước Gore vài nghìn phiếu.
Chiến dịch của Gore đã yêu cầu các quan chức tại 4 trong số các hạt lớn nhất của Florida kiểm lại phiếu bằng tay. Những lá phiếu được bỏ theo hình thức cử tri đục vào lỗ bên cạnh tên ứng viên. Ba tuần sau Ngày bầu cử, Florida tuyên bố Bush đã thắng với cách biệt 537 phiếu.
Gore nghi ngờ về con số đó và Tòa án Tối cao Florida đã ra lệnh kiểm lại hàng nghìn lá phiếu đã bị máy đếm từ chối vì chúng không được đục lỗ hoàn toàn, vẫn còn mẩu giấy nhỏ dính vào lá phiếu.
Tòa án Tối cao Mỹ ra lệnh dừng việc kiểm phiếu này vào ngày 12/12, 6 ngày trước khi cử tri đoàn họp. Tòa ra phán quyết rằng hiến pháp đã bị vi phạm bởi các hạt sử dụng các tiêu chuẩn kiểm phiếu khác nhau. Nhờ vậy, Bush được xác định giành chiến thắng ở Flordia và thắng chung cuộc.
Giới chuyên gia cho rằng những vụ kiện như vậy chỉ có kết quả thực tế nếu tập trung vào một vấn đề thực sự và cách biệt phiếu bầu rất thấp.
Nếu cách biệt giữa hai ứng viên là khoảng 2-3%, tương đương 100.000 phiếu bầu ở Pennsylvania, thì "rất khó để kiện tụng", Derek Muller, giáo sư luật tại Đại học Iowa, nói.
Tuy nhiên, "nếu chiến thắng chung cuộc phụ thuộc vào một bang riêng lẻ, tôi cho rằng sẽ có những vụ kiện tụng nghiêm trọng", Muller nói.
Nếu một chiến dịch hoặc ứng viên khởi kiện về quy định của bang, trước tiên họ phải kiện lên tòa án cấp bang trước khi đưa ra tòa án liên bang và Tòa án Tối cao.
Bằng cách dựa vào vụ kiện liên quan đến gia hạn chấp nhận phiếu bầu ở Pennsylvania, chiến dịch tranh cử của Trump nâng cao cơ hội tiếp cận Tòa án Tối cao.
Nhưng Tòa án Tối cao vốn thận trọng trong việc can thiệp vào những quy định do các bang quyết định. Họ nhận thức rằng họ đã có nguy cơ làm lung lay tư cách cơ quan độc lập của mình khi trao chiến thắng năm 2000 cho Bush.
Hơn nữa, một vụ kiện lên Tòa án Tối cao sẽ khiến khuynh hướng chính trị của 6 thẩm phán bảo thủ và ba thẩm phán tự do của tòa trở thành tâm điểm chú ý, đặc biệt là Amy Coney Barrett, người mới trở thành thẩm phán Tòa án Tối cao vào tháng trước. Trump cho biết ông đã gấp rút thúc đẩy phê duyệt Barrett để bà có thể xét xử bất kỳ vụ kiện nào về bầu cử.
"Tòa án Tối cao cảm thấy họ cần phải can thiệp hồi năm 2000, nhưng chưa chắc họ cảm thấy như vậy ngày nay", Muller nói.
Phương Vũ (Theo AFP)