"Bạn không thể sống ở Singapore mà không có điều hòa. Không thể chịu nổi cái nóng này", Chee nói.
Chee, sinh viên 20 tuổi, sống cùng gia đình trong căn hộ 4 phòng ngủ ở Ang Mo Kio, khu phố sôi động ở đảo quốc. Chee cảm thấy may mắn khi nhà anh có 5 chiếc điều hòa không khí, gồm 4 chiếc cho 4 phòng ngủ và một ở phòng khách.
"Tôi uống rất nhiều nước, tắm nước lạnh và bật điều hòa suốt cuối tuần. Đó là cách tôi đối phó với nắng nóng", anh nói.
Nằm cách xích đạo chưa tới 140 km về phía bắc, Singapore nổi tiếng với nhiệt độ nóng ẩm và nền nhiệt quanh năm trên 26 độ C. Điều này khiến đảo quốc trở thành một trong những quốc gia sử dụng điều hòa không khí nhiều nhất thế giới và tỷ lệ điều hòa trên đầu người cao hơn bất kỳ nước nào trong Đông Nam Á.
Ở Singapore, điều hòa không khí đã trở thành một trong những yếu tố không thể thiếu. Hầu như không có văn phòng, trung tâm thương mại hay chung cư nào không có điều hòa.
Cố thủ tướng Lý Quang Diệu từng gọi điều hòa không khí là "phát minh vĩ đại nhất thế kỷ 20" và góp phần giúp đảo quốc trở thành một trong những trung tâm tài chính ưu việt của thế giới.
Song tình yêu đối với điều hòa của Singapore cũng phải trả một cái giá đắt. Quốc gia vốn nóng bức ngày càng nóng hơn, điều mà chuyên gia gọi là "vòng luẩn quẩn nguy hiểm". Đây là nghịch lý mà mọi quốc gia phụ thuộc nhiều vào điều hòa phải đối mặt.
"Trái Đất càng nóng lên, mọi người càng tăng nhu cầu sử dụng điều hòa. Khi ngày càng nhiều người sử dụng điều hòa, Trái Đất càng nóng lên", Heather Chen, nhà phân tích của CNN, cho hay.
Điều hòa không khí tại một tòa nhà ở Singapore hồi tháng 12/2009. Ảnh: Reuters
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ước tính nếu không được kiềm chế, khí thải nhà kính liên quan tới điều hòa không khí có thể làm tăng nhiệt độ toàn cầu thêm 0,5 độ C vào cuối thế kỷ này.
Giống như tủ lạnh, điều hòa không khí ngày nay sử dụng một chất làm mát gọi là hydrofluorocarbons (HFCs), loại khí nhà kính độc hại. Ngoài ra, những chiếc điều hòa tiêu tốn lượng điện lớn, nguồn năng lượng phần lớn được tạo ra từ nhiên liệu hóa thạch. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính điều hòa không khí và quạt điện chiếm tới 10% tổng lượng tiêu thụ điện toàn cầu.
Singapore đang hứng chịu những ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu. Theo dữ liệu chính phủ công bố năm 2019, đảo quốc đã nóng lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới trong 6 thập kỷ qua. Nhiệt độ tối đa hàng ngày có thể lêm mức 37 độ C vào năm 2100.
Tình trạng nóng lên ở Singapore không chỉ do nóng lên toàn cầu. Nó cũng được gây ra bởi hiệu ứng Đảo nhiệt Đô thị, trong đó các khu vực đô thị hóa cao có nền nhiệt cao hơn nhiều so với các khu vực xung quanh. Hiệu ứng gây ra bởi nhà cửa cao tầng, đường sá và xe cộ đông đúc, khiến tăng nhiệt giải phóng vào môi trường, đặc biệt vào ban đêm.
Matthias Roth, giáo sư Đại học Quốc gia Singapore, cho biết khó xác định chính xác mức độ ảnh hưởng từ điều hòa với hiệu ứng Đảo nhiệt Đô thị. Tuy nhiên, trong các khu vực sầm uất, giao thông đông đúc và nhiều nhà cao tầng sử dụng điều hòa, "sự nóng lên cục bộ có thể góp phần làm tăng 1-2 độ C".
Roth lưu ý rằng những khu vực này "thường nhỏ, do đó sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến nhiệt độ trung bình trên toàn thành phố". Tuy nhiên, ông nhấn mạnh khi sử dụng số lượng điều hòa lớn và thường xuyên, chúng có thể "chiếm phần lớn mức tiêu thụ năng lượng" ở những nơi nóng bức.
Các chuyên gia cho rằng có một số cách để giải quyết vòng luẩn quẩn "nóng - bật điều hòa - thời tiết càng nóng".
Theo bản sửa đổi Kigali với Nghị định thư Montreal của Liên Hợp Quốc năm 2016, nhiều quốc gia đang loại bỏ dần chất làm mát HFC trong điều hòa và thay thế chúng bằng loại chất thân thiện với môi trường hơn như hydrofuoroolefin (HFO).
Giới chuyên gia cho rằng mọi người có thể tìm đến phương pháp làm mát khác. Tăng cường các không gian xanh, bóng râm và hệ thống thông gió thông minh là "những chiến lược làm mát thụ động" bền vững hơn mà phó giáo sư Radhika Khosla của Trường Doanh nghiệp và Môi trường Smith thuộc Đại học Oxford đề xuất.
"Có nhiều trường hợp sử dụng điều hòa là cần thiết. Nhưng thay vì tìm tới điều hòa như giải pháp đầu tiên để đối phó với nắng nóng, hãy cân nhắc các lựa chọn thay thế khác", bà nói. "Với kinh nghiệm sống với thời tiết nóng ẩm, Singapore nên làm gương cho các quốc gia trong việc thúc đẩy và nhân rộng các giải pháp làm mát bền vững".
Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore (NEA) đã cấm cung cấp chất làm mát có chỉ số GWP cao (có nguy cơ khiến Trái Đất nóng lên) kể từ tháng 10/2022, đồng thời khuyến khích các hộ gia đình sử dụng quạt điện thay vì điều hòa nếu có thể. Cơ quan chính phủ cũng khuyến nghị người dân cài hẹn giờ và đặt nhiệt độ từ 25 độ C trở lên khi sử dụng điều hòa.
Cân nhắc tới những lo ngại về môi trường, Đại học Quốc gia Singapore đã xây dựng "tòa nhà năng lượng bằng không" nằm trong khuôn viên Khoa Thiết kế và Môi trường.
Tòa nhà SDE4 trong Đại học Quốc gia Singapore. Ảnh: Dezeen
Vận hành từ năm 2019, tòa nhà 6 tầng có tên SDE4 được thiết kế để tự đáp ứng nhu cầu tiêu thụ năng lượng nhờ hệ thống 1.200 tấm pin năng lượng mặt trời lắp đặt trên mái nhà. Đồng thời, tòa nhà cũng được thiết kế để tối ưu hóa thông gió và nhận ánh sáng tự nhiên.
Công trình được bố trí nhiều cây xanh trong và xung quanh. Quạt trần được sử dụng thay thế cho các thiết bị điều hòa không khí. Công trình cũng có hệ thống cảm biến thông minh giúp đo lường và quản lý các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, CO2, ánh sáng và âm thanh để tìm cách "thúc đẩy giảm mức tiêu thụ năng lượng".
"Chúng tôi hy vọng nó sẽ truyền cảm hứng cho các tòa nhà khác và các nhà thiết kế làm điều tương tự để giảm năng lượng sử dụng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu", hiệu phó Heng Chye Kiang nói.
Thanh Tâm (Theo CNN)