Otto Warmbier, 22 tuổi, bị bắt do cáo buộc có hành vi đe doạ tới Triều Tiên. Ảnh: AFP.
Triều Tiên có một kịch bản quen thuộc khi bắt giữ công dân Mỹ: Họ sẽ mở một phiên toà với án tù khổ sai kéo dài, sau đó thả tù nhân để đổi bằng những chuyến thăm cấp cao từ Mỹ, nhằm phục vụ cho mục đích tuyên truyền trong nước, theo AFP.
"Với trường hợp của Otto Warmbier, họ muốn làm theo kịch bản cũ", Andrei Lankov, giáo sư Đại học Kookmin, Hàn Quốc, nhận xét. Nếu như vụ Otto diễn ra theo đúng như mong muốn của Bình Nhưỡng, đó sẽ là "chiến thắng tuyệt vời về mặt tuyên truyền" đối với họ.
Các công dân Mỹ bị bắt giữ như nhà báo Laura Ling, Euna Lee hay nhà truyền giáo Kenneth Bae đều được trả tự do sau những cuộc gặp cấp cao cuả các cựu tổng thống Mỹ hay quan chức đại diện cho tổng tư lệnh nước Mỹ.
Thế nhưng mọi chuyện dường như không theo tính toán của Triều Tiên, khi Warmbier rơi vào hôn mê chỉ một thời gian ngắn sau khi bị kết án 15 năm tù khổ sai vào tháng 3/2016 vì hành vi lấy trộm một biểu ngữ tuyên truyền tại khách sạn. Sức khỏe Warmbier không tiến triển sau 17 tháng, buộc Triều Tiên đồng ý trả tự do cho tù nhân này hôm 13/6. Warmbier qua đời ngày 19/6 với bộ não bị tổn thương nặng nề.
"Nếu bạn chơi đi chơi lại một kiểu kịch bản, một ngày nào đó nó sẽ phản tác dụng. Đây là điều đang xảy ra trong vụ việc này", Lankov nhận định.
Các chuyên gia cho rằng có lẽ Triều Tiên không có ý định khiến công dân Mỹ rơi vào trạng thái hôn mê lâu như vậy, càng không có lý do để đẩy anh này vào chỗ chết.
Theo Lankov, Triều Tiên luôn muốn cho thế giới thấy rằng họ đối xử rất tốt với tù nhân Mỹ. Họ không muốn khi được trả tự do, các tù nhân lại "kể về quãng thời gian khổ đau, bị tra tấn vì điều đó ảnh hưởng lớn đến vị thế trên quốc tế của Bình Nhưỡng".
Go Myong-hyun, nhà nghiên cứu tại Học viện nghiên cứu chính sách Asan, phỏng đoán rằng những thứ tồi tệ xảy ra với Warmbier ở Triều Tiên có thể là một tai nạn và cũng là lý do khiến cho họ phải giấu vụ việc này trong suốt một năm qua.
"Theo những người đã đào tẩu khỏi Triều Tiên, Bình Nhưỡng thường trao trả những tù nhân có vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng", ông Greg Scarlatoiu, giám đốc tại Uỷ ban phụ trách nhân quyền Triều Tiên (HRNK), cho hay. "Với việc thả các tù nhân có tình trạng sức khoẻ xấu, các trại giam và cơ quan có liên quan tránh phải đối mặt với những tình huống khó xử".
Stephan Haggard, giám đốc chương trình Triều Tiên - Thái Bình Dương tại Đại học California cho rằng các quan chức Triều Tiên có thể đã cảm thấy rất lo lắng nhận ra sức khoẻ của Otto Warmbier ngày một xấu hơn.
Theo Haggard, tình báo Triều Tiên có thể đã che giấu hoặc không báo cáo đầy đủ việc Warmbier rơi vào hôn mê sâu, nên ngay cả Bộ Ngoại giao Triều Tiên cũng không biết rõ về tình trạng của anh này.
"Cuối cùng, ai đó nhận ra rằng trường hợp tồi tệ nhất là Warmbier có thể chết trong khi bị giam giữ. Triều Tiên khi đó bắt đầu thực hiện một số hành động ngoại giao để trả tự do cho Warmbier", ông Haggard nói thêm.
Hành trình tới cái chết của Otto Warmbier
Tính toán sai lầm trong vụ Warmbier có thể sẽ khiến Triều Tiên hứng chịu phản ứng và hành động quyết liệt hơn từ Mỹ. Chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể tung ra một số biện pháp đáp trả, chẳng hạn như gia tăng hoặc áp đặt thêm lệnh cấm vận quốc tế, ban luật cấm du khách Mỹ đến Triều Tiên hoặc đưa Triều Tiên trở lại danh sách các nước tài trợ cho khủng bố.
"Cái chết của Warmbier sẽ gia tăng áp lực dư luận đáng kể lên ông Trump, buộc ông phải làm điều gì đó để khiến Bình Nhưỡng hiểu rằng hành động đẩy một người Mỹ vào chỗ chết sẽ phải trả giá đắt", Gordon Chang, cây bút bình luận của Daily Beast, nhấn mạnh.
Trọng Nghĩa