Ngày 24/11, Magdalena Andersson được bầu làm nữ Thủ tướng đầu tiên của Thụy Điển. Tuy nhiên, đảng Dân chủ Xã hội của bà phải liên minh với đảng Xanh để thành lập chính phủ do không đạt đa số phiếu ủng hộ tại quốc hội.
Andersson từ chức ngay trong ngày làm việc đầu tiên, sau khi dự luật ngân sách của bà không được quốc hội thông qua. Thay vào đó, quốc hội Thụy Điển ủng hộ dự luật ngân sách do đảng cánh hữu Moderate, đảng Dân chủ Cơ đốc giáo và đảng Dân chủ Thụy Điển đệ trình.
Sau thất bại này, Andersson khẳng định bà vẫn có thể điều hành chính phủ dựa trên luật ngân sách của phe đối lập. Tuy nhiên, đảng Xanh rất thất vọng khi quốc hội thông qua dự luật ngân sách của cánh hữu nên quyết định rút khỏi liên minh, khiến Dân chủ Xã hội của Andersson là đảng duy nhất cầm quyền.
Andersson cho biết quyết định của đảng Xanh khiến bà phải từ chức. "Theo thông lệ hiến pháp, một chính phủ liên minh nên bị xóa bỏ nếu một đảng rút lui", bà nói.
Niclas Rolander và Ott Ummelas, hai bình luận viên của Bloomberg, nhận xét trong một bài viết chung rằng quyết định từ chức không phải là dấu chấm hết cho tham vọng thủ tướng của bà Andersson. "Đây chỉ là một thủ tục cần thiết sau khi đảng Xanh rút lui", họ nhận định.
Bà Magdalena Andersson phát biểu tại sự kiện ở Gothenburg, Thụy Điển ngày 4/11. Ảnh: Reuters.
Quyền lãnh đạo chính phủ tạm thời trở lại tay cựu thủ tướng Stefan Lofven, thành viên đảng Dân chủ Xã hội, người bất ngờ tuyên bố từ chức hồi tháng 8 nhưng vẫn tiếp tục điều hành trong thời gian chờ chính phủ mới thành lập. Andersson thừa nhận quá trình này có vẻ "lộn xộn" nhưng nhấn mạnh đây là điều cần thiết vì bà "không muốn lãnh đạo một chính phủ bị nghi ngờ về tính chính danh".
Giới chuyên gia đánh giá Andersson tính toán rằng bà sẽ tái đắc cử trong cuộc bỏ phiếu ngày 29/11 và chiến thắng này sẽ hợp thức hóa chính quyền chỉ do đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền. Trong cuộc họp báo về quyết định từ chức, bà nhấn mạnh nguyện vọng sớm quay lại ghế thủ tướng. "Tôi sẵn sàng trở thành thủ tướng của một chính phủ mà Dân chủ Xã hội là đảng lãnh đạo duy nhất", bà nói.
Quốc hội Thụy Điển quyết định tiến hành cuộc bỏ phiếu thứ hai sau khi Chủ tịch Quốc hội Andreas Norlen tham vấn ý kiến của lãnh đạo 8 đảng và một lần nữa đề cử bà Andersson vào ghế thủ tướng.
Đảng Xanh và đảng Cánh tả thông báo sẽ hậu thuẫn bà. Đảng Trung tâm hứa sẽ bỏ phiếu trắng, đây là động thái ủng hộ vì theo hiến pháp Thụy Điển, thủ tướng có thể được phê chuẩn nếu không vấp phải sự phản đối của ít nhất 175 nghị sĩ.
"Andersson nhiều khả năng được bầu lại trong cuộc bỏ phiếu sắp tới, dù không rõ chính xác tỷ lệ ủng hộ là bao nhiêu", hai bình luận viên của Bloomberg viết.
Nguyên nhân đảng Xanh, Cánh tả và Trung tâm ủng hộ Andersson là họ muốn ngăn đảng cực hữu Dân chủ Thụy Điển trỗi dậy trong chính quyền. Đảng này đề cao chủ nghĩa dân tộc và có quan điểm chống nhập cư. Mặc dù Thụy Điển là quốc gia luôn tự hào về các giá trị tiến bộ và xã hội đa văn hóa, nhập cư đã nổi lên như một vấn đề khiến cử tri lo lắng và sự ủng hộ với những người theo chủ nghĩa dân tộc ngày càng gia tăng.
"Xu hướng này khiến một số đảng muốn tìm mọi cách để đảng Dân chủ Thụy Điển không thể tham gia vào chính phủ", Rolander và Ummelas bình luận.
Trong một bài xã luận, nhật báo lớn nhất Thụy Điển Dagens Nyheter đánh giá sau một loạt diễn biến bất ngờ, cục diện cuối cùng sẽ có lợi cho bà Andersson và đảng Dân chủ Xã hội. "Đảng Dân chủ Xã hội có thể sẽ nắm tất cả vị trí trong nội các và tránh phải thỏa hiệp với đảng Xanh", bài xã luận có đoạn.
Đại diện của Nordea, tập đoàn tài chính hoạt động ở Bắc Âu, tin rằng Andersson chắc chân tái đắc cử thủ tướng. "Hỗn loạn chính trị này sẽ qua đi, miễn là không có chuyện gì bất ngờ hơn xảy ra", tập đoàn đưa ra bình luận.
Thanh Tâm (Theo Independent, Bloomberg, AFP)