Ngay sau khi nhậm chức ngày 20/1, Tổng thống Donald Trump đã đề cử Elise Stefanik, nghị sĩ Cộng hòa đại diện bang New York, vào vị trí đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc. Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đã phê chuẩn chức vụ của bà Stefanik hôm 30/1, đồng nghĩa bà dễ dàng nhận được Thượng viện chấp thuận trong phiên điều trần toàn thể vào ngày 2/4.
Bà Stefanik cũng đã gửi lời tạm biệt cử tri và đăng loạt bài viết về kỷ niệm tại quốc hội. Nhưng đến ngày 27/3, ông Trump bất ngờ rút lại đề cử, cho biết đã đề nghị bà tiếp tục ở lại Hạ viện.
"Vẫn còn những người khác có thể làm tốt công việc ở Liên Hợp Quốc", ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social. "Do đó, Elise sẽ ở lại quốc hội, tham gia hàng ngũ lãnh đạo Hạ viện, và tiếp tục cuộc chiến vì người dân Mỹ của chúng ta".
Với Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, đây là điều đáng mừng. "Đảng Cộng hòa đang giữ thế đa số mong manh tại Hạ viện và bà Elise đồng ý ở lại giúp chúng tôi có một trong những thành viên cứng rắn, quyết đoán nhất, góp phần thúc đẩy nghị trình 'Nước Mỹ trên hết' của Tổng thống Trump", ông Johnson cho biết.
Nghị sĩ New York Elise Stefanik tại phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện ngày 21/1. Ảnh: AP
Sau cuộc bầu cử tháng 11/2024, đảng Cộng hòa giữ thế đa số tại Hạ viện với 220 ghế, trong khi đảng Dân chủ nắm 215 ghế, mức sít sao chưa từng thấy. Lợi thế này thêm bấp bênh khi ông Trump đề cử một số nghị sĩ vào chính quyền, như hai nghị sĩ đại diện bang Florida là Matt Gaetz, làm ứng viên Bộ trưởng Tư pháp, và Mike Waltz, làm cố vấn an ninh quốc gia.
Hai người này đều từ chức nghị sĩ sau khi được Tổng thống đề cử. Tuy nhiên, Gaetz sau đó đã phải rút lui do những bê bối đời tư và không trở lại Hạ viện khóa mới ngày 3/1.
Bang Florida sẽ tổ chức bầu cử đặc biệt tìm hai nghị sĩ thay thế Gaetz và Waltz vào ngày 1/4. Đảng Dân chủ đang có hai ghế trống ở Texas và Arizona do nghị sĩ đương nhiệm qua đời. Bang Texas chưa ấn định ngày bầu cử đặc biệt, còn Arizona dự kiến tổ chức bầu nghị sĩ thay thế vào tháng 9.
Với thế đa số chỉ còn 218-213, đảng Cộng hòa gặp khó khăn đáng kể nếu muốn thông qua nghị trình của ông Trump, vì không được phép có quá hai phiếu phản đối trong nội bộ. Họ càng không muốn để mất phiếu bầu từ Stefanik, một người ủng hộ ông Trump mạnh mẽ.
Nỗi lo lắng trong đảng Cộng hòa về vấn đề này ngày càng tăng, trở thành chủ đề thường xuyên được nêu ra trong các trao đổi với ông Trump, một quan chức Nhà Trắng nói với NBC News. Không có nhiều cách để giải quyết tình trạng này. Ông Trump nhiều lần đã phải lên tiếng, đích thân gọi điện cho một số nghị sĩ trước những cuộc bỏ phiếu quan trọng để thuyết phục họ ủng hộ đảng.
Sự bất an càng tăng khi ứng viên Dân chủ James Andrew Malone ngày 27/3 đánh bại đối thủ Cộng hòa Josh Parsons trong cuộc bầu cử đặc biệt để lấp một ghế trống thượng viện bang Pennsylvania. Ghế này trước đó do các thành viên đảng Cộng hòa nắm giữ suốt 136 năm.
Đây là lần thứ hai phe Dân chủ "đổi màu" khu vực vốn có truyền thống ủng hộ đảng Cộng hòa. Lần đầu tiên là ở bang Iowa hồi tháng 1, tại khu vực bầu cử mà ông Trump từng đánh bại bà Kamala Harris với chênh lệch 21 điểm phần trăm trong cuộc bầu cử tháng 11/2024.
Kịch bản này hoàn toàn có thể lặp lại ở Khu vực bầu cử số 6 bang Florida mà ông Waltz từng đại diện. Đây là được coi "sân nhà" của đảng Cộng hòa, nơi ông Trump thắng bà Harris với chênh lệch 30 điểm, nhưng ứng viên Randy Fine lại bị đối thủ Dân chủ Josh Weil vượt xa về khoản tiền gây quỹ.
Thăm dò gần đây cho thấy cuộc đua này đã trở nên sít sao, khi Fine chỉ dẫn trước đối thủ với khoảng cách một chữ số. Trong khi đó, ông Waltz còn là tiêu điểm vụ lộ nhóm chat tác chiến Nhà Trắng, bê bối nghiêm trọng nhất từ đầu nhiệm kỳ hai của Tổng thống Trump.
Đảng Cộng hòa tự tin sẽ thắng trong cuộc đua ở Florida, nhưng các lãnh đạo phe này vẫn phải vào cuộc. Ông Trump xuất hiện trực tuyến tại cuộc vận động của Fine tối 27/3. Ông cũng có động thái tương tự để ủng hộ Jimmy Patronis làm người kế nhiệm Gaetz ở Khu vực bầu cử số 1 bang Florida trước đối thủ Dân chủ Gay Valimont.
Trong bối cảnh này, các chiến lược gia đảng Cộng hòa nói việc mạo hiểm với ghế nghị sĩ New York của bà Stefanik như vậy là không đáng. Bà đại diện cho Khu vực bầu cử số 21, vùng rộng lớn phía bắc New York, nơi ông Trump đã thắng bà Harris với cách biệt 20 điểm.
"Họ có thể bảo vệ được ghế của Stefanik không? Có thể. Nhưng tại sao phải làm vậy vào lúc này?", Charlie Harper, trợ lý hàng đầu của một cựu hạ nghị sĩ Cộng hòa, nói với Politico.
"Nếu chúng ta thể hiện kém ở những khu vực Tổng thống Trump thắng với chênh lệch 30 điểm, vậy thì rõ ràng phải lo ngại về ghế nghị sĩ ở khu vực ông ấy thắng với chênh lệch thấp hơn", một chiến lược gia Cộng hòa lưu ý. "Được chẳng bao nhiêu, mất thì nhiều".
Rút đề cử Stefanik lúc này không phải điều đáng tự hào với đảng Cộng hòa. Nếu làm vậy trong tuần tới, sau khi có kết quả bầu cử đặc biệt ở Florida, hành động này chỉ càng chứng tỏ nỗi lo ngại của đảng Cộng hòa, Washington Post bình luận.
Phe Cộng hòa nhìn chung ủng hộ quyết định rút đề cử của Tổng thống Trump. Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện John Thune nói bà Stefanik "sẽ làm một đại sứ tuyệt vời ở Liên Hợp Quốc", và ông hiểu tình hình hiện tại ở Hạ viện. "Tôi nghĩ họ đang đối mặt một số thực tế chính trị ở Hạ viện và mọi phiếu bầu hiện nay đều quan trọng", ông Thune nói.
Tổng thống Donald Trump tại cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 26/3. Ảnh: AFP
Hiện chưa rõ ông Trump sẽ chọn ai thay bà Stefanik. Nhà ngoại giao kỳ cựu Mỹ Dorothy Shea đang là quyền đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, sau khi đại sứ của chính quyền tiền nhiệm Linda Thomas-Greenfield từ chức hồi tháng 1.
Chủ tịch Hạ viện Johnson nói sẽ tìm một vị trí lãnh đạo phù hợp cho bà Stefanik tại Hạ viện. Sau khi được ông Trump đề cử làm đại sứ tại LHQ, Stefanik đã rút khỏi ghế chủ tịch đoàn nghị sĩ Cộng hòa, vị trí số 4 của đảng tại Hạ viện. Lisa McClain đang đảm nhiệm vị trí này và một nguồn thạo tin nói với CNN rằng bà không có ý định nhường lại nó cho Stefanik.
Phe Dân chủ nhanh chóng công kích đối thủ, dù họ ngầm hiểu việc giành ghế của bà Stefanik là điều khó thực hiện. "Đảng Cộng hòa đang sợ. Chuyện gì xảy ra với cái họ gọi là sự ủy thác từ người dân vậy?", lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện Hakeem Jeffries đặt câu hỏi.
Siêu ủy ban hành động chính trị House Majority, chuyên tập trung vào giúp ứng viên Dân chủ đắc cử hạ nghị sĩ, cho rằng đảng Cộng hòa đang bất an về cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ sẽ diễn ra vào năm 2026, thời điểm các ghế nghị sĩ sẽ được bầu lại.
"Phe Cộng hòa hoảng loạn trước thế đa số sít sao, lo sợ giữ ghế ở nơi ông Trump từng thắng. Họ biết họ sẽ ở thế khó vào năm 2026", Katarina Flicker, phát ngôn viên House Majority, nói.
Như Tâm (Theo Washington Post, NBC News, CNN)