Một số tài liệu mật được tờ Wall Street Journal của Mỹ công bố ngày 28/10 cho biết các cơ quan tình báo nước này đã thực hiện 20 báo cáo về quá trình tiến quân của Taliban từ đầu năm 2020 tới tháng 7 năm nay, dự đoán lực lượng này sẽ giành được quyền lực vì chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn khó lòng tồn tại nếu thiếu hỗ trợ từ Washington.
Tuy nhiên, không báo cáo nào của Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA), Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA), Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia và Cục Tình báo thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ dự đoán được việc Taliban sẽ tiến vào Kabul vào ngày 15/8, khi lực lượng Mỹ vẫn còn ở Afghanistan.
Một tháng sau khi Tổng thống Joe Biden tuyên bố rút toàn bộ 2.500 lính Mỹ tại Afghanistan về nước, CIA ngày 17/5 công bố báo cáo dự đoán chính phủ của tổng thống Ashraf Ghani sẽ sụp đổ vào cuối năm nay. Nhưng trên thực tế, Ghani đã bỏ trốn trước khi Taliban tiến vào Kabul hồi giữa tháng 8.
Đến tháng 6, CIA dự báo "Taliban tiếp quản hoàn toàn quyền lực tại Afghanistan trong vòng hai năm". Báo cáo ngày 4/6 của DIA cũng nhận định Taliban sẽ tiếp tục chiến lược đánh chiếm các vùng nông thôn trong năm 2022, đồng thời dự đoán chính quyền Ghani sẽ giữ được Kabul.
Niềm tin rằng lực lượng an ninh của Ghani có thể ngăn đà tiến quân của Taliban là trọng tâm trong kế hoạch rút quân hoàn toàn của Biden.
Tuy nhiên, quân đội Mỹ phải chật vật đối phó với tình hình thay đổi nhanh chóng, khi chính phủ Ghani bất ngờ sụp đổ khi Taliban giành quyền kiểm soát gần như toàn bộ quốc gia Trung Á trong một tuần, kéo theo sự tan rã của lực lượng quân sự mà Mỹ đã chi hàng tỷ USD để hỗ trợ và huấn luyện suốt 20 năm.
Việc Taliban giành quyền lực tại Afghanistan khiến Mỹ phải triển khai hàng nghìn binh sĩ tới hỗ trợ chiến dịch di tản đầy hỗn loạn. Một thành viên phiến quân Nhà nước Hồi giáo Khorasan (IS-K) ngày 26/8 thực hiện vụ đánh bom liều chết bên ngoài sân bay Hamid Karzai ở Kabul, khiến 13 binh sĩ Mỹ cùng nhiều dân thường và thành viên Taliban thiệt mạng.
Đại diện 4 cơ quan tình báo Mỹ từ chối bình luận về thông tin do WSJ đưa ra, nhưng một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho hay cộng đồng tình báo đã đưa ra "bức tranh không đồng nhất" về tình hình Afghanistan. "Về cơ bản, họ đều đúng khi nhận định rằng mọi thứ sẽ xấu đi", quan chức này cho biết. "Tình báo không phải là nhà tiên tri".
Tuy nhiên, Bill Roggio, chuyên gia cấp cao tại Quỹ Bảo vệ Nền Dân chủ, cho rằng các cơ quan tình báo Mỹ cần phải chịu trách nhiệm về thất bại tình báo ở Afghanistan. "Họ cần phải nghiêm khắc nhìn nhận về cách thức cung cấp thông tin đánh giá tới lãnh đạo cấp cao", Roggio nói, cho hay một số đánh giá tình báo ở cấp thấp về đà tiến nhanh chóng của Taliban đã không tới được lãnh đạo cấp cao hơn.
Nguyễn Tiến (Theo WSJ)