- Hiện Bộ Tài nguyên Môi trường và tỉnh Đồng Nai đang tranh cãi về thẩm quyền ra quyết định tạm đóng cửa Vedan. Quan điểm của Bộ Tư pháp như thế nào?
- Việc này phải dựa trên nhiều cơ sở pháp lý không thể căn cứ vào một văn bản là Luật Bảo vệ môi trường hoặc Pháp lệnh xử phạt hành chính. Vedan nằm trên địa bàn Đồng Nai nhưng khám phá vi phạm là kết quả của Thanh tra Bộ Tài nguyên Môi trường.
Văn bản xử phạt (đình chỉ xả thải và xử phạt hành chính) của Thanh tra Bộ là đầy đủ cơ sở pháp lý. Bây giờ có tiến lên bước nữa, tạm đình chỉ hoạt động của Vedan hay không thì phải cân nhắc kỹ.
 |
|
Bộ trưởng Hà Hùng Cường trả lời báo chí bên lề Quốc hội. Ảnh: Thanh Sơn. |
Ở thời điểm này, theo tôi, nên dừng lại ở 2 quyết định của Bộ Tài nguyên Môi trường (đình chỉ xả thải và xử phạt hành chính) là đủ nghiêm khắc. Bản chất hoạt động sản xuất của Vedan là dùng nước và xả nước, nếu không cho xả thải cũng tương đương với việc không gây ô nhiễm. Ngoài ra còn có phạt tiền, hoàn trả phí bảo vệ môi trường, khắc phục hậu quả... Mục đích của chúng ta không phải triệt tiêu sản xuất mà là bảo vệ môi trường.
- Nhưng nhiều người dân bức xúc với hành động gian dối, hủy hoại môi trường của Vedan và mong muốn tạm đóng cửa doanh nghiệp này. Vậy, cơ quan nào sẽ ra quyết định đình chỉ?
- Theo Luật Bảo vệ môi trường là thẩm quyền tạm đình chỉ hoạt động doanh nghiệp nước ngoài là của Thủ tướng. Thủ tướng có thể ủy quyền cho tỉnh Đồng Nai thực hiện.
Tuy nhiên, như tôi đã nói, hai quyết định của Bộ Tài nguyên Môi trường ở giai đoạn này là đúng, đầy đủ. Vấn đề hiện nay là thái độ của doanh nghiệp. Nếu họ không nghiêm túc chấp hành quy định xử lý thì có thể thực hiện các chế tài khác như tạm thời đình chỉ hoạt động sản xuất, thậm chí có thể rút giấy phép đầu tư.
 |
|
Việc không phân định rõ thẩm quyền khiến Bộ Tài nguyên và tỉnh Đồng Nai tranh cãi suốt gần một tháng qua. Ảnh: Thiên Chương. |
- Theo những gì ông vừa nói có thể hiểu là việc tỉnh Đồng Nai chưa ra quyết định đóng cửa Vedan là có cơ sở?
- Ý kiến của UBND Đồng Nai là có cơ sở, không phải tỉnh này cố tình trì hoãn hay vì lợi ích địa phương. Bộ Tài nguyên Môi trường là cơ quan thanh tra và đã có hình thức xử lý Vedan. Về mặt pháp lý, thẩm quyền để UBND tỉnh Đồng Nai ra quyết định tạm đình chỉ doanh nghiệp là chưa rõ ràng mà phải được ủy quyền của Thủ tướng.
- Việc cân nhắc đóng cửa Vedan có thể hiểu là động thái tính toán đến cuộc sống của nông dân. Nhưng với những cá nhân đã trực tiếp xả thải, tại sao chúng ta không thể xử lý?
- Trong vụ Vedan, cơ quan có thẩm quyền đã xem xét để xử lý hình sự, thậm chí Thủ tướng cũng đã có chỉ đạo. Tuy nhiên, chúng ta có những vướng mắc về mặt pháp luật. Muốn xử lý hình sự thì phải cá thể hóa trách nhiệm cá nhân. Ngoài ra, cá nhân đã bị xử phạt hành chính về môi trường mà cố tình không khắc phục theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền mới bị xem xét xử lý hình sự.
Lần này Chính phủ cũng có đề nghị với Quốc hội sửa đổi Bộ luật hình sự làm cơ sở để xử lý các vụ vi phạm môi trường.
- Việc Vedan xả thải bẩn trong nhiều năm mà tỉnh Đồng Nai không phát hiện được. Theo quy định pháp luật, trách nhiệm của lãnh đạo tỉnh như thế nào?
- Khi Vedan vào Việt Nam, chúng ta chưa có Luật bảo vệ môi trường. Khi có luật chúng ta mới yêu cầu có đánh giá tác động môi trường. Báo cáo này trước đây được Bộ Khoa học Công nghệ phê duyệt. Kết quả đó lẽ ra phải được kiểm tra trước khi đưa vào vận hành nhưng chúng ta cũng không kiểm tra cho rõ.
Vì thế có cả trách nhiệm của cả địa phương lẫn trung ương. Việc quy trách nhiệm hoàn toàn cho Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cũng không chính xác. Đương nhiên khi người dân khiếu nại nhiều lãnh đạo tỉnh phải có trách nhiệm xem xét. Làm chưa đến nơi đến chốn, để sự việc xảy ra thời gian dài, lãnh đạo tỉnh cũng phải có trách nhiệm.
- Hiện hàng trăm hộ dân khởi kiện Vedan nhưng gặp khó khăn về pháp lý. Bộ Tư pháp có tư vấn gì cho người dân?
- Đây là mối quan hệ dân sự, bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, hoàn toàn thuộc quyền của người dân. Tôi biết là một số đoàn luật sư đã tự nguyện làm việc này nhưng quan trọng nhất là phải chứng minh được thiệt hại của mình và mối liên hệ giữa nguyên nhân và hậu quả.
Việt Anh - Nguyễn Hưng thực hiện