Chiều 16/4, ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng - Trưởng ban Quản lý đầu tư các dự án đối tác công tư (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, trong 5 phương án trình Chính phủ về giải pháp xử lý trạm BOT Cai Lậy, Bộ kiến nghị áp dụng phương án một là giảm phí mạnh cho tất cả phương tiện qua trạm. Xe loại 1 giảm phí từ 35.000 đồng mỗi lượt xuống còn 15.000 đồng (giảm khoảng 60%) và mở rộng phạm vi miễn, giảm phí vùng lân cận khoảng 10 km.
Phương án này được Bộ Giao thông đánh giá là có nhiều ưu điểm nhất, không phải bố trí ngân sách hỗ trợ dự án, giảm ảnh hưởng chi phí vận tải, đạt mục tiêu là phân luồng, giảm ùn tắc, tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường trung tâm thị xã Cai Lậy. Nhược điểm là dự án kéo dài thời gian hoàn vốn đầu tư tới 15 năm.
Nhiều lái xe trả tiền lẻ qua trạm BOT Cai Lậy. Ảnh: Hoàng Nam.
Theo ông Huy, Bộ Giao thông đã phân tích lưu lượng phương tiện qua việc đếm xe và thuê đơn vị tư vấn độc lập tính toán biện pháp để tìm giải pháp tối ưu. Hiện nay lượng xe trên hai tuyến đường qua thị xã Cai Lậy là hơn 26.000 mỗi ngày, trong đó có hơn 9.000 xe trên tuyến tránh, còn lại là trên quốc lộ 1. Nếu chỉ đặt trạm thu phí trên tuyến tránh như ý kiến nhiều lái xe và chuyên gia giao thông thì phương tiện sẽ dồn vào quốc lộ 1, gây ùn tắc và nhà nước phải bù cho dự án hơn 1.200 tỷ đồng.
Ưu nhược điểm của 4 phương án khác
Theo phương án hai, doanh nghiệp sẽ lập thêm một trạm trên tuyến tránh để thu phí cả hai trạm trên tuyến tránh và trên quốc lộ 1. Thời gian hoàn vốn mỗi trạm khoảng 10 năm 10 tháng với mức giá trên tuyến tránh là 25.000 đồng cho xe nhóm 1, trên tuyến quốc lộ là 15.000 đồng. Đây là phương án được nhiều chuyên gia đề xuất để xử lý trạm BOT Cai Lậy.
Theo Bộ Giao thông, phương án hai sẽ giảm phản ứng của một bộ phận người sử dụng, nhưng lại phát sinh kinh phí đầu tư xây dựng trạm thu phí ở vị trí mới khoảng 70 tỷ đồng, số tiền này phải tính vào vốn đầu tư dự án. Ngoài ra, nó sẽ dẫn đến tình trạng phương tiện tập trung đi qua quốc lộ 1 do mức giá thấp hơn, gây ùn tắc, tai nạn giao thông.
Phương án ba là giữ nguyên vị trí trạm như hiện nay, mức giá 25.000 đồng cho mỗi lượt xe nhóm 1, thời gian thu phí khoảng 7 năm 7 tháng. Nhược điểm của phương án này là đã bị dư luận phản ứng trong thời gian qua.
Phương án bốn là đặt trạm thu trên tuyến tránh và phân luồng cho các loại xe đi vào tuyến tránh. Ông Nguyễn Danh Huy cho biết, nhà nước sẽ phải dùng ngân sách để hỗ trợ khoảng 1.250 tỷ đồng. Việc phân luồng sẽ dẫn đến phản ứng của người dân với lý do ép phương tiện đi vào tuyến tránh.
Với phương án năm, Bộ Giao thông sẽ đàm phán nhà đầu tư chuyển đổi hình thức hợp đồng, xóa bỏ trạm thu phí Cai Lậy và dùng vốn nhà nước thanh toán hàng năm cho nhà đầu tư bao gồm lãi vay phát sinh trong thời gian 2019-2029 khoảng 2.026 tỷ đồng.
"Vốn ngân sách còn khó khăn nên nhà nước rất khó mua lại dự án này. Ngoài ra, hệ lụy có thể lan sang 5 dự án khác tương tự, nhà nước có thể phải bố trí hơn 11.000 tỷ đồng để mua lại", ông Nguyễn Danh Huy cho hay.
Các phương án xử lý BOT Cai Lậy
Trên cơ sở đánh giá các ưu nhược điểm, Bộ Giao thông kiến nghị Chính phủ lựa chọn phương án một, nếu không được chấp nhận thì có thể ưu tiên phương án hai. "Chúng tôi chờ đợi Chính phủ quyết định. Giải pháp nào cũng có ưu nhược điểm, song cần tính toán phương án tối ưu", ông Huy nhấn mạnh.
Trạm thu phí Cai Lậy nằm trong dự án BOT tuyến tránh thị xã Cai Lậy và bảo trì, tăng cường mặt đường quốc lộ 1, khởi công năm 2014. Trong đó, phần tuyến tránh được đầu tư mới dài 12 km, xây mới 7 cầu, tổng vốn đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng. Phần sửa chữa quốc lộ 1 dài 26,5 km với vốn đầu tư trên 300 tỷ đồng.
Trạm hoạt động từ ngày 1/8/2017, nhiều tài xế đã sử dụng tiền lẻ mua vé để phản đối việc thu phí và yêu cầu di dời về tuyến tránh nên chủ đầu tư phải liên tục thu, xả trạm. Bộ Giao thông nhiều lần khẳng định vị trí trạm thu phí là hợp lý, được các ngành, địa phương đồng thuận. Bốn tháng sau, Thủ tướng quyết định dừng thu phí trạm BOT Cai Lậy chờ Bộ Giao thông trình phương án xử lý.