Một người ủng hộ Milosevic với tấm biển ghi "Slobo, 11/3/2006" đứng trước trụ sở đảng Xã hội ở Belgrade. (AP) |
Khi còn trẻ tuổi, Milosevic học các kỹ năng chính trị ở Belgrade trong những năm cuối cùng của thời thống chế Tito tại Nam Tư. Cái chết của Tito để lại một khoảng trống quyền lực và Milosevic, với tham vọng và sự tinh khôn của mình, đã leo lên đến nấc thang quyền lực cao nhất ở Serbia.
Tháng 4/1987, Milosevic khi đó là nhân vật thứ hai trong đảng cộng sản Serbia, được cấp trên là Ivan Stambolic phái đến tỉnh Kosovo đầy biến động. Người Serbia ở Kosovo khi đó chiếm chừng 10% dân số và đang than phiền vì bị người gốc Albania đa số ngược đãi. Khi Milosevic tiến vào và diễn thuyết trước một đám đông người Serbia, ông này đã thốt ra những lời có tác dụng thay đổi hoàn toàn mọi thứ kể từ sau đó.
"Sẽ không một ai dám đánh các bạn nữa", Milosevic nói.
Lời lẽ của Milosevic khiến người Serbia hân hoan bởi bỗng nhiên họ có được người lãnh đạo như mong ước, người mà kể từ giây phút đó sẽ tận dụng truyền hình và các phương tiện truyền thông để đảm bảo vị trí lãnh đạo dân tộc.
Hai năm sau, Stambolic đổ và Milosevic trở thành tổng thống Serbia. Quyền tự trị của Kosovo và một tỉnh nữa là Vojvodina bị xóa bỏ. Chủ nghĩa dân tộc của người Serbia tăng lên.
Nhưng nhiệt huyết của những người Serbia bị người Slovenia, Croat và các dân tộc khác trong liên bang Nam Tư khước từ. Milosevic nhận thấy mình đang cố gắng muốn xây dựng một nhà nước đại Serbia từ những gì còn lại của Nam Tư. Nhưng trên thực tế, ông đã tạo ra một thứ mà cuối cùng lại phá hủy Serbia.
Ly khai
Một phụ nữ Hồi giáo Bosnia sống sót sau vụ thảm sát Sebrenica reo mừng khi nghe tin Milosevic qua đời. Phía sau bà là ảnh những người mất tích trong sự kiện trên (AP) |
Năm 1991, khi Slovenia và Croatia tuyên bố ly khai khỏi liên bang, quân đội Nam Tư do người Serbia chiếm đa số liền chống lại. Sự hậu thuẫn của Belgrade, mà qua đó Milosevic bị cho là có trách nhiệm, đóng vai trò quan trọng.
Các nhóm bán vũ trang người Serbia, được sự ủng hộ của quân đội, đã tấn công khiến các thành phố của người Croatia phải quy phục. Bosnia cũng chung số phận. Khi nước cộng hòa này tuyên bố độc lập, cộng đồng thiểu số người Serbia ở đây đã vũ trang và sẵn sàng chống lại.
Thủ phủ Sarajevo của Bosnia, nơi có đông người Hồi giáo sinh sống, cũng với các thành phố khác, bị bao vây và phong tỏa. Vành đai phong tỏa tồn tại hơn 3 năm. Mức độ tàn khốc của xung đột tăng lên, xuất hiện tình trạng "thanh trừng sắc tộc". Có trường hợp cả một cộng đồng dân cư bị buộc rời nhà, thậm chí còn mất mạng.
Đến lúc này, Milosevic xa lánh khỏi ban lãnh đạo của người Serbia ở Bosnia. Chỉ huy quân đội khi đó, tướng Mladic đã có mặt ở Srebrenica, nơi tới 8.000 đàn ông và trẻ em trai Hồi giáo bị thảm sát.
Xung đột ở Kosovo
Tiếp đó, Milosevic tới Paris ký Hiệp định Dayton với tư cách là đại diện cho người Serbia ở Bosnia. Sau 3 cuộc xung đột đều thất bại với danh nghĩa để bảo vệ Nam Tư, Milosevic bắt đầu nhìn đến Kosovo.
10 năm sau khi Milosevic được phái tới Kosovo, các điều kiện ở tỉnh này đã xấu đi rất nhiều. Khi đó, người Albania bắt đầu gieo những mầm mống chống lại sự điều hành của người Serbia, và đòi được tự trị trở lại. Mùa hè năm 1998, người Albania biểu tình phản đối sự lãnh đạo của người Serbia. Cảnh sát và quân đội được điều tới trấn áp tổ chức của người Albania mang tên Quân đội Giải phóng Kosovo.
Nhiều tuần thương thuyết giữa các bên diễn ra ở Pháp không mang lại kết quả. Quân đội của Liên minh quân sự Bắc Đại tây dương (NATO) nhảy vào không kích và quân đội Serbia đầu hàng.
Kế đó là nạn thanh trừng sắc tộc, với một nửa số dân người Albania ở Kosovo biến mất. Chính quyền của Milosevic cho hay họ chết vì bom của NATO.
Truy tố
Sau cuộc can thiệp của NATO, Milosevic trở thành nguyên thủ tại nhiệm đầu tiên bị cáo buộc tội ác chống nhân loại. Quyền lực của ông này xuống dốc dần. Năm 2000, trong cuộc bầu cử tổng thống trực tiếp, Milosevic thất cử trước đối thủ Vojislav Kostunica
Khi ủy ban bầu cử liên bang kêu gọi bỏ phiếu lần hai, Nam Tư rơi vào tình trạng tê liệt vì các cuộc đình công và biểu tình. Ngày 5/10/2000, phe đối lập chiếm tòa nhà quốc hội ở Belgrade và đài truyền hình. Milosevic và vợ phải chạy trốn, chấm dứt hơn một thập kỷ nắm quyền.
6 tháng sau, tư gia của Milosevic bị lính vũ trang đột kích. Cựu tổng thống bị bắt và sau đó dẫn độ sang Hà Lan để ra trước tòa án quốc tế về tội phạm chiến tranh Nam Tư (ICTY).
Tiến trình xét xử bắt đầu từ đầu năm 2002, và các lời buộc tội đã xong, nhưng quá trình biện hộ - vốn bị ngừng nhiều lần do sức khỏe không tốt của Milosevic - vẫn chưa kết thúc, cho đến khi ông này được phát hiện đã qua đời trong nhà tù sáng nay.
T. Huyền (theo BBC)
Nam Tư, năm 1991. (binghamton.edu) |