Lính đánh thuê Nga ở Syria được cho là chiến đấu để kiểm soát các cơ sở hạ tầng dầu và khí đốt để đổi lấy lợi nhuận trong tương lai. Ảnh: AFP.
Nga tuần trước xác nhận 5 công dân nước này đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Mỹ tại Syria và nhấn mạnh họ không phải là quân nhân. Điều này đã hé lộ sự hiện diện của lính đánh thuê Nga trong cuộc xung đột tại Syria, theo AFP.
Nga có thể truy tố các lính đánh thuê theo luật từng được áp dụng với một số công dân trong những năm gần đây. Năm 2014, hai người đàn ông Nga, Vadim Gusev và Yevgeny Sidorov, đã bị kết án ba năm tù sau khi họ tuyển mộ hơn 200 cựu binh vào một đội tên là Slavonic Corps để đến Deir Ezzor, Syria.
Theo trang web Fontanka chuyên theo dõi các công ty quân sự tư ở Syria, Slavonic Corps sau này trở thành một phần cốt lõi trong nhóm đánh thuê Wagner được lập bởi Dmitry Utkin, đã chiến đấu tại Syria kể từ cuối năm 2015. Nhóm Wagner không có trang web hay mạng xã hội. Họ thu hút những người đàn ông có kinh nghiệm quân sự qua truyền miệng. Nhóm được cho là từng tập luyện tại một căn cứ quân sự ở làng Molkino bên ngoài Krasnodar, miền nam nước Nga.
Ai đứng sau Wagner?
Theo Fontanka, Wagner có liên quan đến công ty Nga Yevro Polis, bên đã ký thỏa thuận với chính phủ Syria. Theo đó, công ty sẽ kiểm soát và bảo đảm các cơ sở hạ tầng dầu khí ở Syria để đổi lấy 25% thị phần sản xuất tài nguyên trong tương lai.
Yevro Polis được cho là liên quan đến Yevgeny Prigozhin, doanh nhân ở Saint-Petersburg đang điều hành Concord Catering - doanh nghiệp kiểm soát một số nhà hàng và đã giành được nhiều hợp đồng từ Bộ Quốc phòng Nga.
Prigozhin và Concord Catering đã bị Bộ Tài chính Mỹ đưa vào danh sách đen với cáo buộc "hỗ trợ vật chất" cho các quan chức Nga và liên quan đến một công ty xây dựng căn cứ quân sự gần biên giới với Ukraine. Yevro Polis cũng nằm trong danh sách đen.
Công tố viên đặc biệt của Mỹ điều tra cáo buộc Moscow can thiệp bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 tuần trước truy tố Prigozhin với cáo buộc tiến hành một chiến dịch gây ảnh hưởng trên Internet thông qua một công ty tại Saint-Petersburg. Prigozhin đã bác bỏ mối quan hệ với cả công ty Internet nói trên và nhóm Wagner.
Cơ chế quản lý
Tháng 9 năm ngoái, Nina Atyusheva, sống tại thị trấn nhỏ Severoonezhsk ở Nga, nhận được điện thoại nói rằng con bà Yevgeny Alikov đã qua đời ở Syria. Một tuần sau, một người đàn ông chở linh cữu đến nhà bà cùng với 5 triệu rúp (90.000 USD) tiền bảo hiểm. Con trai của Nina được trao hai huy chương từ Wagner.
Dựa vào tài liệu mà Nina nhận được, BBC kết luận rằng ít nhất 54 công dân Nga đã thiệt mạng tại Syria vào tháng 9/2017. Một cuộc điều tra của Reuters thì nói rằng trong 9 tháng đầu năm 2017, 131 công dân Nga đã thiệt mạng. Bộ Ngoại giao Nga ngày 20/2 xác nhận "hàng chục" người Nga và các nước Liên Xô cũ đã chết tại Syria nhưng không cho biết con số cụ thể.
Sau nhiều thông tin về thương vong ở Syria, các quan chức Nga đã kêu gọi hợp pháp hóa lính đánh thuê. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hồi tháng một nói rằng cần có luật để "bảo vệ những người này", đề cập đến những người Nga trong các công ty quân sự tư nhân (PMC).
Mikhail Yemelyanov, nghị sĩ soạn dự luật về PMC, cho biết: "Mọi người đều thấy sự cần thiết phải đưa ra luật" và nhấn mạnh PMC đã được quy định trong luật tại nhiều nước.
Một số trang tin viết rằng Bộ Quốc phòng Nga không nắm thông tin về các công dân Nga chiến đấu tại đông Syria vào thời điểm Mỹ không kích. Yemelyanov khẳng định điều này sẽ không xảy ra nếu dự luật mới được thông qua.
"Chúng tôi đã viết trong dự luật rằng Bộ Quốc phòng sẽ quản lý và người nào muốn tham gia vào các cuộc xung đột vũ trang cần phải nhận được sự cho phép của họ", ông nói. "Nếu dự luật được thông qua, chúng tôi sẽ biết ai đang chiến đấu ở đâu".
Phương Vũ