 |
|
Hình ảnh tàu Titanic cách đây 100 năm. Ảnh: BBC |
Cách đây đúng 100 năm, tàu RMS Titanic đâm vào một tảng băng trôi khi đang chạy với tốc độ gần như tối đa. Hai tiếng rưỡi sau đó, con tàu thuộc loại sang trọng nhất thời đó chìm xuống đáy biển Đại Tây Dương cùng hơn 1.500 người, gồm cả đàn ông, phụ nữ và trẻ em.
Ngoài phiên bản nổi tiếng nhất "Titanic" của năm 1997, nhiều phiên bản phim khác về tấn bi kịch này cũng đã được sản xuất và đưa đến khán giả những câu chuyện huyền thoại trên màn ảnh bạc, trong số đó có nhiều câu chuyện chưa có lời giải đáp đích đáng.
"Không thể chìm"
Trong "Titanic" năm 1997 của đạo diễn Cameron, mẹ của nữ nhân vật chính đã đứng nhìn con tàu từ bến cảng ở thành phố Southampton và nói rằng "Người ta bảo rằng con tàu này không thể chìm". Tuy nhiên, đây có thể chính là huyền thoại lớn nhất trong câu chuyện về tàu Titanic, theo Richard Howells, đại học Kings, London.
"Sự thật thì không phải là mọi người nghĩ như thế. Đó chỉ là một huyền thoại và điều này khiến câu chuyện hấp dẫn hơn", ông nói. "Một người đang hân hoan trong niềm tự hào về việc chế tạo ra một con tàu không thể chìm, khiến Chúa trời tức giận và đánh chìm con tàu ngay trong chuyến vượt biển đầu tiên".
Dù vụ chìm tàu Titanic xảy ra khoảng 15 năm sau khi nền điện ảnh ra đời, và thảm họa này là đề tài chính trong các bản tin thời sự thời đó, cảnh quay về bản thân con tàu rất khan hiếm.
Sự thật thì Titanic không phải là một sự kiện lớn trước khi con tàu chìm xuống biển. Con tàu "chị em" với nó là Olympic mới là tâm điểm của công chúng khi thực hiện chuyến vượt biển đầu tiên Southampton đến New York năm 1911. Olympic có chung thuyền trưởng với Titanic, chung hành trình, chung các thiết bị an toàn và có cùng số lượng thuyền cứu sinh.
Thân của Olympic "được sơn một lớp sơn màu ghi đủ để nó xuất hiện bóng bẩy trong các thước phim thời sự". Một vài hình ảnh này đã được sử dụng cho tin tức về Titanic sau thảm họa nhưng được bổ sung thêm vài vết trầy xước.
"Lịch sử trở thành huyền thoại chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ và chắc chắn là nhiều ngày sau khi khi tàu chìm", ông Howells nói.
Ảnh xác tàu Titanic sau 100 năm
Bài hát cuối cùng của ban nhạc Titanic
Một trong những hình ảnh sống động nhất trong nhiều bộ phim Titanic là hình ảnh ban nhạc chơi nhạc khi tàu chìm. Câu chuyện kể rằng các nhạc công biểu diễn ở trên boong để khuấy động không khí cho các hành khách. Giai điệu cuối cùng mà họ chơi là bài thánh ca "Nearer, My God, To Three". Không ai trong số những nhạc công còn sống sót và họ đã được tôn vinh như những anh hùng.
Simon McCallum, nhân viên quản lý dữ liệu ở Viện Phim Anh (BFI), cho hay có những nhân chứng kể lại rằng ban nhạc đã chơi trên boong, nhưng có một số tranh cãi về bài hát cuối cùng. Nhiều người cho rằng họ đã chơi một bản nhạc Jazz nổi tiếng.
 |
|
Hình ảnh ban nhạc trên tàu Titanic được tái hiện lãng mạn trên phim. Ảnh: ITV Studio Global Entertainment |
"Chúng ta không bao giờ biết được sự thực khi cả 7 nhạc công đều đã thiệt mạng, nhưng bản thánh ca đó tạo nên một hình ảnh lãng mạn trong phim", ông nói.
Paul Louden-Brown, thuộc Hội lịch sử Titanic, từng đóng vai trò cố vấn cho đạo diễn Cameron, cho hay cảnh chơi nhạc trong phiên bản phim "A Night To Remember" năm 1958 quá đẹp khiến ông Cameron quyết định lặp lại nó trong bộ phim của mình. Cameron chia sẻ rằng ông rất yêu cảnh này và đó là cảnh mang lại ý nghĩa lớn cho câu chuyện.
Cái chết của thuyền trưởng Smith
Ít ai biết về những khoảnh khắc cuối cùng của thuyền trưởng Smith, nhưng ông vẫn được nhớ về như một người anh hùng, dù ông bỏ qua lời cảnh báo về băng trôi và không giảm tốc độ con tàu khi được báo tin có băng trên hải lộ của Titanic.
"Ông ấy biết có bao nhiêu hành khách và bao nhiêu chỗ trên thuyền cứu sinh, ông ấy đã để thuyền cứu sinh rời khỏi tàu khi khách chỉ mới lấp đầy một phần", ông Louden-Brown, người không thừa nhận "bức tranh tô hồng" về thuyền trưởng Smith nói.
Đêm đó, con thuyền có sức chứa 65 người đầu tiên rời khỏi hông tàu Titanic chỉ với 27 hành khách. Nhiều thuyền cứu sinh vẫn còn trống nửa số chỗ ngồi và không hề quay lại để giải cứu thêm những người sống sót.
"Lịch sử ghi tạc rằng ông đã chết một cái chết anh hùng. Những tấm thiệp và những câu chuyện kể lại rằng ông đã bơi qua dòng nước với một đứa trẻ trên tay rồi nói rằng "chúc may mắn, cậu bé, hãy tự chăm sóc bản thân nhé", tất cả những điều này chưa bao giờ xảy ra", ông Louden-Brown nói thêm.
Ông cho rằng thuyền trưởng Smith phải là người cuối cùng chịu trách nhiệm về tất cả những sai sót khi chỉ huy tàu. Ông đã không ra lệnh "rời tàu" khiến nhiều hành khách không nhận ra rằng Titanic đang gặp nguy hiểm. Không có kế hoạch sơ tán một cách trật tự, không hệ thống thông báo chung, không diễn tập với thuyền cứu sinh.
Ông chủ hèn nhát
Có rất nhiều câu chuyện về J Bruce Ismay, chủ tịch công ty sản xuất Titanic, nhưng hầu hết đều tập trung mô tả sự hèn nhát của ông khi bỏ trốn khỏi Titanic trong khi hành khách, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, bị bỏ lại và phải tự lo cho bản thân họ.
Tất cả các kịch bản đều khắc họa chân dung Ismay một cách đê hèn khi yêu cầu thuyền trưởng lái tàu quá nhanh rồi sau đó lại "tham sống sợ chết" khi nhảy vào xuồng cứu sinh đầu tiên.
Louden-Brown cho hay nếu lần về gốc rễ của những thông tin không tốt đẹp về Ismay, công chúng sẽ tìm thấy William Randolph Hearst, ông trùm một tờ báo lớn ở Mỹ. Ông này và Ismay đã bất hòa nhiều năm trước khi xảy ra vụ việc Ismay không chịu hợp tác với báo chí về tai nạn của một con tàu trong hãng. Ismay đã bị lên án ở nước Mỹ, nơi Hearst hướng báo chí tạo ra một cuộc chiến gay gắt chống lại Ismay. Tờ báo này đã đăng tải tên của tất cả những người thiệt mạng nhưng trong thông tin những người đã được cứu thì chỉ có mỗi tên của Ismay.
Một số người sống sót cho hay ông đã nhảy vào chiếc xuồng cứu sinh đầu tiên, những người khác nói rằng ông đã yêu cầu thủy thủ đoàn chèo xuồng đưa ông đi. Thợ cắt tóc của tàu thì kể rằng Ismay đã được thuyền trưởng yêu cầu xuống xuồng.
 |
|
20 xuồng cứu sinh của Titanic có thể chở được 1.178 hành khách. Ảnh: Bảo tàng Hàng hải Anh |
Lord Mersey, người đứng đầu Báo cáo Điều tra Anh năm 1912 về thảm họa Titanic, kết luận rằng Ismay đã giúp cứu nhiều hành khách trước khi tìm được một chỗ trên chiếc xuồng cứu sinh cuối cùng để rời khỏi tàu.
Bộ phim Titanic phiên bản Đức năm 1943 đã miêu tả Ismay là một doanh nhân Do Thái lạm quyền, yêu cầu thuyền trưởng lái tàu thật nhanh qua băng bất chấp cảnh báo. Bộ phim "A Night To Remember", từng có thời gian dài được xem là phiên bản xác thực nhất về Titanic, cũng xây dựng nhân vật Ismay tương tự.
Louden-Brown cho rằng điều này là không công bằng và đã đề xuất vấn đề này với đạo diện Cameron khi hai người làm việc cùng nhau. Trong phim của Cameron, Ismay đã dùng vị thế của mình để gây ảnh hưởng buộc thuyền trưởng đi nhanh hơn để đến New York sớm hơn và gây được sự chú ý của báo giới.
Ông Ismay chưa bao giờ vượt qua được nỗi xấu hổ vì bị cáo buộc là nhảy vào xuồng cứu sinh đầu tiên và ông đã nghỉ hưu ở hãng White Star Line năm 1913.
Frances Wilson, tác giả của cuốn "Làm sao để sống sót trên tàu Titanic: Sự chìm xuống của J Bruce Ismay", cho biết bà rất cảm thông với Ismay và xem ông là "một người đàn ông bình thường bị rơi vào một hoàn cảnh bất thường".
Hành khách khoang hạng ba
Một trong những cảnh gợi nhiều cảm xúc nhất phim "Titanic" của Cameron là cảnh khắc họa những hành khách ở khoang hạng ba bị kẹt dưới các boong và không được lên xuồng cứu sinh. Ông Howells cho biết không có bằng chứng lịch sử nào chứng tỏ điều này.
Các cánh cửa bị đóng đã tách biệt các hành khách ở khoang hạng ba với những hành khách khác. Tuy nhiên, nguyên do của trường hợp này không phải vì có những dự đoán trước về con tàu đắm, mà là do luật nhập cư của Mỹ và lo ngại lây lan bệnh dịch.
Các khách hạng ba gồm người Armenia, Trung Quốc, Hàn Lan, Italy, Nga, Scandinavia và Syria, cũng như một số người đến từ Anh. Tất cả đều đang đi tìm một cuộc sống mới ở Mỹ.
"Theo Luật nhập cư Mỹ, dân nhập cư phải tách riêng để trước khi Titanic hạ neo tại Manhatta, tàu sẽ đỗ lại tại đảo Ellis cho những người này lên kiểm tra sức khỏe và thủ tục nhập cư", ông Howells nói.
Mỗi người trong các hành khách hạng ba có khoang riêng và được phân bổ vào những xuồng cứu sinh riêng, dù không có xuồng cứu sinh nào được cất giữ trong khoang hạng ba của tàu. Các hành khách này phải dò dẫm qua một mê cung hành lang và cầu thang để đến khoang xuồng cứu sinh. Cách hành khách khoang hạng nhất và hạng hai thì có thể dễ dàng lên xuồng vì khoang xuồng chính là hành lang đi dạo của khoang hạng nhất và hạng hai.
 |
|
Bảng số liệu về số người sống sót và thương vong trên tàu Titanic tính theo các khoang hạng nhất, nhì và ba. Các cột thứ hai đến thứ tư trừ trái sang lần lượt là số người trên khoang, số người sống sót và số người thiệt mạng. Biểu đồ: BBC |
Báo cáo Điều tra Anh nhấn mạnh rằng Titanic đã thực hiện đúng luật nhập cư Mỹ lúc đó và những cáo buộc khách hạng ba bị khóa dưới khoang là sai. Các bằng chứng cho thấy một số cửa bị khóa khi những người quản lý chờ lệnh hướng dẫn từ cấp trên. Các cửa này sau đó đã được mở nhưng lúc đó hầu hết xuồng cứu sinh đã rời đi.
Lord Mersey nhấn mạnh rằng khách hạng ba đã "miễn cưỡng" rời khỏi tàu, "không sẵn lòng để lại hành lý", và rất khó để đưa một nhóm của họ lên xuồng cứu sinh. Không có bằng chứng nào chỉ ra rằng có một âm mưu hiểm độc cản trở các hành khách hạng ba.
Khi xuồng cứu sinh được đưa ra, các quản lý đã hạ lệnh "phụ nữ và trẻ em lên thuyền trước". 115 nam giới ở khoang hạng nhất và 147 nam giới khoang hạng hai đã được yêu cầu ở lại để nhường chỗ cho phụ nữ và trẻ em. Họ đều đã chết.
Không có khách hạng ba nào làm chứng trong cuộc điều tra của Anh nhưng họ được đại diện bởi luật sư W D Harbinson. Ông cũng kết luận rằng không có bằng chứng nào về sự phân biệt đối xử với khách hạng ba. Tuy nhiên, có chưa đến một phần ba trong số họ sống sót.
Anh Ngọc (theo BBC)