5 phút tử chiến của nhóm đặc nhiệm Mỹ thiệt mạng tại Niger.
Lầu Năm Góc hồi đầu tuần công bố kết quả điều tra sơ bộ, cho biết chỉ huy lực lượng đặc nhiệm Mũ nồi xanh của Mỹ ở Niger từng cảnh báo họ không được trang bị đầy đủ cũng như thiếu thông tin tình báo cần thiết để thực hiện nhiệm vụ trước khi xảy ra vụ phục kích khiến 4 lính Mỹ thiệt mạng ở quốc gia châu Phi này, theo NY Times.
4 đặc nhiệm Mỹ và 5 binh sĩ Niger tử trận khi rơi vào ổ phục kích của khoảng 50 phiến quân thân tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hôm 4/10/2017. Điều tra của Bộ Quốc phòng Mỹ cho thấy nhiệm vụ tác chiến của nhóm đặc nhiệm này do một sĩ quan cấp thấp đưa ra, thay vì được báo cáo lên các chỉ huy cấp cao để được phê chuẩn.
Vào hôm đó, đội đặc nhiệm 3212 Mũ nồi xanh Mỹ bắt đầu cuộc tuần tra như thường lệ ở gần làng Tongo Tongo thuộc Niger, trước khi một sĩ quan cấp úy ra lệnh cho họ chuyển hướng truy tìm Doundoun Cheffou, chỉ huy nhóm phiến quân thân IS trong khu vực.
Báo cáo của đại úy Michael Perozeni, chỉ huy nhóm 3212, cho biết đơn vị này dự kiến dành cả ngày gặp các bô lão địa phương sau khi rời căn cứ ở Quallam, Niger hôm 3/10. Tuy nhiên, đội 3212 được lệnh đổi lộ trình hướng về biên giới Mali cách đó nhiều km để lần theo dấu vết của Cheffou, kẻ được cho có liên hệ với vụ bắt cóc một người Mỹ ở Mali.
Thông thường, các mệnh lệnh tác chiến cho đơn vị đặc nhiệm này phải được báo cáo lên sĩ quan cấp cao thuộc sở chỉ huy đặc nhiệm khu vực tại Chad và Bộ Chỉ huy châu Phi của Mỹ (AFRICOM) có trụ sở tại Đức. Chỉ khi các chỉ huy cấp cao này phê duyệt, mệnh lệnh mới được phép thực thi.
Lầu Năm Góc tiết lộ đại úy Perozeni nhận lệnh tham gia nhiệm vụ tiêu diệt hoặc bắt giữ Cheffou cùng một nhóm đặc nhiệm khác. Quyết định này được đưa ra bởi một sĩ quan cấp úy, người trực thay cho chỉ huy khu vực khi đó đang nghỉ phép vì vợ đẻ.
Đại úy Perozeni phản đối việc thay đổi nhiệm vụ vì thiếu thông tin tình báo và trang bị cần thiết cho nhiệm vụ đột kích, nhưng không phản đối lệnh hỗ trợ lực lượng khác tấn công.
Nhiệm vụ đột kích sau đó bị hủy do thời tiết xấu. Nhóm 3212 vẫn tiến hành trinh sát gần thị trấn Tiloa, cho tới khi tình báo kết luận Cheffou và một số tay súng đã rời khỏi nơi trú ẩn gần biên giới Mali. Đội đặc nhiệm Mỹ nhận lệnh đến địa điểm đó để thu thập thông tin về nơi trú ẩn và mạng lưới phiến quân của Cheffou, sau đó rơi vào ổ phục kích của phiến quân.
Vụ phục kích xảy ra ở khu vực biên giới tây nam của Niger giáp Mali. Đồ họa: US Today.
Theo các điều tra viên, việc một sĩ quan có cấp bậc ngang đội trưởng ra lệnh cho nhóm đặc nhiệm 3212 thực hiện nhiệm vụ truy lùng chỉ huy phiến quân cho thấy "vấn đề có hệ thống" trong hoạt động của đặc nhiệm Mỹ, khơi mào chỉ trích nhằm vào cuộc chiến bí mật của Mỹ tại Niger.
Điều tra sơ bộ cho thấy các sĩ quan cấp cao ở Chad và AFRICOM không được thông báo về việc thay đổi kế hoạch và vẫn tin rằng nhóm 3212 chỉ dành cả ngày để trinh sát cũng như gặp gỡ các lãnh đạo bộ tộc địa phương.
Các quan chức quân đội Mỹ tỏ ra ngạc nhiên khi một đại úy có quyền thay đổi nhiệm vụ của đội 3212 mà không cần sự đồng ý của chỉ huy cấp trên. Nhiều người cảm thấy lạ khi bộ chỉ huy ở Chad và Đức không biết về quyết định này.
"Việc thay đổi nhiệm vụ như vậy là không hợp lý, sĩ quan cấp úy không có quyền ra mệnh lệnh này. Mọi cá nhân trong hệ thống chỉ huy đáng lẽ phải phát hiện vấn đề khi chỉ huy tại thực địa phản đối nhiệm vụ được giao", tướng Donald C. Bolduc, cựu chỉ huy đặc nhiệm Mỹ ở châu Phi, tuyên bố.
Nếu AFRICOM hoặc sở chỉ huy tại Chad phê duyệt thay đổi nhiệm vụ, đội 3212 sẽ phải báo cáo tuyến di chuyển mới để nhận hỗ trợ khi cần thiết. Nhờ các kênh liên lạc với sở chỉ huy tại thủ đô Niger và AFRICOM, vị trí và hoạt động của nhóm đặc nhiệm sẽ được theo dõi chặt chẽ. Tuy nhiên, do các chỉ huy không biết về kế hoạch mới, lính Mỹ phải độc lập tác chiến giữa vòng vây phiến quân.
Đội 3212 bị tấn công sau khi rời làng Tongo Tongo để trở về căn cứ Quallam. Đặc nhiệm Mỹ chỉ được trang bị súng trường tấn công M4 và súng phóng lựu M320, trong khi phiến quân IS sở hữu nhiều súng máy hạng nặng, súng chống tăng RPG-7 và súng phóng lựu.
Lính Mỹ bị bao vây chặt và thiệt mạng chỉ sau 5 phút. Ảnh chụp màn hình.
4 đặc nhiệm Mỹ gồm Bryan Black, Jeremiah Johnson, La David Johnson và Dustin Wright bị phiến quân bao vây chặt, thiệt mạng chỉ sau 5 phút giao tranh. Đại úy Perozeni và thượng sĩ Brent Bartels trúng đạn nhưng kịp thoát cùng nhóm lính Niger. Khoảng nửa tiếng sau khi giao tranh nổ ra, lính Mỹ mới gọi yểm trợ từ không quân Pháp. Tiêm kích Pháp mất thêm 30 phút để tới khu vực và giải vây cho phần còn lại của nhóm tuần tra.
Quan chức Lầu Năm Góc tiết lộ Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis và Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ Joseph F. Dunford tỏ ra không hài lòng khi sĩ quan cấp thấp bị đổ lỗi. Theo ông Mattis, các chỉ huy cấp cao mới là người phải chịu trách nhiệm khi không nắm được việc binh sĩ tham gia hoạt động tác chiến rủi ro cao.
Duy Sơn