Nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc diễn tập ở Biển Đông vào tháng 4/2018. Ảnh: Reuters.
"Trung Quốc đã nắm được Biển Đông. Biển Đông giờ đã nằm trong tay họ. Vậy tại sao lại phải tạo ra xích mích hay hành động quân sự cứng rắn dẫn tới biện pháp đáp trả của Trung Quốc", Inquirer dẫn tuyên bố hôm nay của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bên lề Hội nghị Cấp cao Đông Á tại Singapore.
Tuyên bố trên được ông Duterte đưa ra khi các phóng viên đặt câu hỏi liệu Philippines có ủng hộ các cuộc tập trận chung trên Biển Đông hay không. Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích Biển Đông, nhưng vấp phải sự phản đối của dư luận quốc tế và bị Tòa Trọng tài Thường trực bác bỏ.
Tổng thống Philippines cho rằng các cuộc tập trận như vậy trên Biển Đông sẽ có thể kích động Trung Quốc và dẫn đến chiến tranh."Tôi không quan tâm đến các nước gây chiến với nhau, nhưng Philippines lại ở ngay gần các đảo tranh chấp. Nếu xung đột nổ ra, đất nước tôi sẽ hứng chịu hậu quả đầu tiên", Duterte nhấn mạnh.
Sau khi trở thành Tổng thống Philippines vào tháng 6/2016, Duterte thực thi chính sách thân Trung Quốc nhằm đổi lại các khoản viện trợ, đầu tư. Duterte nhiều lần bị phe đối lập lên án vì thể hiện lập trường mềm yếu trước các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông nhưng ông bác bỏ cáo buộc, tuyên bố sẽ không chấp nhận nhượng bộ Bắc Kinh trong vấn đề chủ quyền.
Tổng thống Duterte nhiều lần có những phát ngôn gây tranh cãi về vấn đề Biển Đông. Hồi tháng 5, khi dư luận quốc tế phản đối quyết liệt các hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc trên Biển Đông, Duterte lại khẳng định Bắc Kinh "là một mối quan ngại nhưng không phải mối đe dọa", đồng thời cho rằng Manila "không thể làm gì ngoài hy vọng vào lòng thương của Trung Quốc".
Đến giữa tháng 8, Duterte lại thay đổi quan điểm khi tuyên bố Trung Quốc đã "phạm sai lầm" khi đòi chủ quyền không phận trên các đảo nhân tạo bồi đắp trái phép ở Biển Đông và cần xem xét lại những hành động có thể châm ngòi xung đột ở vùng biển này. Một tuần sau, Tổng thống Philippines tiếp tục đe dọa sẽ "mang dao rựa chém", ám chỉ những phản ứng cứng rắn, nếu Bắc Kinh độc quyền khai thác dầu ở Biển Đông.
Trong Hội nghị Cấp cao Đông Á hôm nay, Phó tổng thống Mỹ Mike Pence đã có những tuyên bố mạnh mẽ, khẳng định sẽ không có chỗ cho những hành động "khống chế và gây hấn ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương" và Mỹ cam kết nỗ lực để các quốc gia lớn nhỏ trong khu vực đều được thịnh vượng và phát triển cũng như được đảm bảo chủ quyền lãnh thổ.
Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen hồi tháng 10 cho biết lãnh đạo Bộ Quốc phòng các nước ASEAN thống nhất sẽ lần đầu tiên tham gia diễn tập hải quân chung với Mỹ trong năm tới, nhưng chi tiết về thời gian và địa điểm của cuộc diễn tập chung chưa được bàn cụ thể. Ông Ng cũng không nói rõ cuộc diễn tập có diễn ra ở khu vực tranh chấp trên Biển Đông hay không.