Trong bài phát biểu tại đại hội đảng thứ 19 ngày 18/10, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vạch ra tham vọng biến Trung Quốc thành một siêu cường hàng đầu thế giới vào năm 2050.
Các quan sát viên cho rằng tham vọng "siêu cường" này của ông Tập được xây dựng trên nền tảng những thành quả về kinh tế, môi trường và quân sự mà Trung Quốc đã đạt được trong 5 năm đầu tiên dưới nhiệm kỳ của ông, nhưng chúng vẫn còn tiềm ẩn nhiều thách thức không nhỏ, theo CNN.
Kinh tế
Đồ họa: CNN.
Trong quá trình cải cách kinh tế, khoảng 40 triệu việc làm trong khu vực nhà nước của Trung Quốc đã bị cắt giảm từ năm 1995 đến 2002. Nhiều người tìm được việc làm thay thế trong các doanh nghiệp tư nhân nhưng một số khác lâm vào cảnh thất nghiệp.
Trong khi tỷ lệ thất nghiệp đã có sự cải thiện nhỏ dưới thời ông Tập, từ 4,13% năm 2011 lên 3,95% trong năm nay, điều này có thể không kéo dài. Chính phủ Trung Quốc năm ngoái nói rằng họ muốn cắt giảm ít nhất 1,8 triệu việc làm trong ngành than và thép nhằm giảm tình trạng dư thừa năng suất.
Bắc Kinh nhắm tới mục tiêu xóa bỏ "công ty thây ma" - các công ty nhà nước đã ngừng hoạt động nhưng vẫn giữ nhân viên. Một số báo cáo cho rằng Trung Quốc có thể cắt giảm thêm hơn 5 triệu việc làm.
Dù tỷ lệ thất nghiệp vẫn là mối lo ngại lớn, tăng trưởng kinh tế nói chung vẫn ổn định và thu nhập bình quân đầu người tăng từ 5.060 USD năm 2011 lên 8.260 USD vào năm 2016.
Đồ họa: CNN.
Chính quyền dường như cũng đang kiểm soát tốt hơn vấn đề bất bình đẳng thu nhập. Dù vẫn là một trong những quốc gia có khoảng cách giàu nghèo lớn nhất thế giới, khoảng cách này đã thu hẹp một chút trong 5 năm cầm quyền của ông Tập.
Dù vậy, sự tăng trưởng nóng của nền kinh tế Trung Quốc trong hàng thập kỷ qua đã gây ra hệ lụy về mặt môi trường. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh và nhiều tỉnh thành lân cận đã đến mức báo động, buộc chính phủ phải có những biện pháp quyết liệt để giảm bớt nỗi bức xúc của người dân.
Môi trường
Môi trường đã trở thành vấn đề lớn đối với các nhà lãnh đạo Trung Quốc khi Bắc Kinh nhiều lần chìm trong sương mù ô nhiễm.
Năm 2010-2015, lượng phát thải khí CO2 bình quân đầu người từ các nhà máy sản xuất, nhà máy điện than và xe cộ ở Trung Quốc đã tăng từ 6,7 tấn lên 7,54 tấn. Trung Quốc vẫn là một trong những nước phát thải khí nhà kính nhiều nhất thế giới.
Đồ họa: CNN.
Chính phủ Trung Quốc cho biết họ muốn thay đổi điều này. Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc Lưu Kết Nhất nói rằng đến năm 2020 họ cam kết "giảm 40-45% khí carbon so với năm 2005".
"Trung Quốc ngày càng quan tâm đến vấn đề môi trường hơn trong những năm gần đây", Matthew Evans, chuyên gia tại Đại học Hong Kong, nói.
Điều này được thể hiện qua các khoản đầu tư lớn vào năng lượng tái tạo. Trung Quốc đã trở thành nước dẫn đầu thế giới về năng lượng mặt trời. Lượng năng lượng mà nước này thu được từ gió và mặt trời đã tăng từ 64 gigawatt vào năm 2011 lên 287 gigawatt năm ngoái, vượt xa Mỹ ở mức 123 gigawatts.
Đồ họa: CNN.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng lời nói của Trung Quốc không đi đôi với việc làm vì nước này thực chất đang cố gắng chuyển việc phát thải khí, các dự án đầu tư vào than đá và các nguồn năng lượng bẩn sang nhiều nước khác.
Dân số
Một trong những thay đổi chính sách đáng kể nhất dưới sự dẫn dắt của ông Tập là việc Trung Quốc từ bỏ chính sách một con vốn đã áp dụng trong hàng chục năm qua.
Việc buộc các cặp vợ chồng chỉ có một con cùng với truyền thống thích con trai đã tạo ra sự mất cân bằng giới tính lớn. Chính sách này cũng tạo ra nhiều gánh nặng xã hội khi chỉ có một người con để chăm sóc cho cha mẹ già.
Tỷ lệ dân số trên 65 tuổi của Trung Quốc đã tăng từ 8,59% năm 2011 lên trên 10% năm 2016, mặc dù thấp hơn Nhật hay Mỹ nhưng gần gấp đôi con số 5,8% của nước láng giềng Ấn Độ.
Đồ họa: CNN.
Các nhà nhân khẩu học không dự đoán việc từ bỏ chính sách một con sẽ dẫn đến bùng nổ sinh sản. Điều đó có nghĩa là Trung Quốc sẽ phải đối mặt với vấn đề của xã hội lão hóa: chi phí y tế và phúc lợi cao, lực lượng lao động sụt giảm.
Quân sự
Một sự thay đổi lớn khác dưới thời ông Tập là tập trung hơn vào chủ nghĩa dân tộc và quân sự. Ông Tập đã nắm chặt quân đội trong tay và thực hiện một loạt cuộc tập trận và duyệt binh lớn.
Đồ họa: CNN.
Kể từ khi ông Tập lên nắm quyền, chi tiêu quân sự đã tăng từ mức tương đương 1,82% GDP lên 1,92%, vẫn còn khoảng cách khá xa với mức 3,29% của Mỹ.
Trung Quốc vẫn duy trì mức quân số chính quy 2,2 triệu người, dù ông Tập và những người khác đã kêu gọi hiện đại hóa lực lượng vũ trang và giảm số lượng binh lính.
Đồ họa: CNN.
Ông Tập đã đề ra kế hoạch cải tổ lực lượng quân đội, cắt giảm quân số, xây dựng cấu trúc chỉ huy theo mô hình phương Tây nhằm tăng cường khả năng tác chiến cho quân đội nước này trên môi trường biển lớn.
Tuy nhiên, kế hoạch này của ông Tập có thể vấp phải phản ứng từ khoảng 300.000 quân nhân bị cắt giảm biên chế, tạo ra một lượng lao động dôi dư cho xã hội với nhiều vấn đề về chính sách hậu phương quân đội.
Việc Trung Quốc mạnh tay chi cho quốc phòng cũng gây ra nhiều lo ngại cho dư luận thế giới, đặc biệt là trong bối cảnh nước này đang có tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với một loạt quốc gia trong khu vực.
Phương Vũ