Bộ trưởng Tư pháp Anh Michael Gove. Ảnh: Reuters
Bộ trưởng Tư pháp Anh Michael Gove hôm 30/6 khiến chính trường Anh chấn động khi tuyên bố ra tranh cử vị trí lãnh đạo đảng Bảo thủ và thủ tướng tiếp theo của Anh, sau khi ông David Cameron từ chức.
Cho đến ngày 30/6, ông Gove được biết đến là đồng minh thân thiết ủng hộ Boris Johnson, cựu thị trưởng London dẫn đầu chiến dịch đưa Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (còn gọi là Brexit) và từng khẳng định trong nhiều cuộc phỏng vấn rằng ông không quan tâm đến vị trí thủ tướng. Tuy nhiên, việc ông bất ngờ tự ra tranh cử đã trở thành một cú ngáng chân phá tan cơ hội của cựu thị trưởng London. Ông Johnson, vốn được coi là ứng viên sáng giá, vài giờ sau đó tuyên bố không tranh cử thủ tướng Anh.
Theo Time, Bộ trưởng Gove, 48 tuổi, được biết đến là một trong những người bạn thân thiết nhất Thủ tướng Anh David Cameron tại Westminster. Ông thường giúp thủ tướng chuẩn bị cho chương trình chất vấn tại hạ viện hàng tuần. Tuy nhiên, quyết định tham gia chiến dịch Brexit của ông đã như một mũi dao thọc vào tình bạn này.
Gove sinh ra ở Edinburgh và khi 4 tháng tuổi được nhận nuôi bởi một cặp vợ chồng tại Aberdeen, Scotland. Bố nuôi Gove làm trong ngành chế biến thủy sản còn mẹ nuôi là trợ lý phòng thí nghiệm tại trường đại học địa phương, Gove đã giành được một vị trí trong trường Robert Gordon’s College (trường dạy học sinh từ 3 đến 18 tuổi) uy tín nhất khu vực ở tuổi 11. Gove giỏi thể thao và có những sở thích khá già dặn, như đi xe đạp cổ và mặc vest. Gove còn giành được học bổng ở trường này khi gia đình gặp khó khăn về kinh tế.
Danh tiếng hiện giờ của ông Gove là "người lịch sự nhất trong chính trường" được phản ánh ngay từ thời trẻ. Trong một cuộc phỏng vấn với Guardian, hiệu trưởng cũ của trường George Allan cho biết: "Khi tôi nhìn thấy Michael trên truyền hình bây giờ, tôi vẫn có thể thấy cậu bé 11 tuổi năm nào. Cậu ấy không thay đổi tính cách trong suốt quãng thời gian đi học. Cậu ấy rất nhất quán. Chúng tôi không thể nói chúng tôi là những người đã dạy dỗ phong cách lịch sự cho cậu ấy. Cậu ấy tự tạo ra hình ảnh cho mình".
Năm 1985-1988, Gove học ngành ngôn ngữ tại Đại học Oxford. Công việc đầu tiên của ông là một nhà báo ở Aberdeen Press and Jounal. Ông sau đó làm việc cho tờ London Times. Ở đây, ông gây dựng danh tiếng là một cây bút tân bảo thủ về chính sách đối ngoại. Theo Guardian, Gove là người hâm mộ cuồng nhiệt cựu tổng thống Mỹ George Bush, và từng kêu gọi Mỹ tiến hành hoạt động quân sự ở Iraq hai ngày sau vụ khủng bố 11/9. Ông cũng từng viết về nguy cơ từ chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo trong cuốn sách của mình.
Năm 2002, ông đồng sáng lập trung tâm nghiên cứu trung hữu Policy Exchange và kết bạn với ông David Cameron - vào thời điểm đó là ngôi sao đang lên của đảng Bảo thủ. Theo gợi ý của ông Cameron, ông Gove đã trở thành một nghị sĩ vào năm 2005, và nhanh chóng trở thành "con cưng" của truyền thông cánh hữu khi ông thăng tiến trong đảng Bảo thủ.
Ông Gove được bổ nhiệm làm bộ trưởng giáo dục trong chính quyền Thủ tướng David Cameron vào năm 2010. Ông gây ra nhiều tranh cãi vì các đề xuất cải cách giáo dục tham vọng của mình với trường công lập, trong đó bao gồm thay đổi chương trình giảng dạy, kiểm tra nghiêm ngặt, quy định cứng rắn hơn đối với phụ huynh và mở rộng các học viện - loại hình trường học được trực tiếp tài trợ bởi nhà nước chứ không phải hội đồng địa phương. Nỗ lực của ông đã bị chỉ trích nặng nề bởi các chuyên gia giáo dục và giáo viên. Họ đã đình công để phản đối.
Sau cuộc tổng tuyển cử năm 2015, ông Gove trở thành bộ trưởng tư pháp. Ông giành lại thiện cảm của công chúng bằng cách bỏ đạo luật yêu cầu bị cáo bị buộc tội phải trả chi phí xét xử, hủy một hợp đồng đào tạo về nhà tù với Arab Saudi không được nhiều người ủng hộ, và thay đổi quy định hạn chế số lượng sách một tù nhân có thể giữ.
Thừa nhận điểm yếu
Sau diễn biến bất ngờ hôm 30/6, một số đồng nghiệp và báo chí gọi ông là "kẻ phản bội". Tuy nhiên, ông Gove cho biết ông được thúc đẩy bởi niềm tin chứ không phải tham vọng, và ông đã kết luận rằng ông Johnson không phải là người phù hợp cho vị trí lãnh đạo hàng đầu. Ông Gove nói rằng ông đã lắng nghe trái tim mình và quyết định rằng ra tranh cử là điều phải làm.
Theo Reuters, ông Gove cho biết sẽ không bắt đầu quá trình chính thức rời EU cho đến năm tới và sẽ không tổ chức bầu cử sớm. Ông cũng hứa sẽ cắt giảm nhập cư và đặt dấu chấm hết cho quyền di chuyển tự do với những người từ các nước EU. Các nhà lãnh đạo châu Âu đã nói rằng Anh phải duy trình quy định về tự do đi lại nếu muốn tiếp cận với thị trường chung EU.
Ông Gove nói rằng ông là "ứng viên thúc đẩy thay đổi", và nhắc đến kinh nghiệm của mình ở vị trí bộ trưởng giáo dục và bộ trưởng tư pháp. Ông hứa rằng số tiền tiết kiệm được từ việc rời khỏi EU sẽ được chi tiêu chủ yếu cho y tế.
"Đất nước đã bỏ phiếu cho sự thay đổi. Và tôi có thể tạo ra điều đó", ông nói.
Chỉ có 5 nghị sĩ của đảng Bảo thủ đến nghe bài phát biểu của ông. NYTimes bình luận rằng ông Gove sẽ cần sự hỗ trợ nhiều hơn thế để trở thành đối thủ thực sự với Bộ trưởng Nội vụ Theresa May.
Ngay trong bài phát biểu, ông đã thừa nhận những điểm yếu của mình. Ông thừa nhận rằng ông không có sức thu hút với quần chúng và cho biết ông "từng làm gần như tất cả mọi thứ để không phải ra tranh cử thủ tướng".
"Tôi rất miễn cưỡng vì tôi biết điểm yếu của tôi", ông nói. "Tôi không có sức lôi cuốn".
Xem thêm: Cú ngáng khiến thủ lĩnh Brexit trượt giấc mơ thủ tướng Anh
'Kẻ bên lề' có thể trở thành thủ tướng Anh hậu Brexit
Phương Vũ