Các binh sĩ Hàn Quốc tham gia một bài huấn luyện trong khuôn khổ cuộc tập trận chung Người bảo vệ Tự do Ulchi hồi năm 2017. Ảnh: Yonhap.
Giới chức Mỹ và Hàn Quốc hy vọng việc ngừng một cuộc tập trận chung lớn giữa hai nước có thể giúp thúc đẩy tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, chuyên gia đánh giá hành động này cũng đi kèm rủi ro, làm bùng phát một cuộc khủng hoảng an ninh nghiêm trọng nếu đàm phán không đạt kết quả, theo AP.
Quyết định dừng tập trận được Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh hồi tuần trước giữa ông với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Lầu Năm Góc ngày 18/6 chính thức thông báo về động thái trên. Bộ Ngoại giao Hàn Quốc xác nhận Seoul và Washington sẽ ngừng toàn bộ hoạt động liên quan đến cuộc tập trận Người bảo vệ Tự do Ulchi (UFG) dự kiến diễn ra vào tháng 8.
Trong thông báo của mình, Tổng thống Trump gọi các cuộc tập trận chung là có tính chất "gây hấn" và việc dừng tập trận sẽ giúp Mỹ "tiết kiệm số tiền khổng lồ". Dù vậy, tuyên bố từ ông chủ Nhà Trắng vẫn gây bất ngờ ở Washington và Seoul, đặc biệt đối với những người lâu nay tin rằng tập trận chính là cột trụ trung tâm trong mối liên minh quân sự Mỹ - Hàn suốt 7 thập kỷ qua.
Tháo rời bánh xe liên minh
Nhà bình luận về quân sự Hàn Quốc Lee Illwoo miêu tả việc ngừng tập trận là hành động "tháo rời bánh xe liên minh". Một số chuyên gia khác cũng đồng tình, cho rằng quyết định dừng tập trận sẽ làm suy yếu thế phòng thủ của liên minh Mỹ - Hàn và tạo ra những lỗ hổng trong thế răn đe trước Triều Tiên, ít nhất trong ngắn hạn.
Seoul và Washington khẳng định động thái ngừng tập trận chỉ là biện pháp tạm thời nhằm duy trì bầu không khí hòa giải trên bán đảo Triều Tiên, qua đó gia tăng cơ hội đàm phán hạt nhân thành công với Bình Nhưỡng. Song nếu Triều Tiên không đáp lại bằng việc thực hiện những bước đi nghiêm túc hướng tới mục tiêu phi hạt nhân hóa, Mỹ - Hàn buộc phải nối lại tập trận và điều này chắc chắn sẽ khiến Triều Tiên nổi giận, giới phân tích nhận định.
"Ngừng tập trận là quyết định khá nguy hiểm bởi nó tạo ra lỗ hổng trong an ninh quốc gia của chúng ta. Nhưng nối lại tập trận còn tiềm ẩn nguy cơ tạo ra một cuộc khủng hoảng an ninh lớn hơn bởi nó có thể khiến Triều Tiên phản ứng cực đoan hơn", bình luận viên Lee cho hay.
UFG là một trong ba cuộc tập trận chung lớn giữa Mỹ và Hàn Quốc, đã được triển khai nhiều thập kỷ qua nhằm mài giũa năng lực phản ứng của liên minh trước nguy cơ bùng phát xung đột với Triều Tiên.
Hàn Quốc và Mỹ luôn khẳng định các cuộc tập trận hoàn toàn hướng tới mục tiêu phòng vệ. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng lại chỉ trích chúng là những bài tập chuẩn bị cho một cuộc xâm lược Triều Tiên. Họ đáp trả bằng việc thực hiện các cuộc tập trận quy mô tương tự hay thử nghiệm vũ khí.
Theo giới quan sát, Hàn Quốc và Mỹ cần giữ các cuộc tập trận định kỳ nhằm chuẩn bị cho các chỉ huy quân sự, những người thường được luân chuyển theo thời gian, khả năng phối hợp nhuần nhuyễn với nhau nhằm xử lý khủng hoảng và đối phó với tình huống phát sinh bất ngờ.
"Không thể phủ nhận rằng việc ngừng tập trận sẽ tạo ra những lỗ hổng an ninh và liên minh Mỹ - Hàn cần phải được chuẩn bị để nối lại chúng ngay lập tức nếu Triều Tiên không có những động thái cụ thể hướng tới mục tiêu phi hạt nhân hóa", Yeol Soo Kim, chuyên gia phân tích tại Viện các Vấn đề Quân sự Hàn Quốc, nhận định.
Theo Yeol, nếu muốn khẳng định tính đúng đắn của quyết định ngừng tập trận, Mỹ cần khiến Triền Tiên đáp lại thiện chí bằng cách thực hiện các bước đi thúc đẩy tiến trình giải giáp vũ khí hạt nhân. Chúng có thể bao gồm thống nhất lộ trình phi hạt nhân hóa, xác định các phương pháp kiểm chứng nỗ lực phi hạt nhân hay từ bỏ một số lượng nhất định vũ khí hạt nhân và tên lửa tầm xa.
Chuyên gia Yang Uk từ Diễn đàn An ninh và Quốc phòng Hàn Quốc cho rằng ngừng tập trận dường như là nhượng bộ duy nhất mà Tổng thống Trump có thể đem tới cho Triều Tiên vào lúc này, trong bối cảnh Bình Nhưỡng vẫn tỏ ra mơ hồ trước cam kết "phi hạt nhân hóa hoàn toàn"."Trump hiện không có nhiều quân bài đàm phán trong tay", Yang nhấn mạnh.
Đây không phải lần đầu tiên Mỹ và Hàn Quốc ngừng tập trận để xoa dịu căng thẳng với Triều Tiên và thuyết phục Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí hạt nhân. Đầu những năm 1990, thời điểm chuẩn bị bùng nổ cuộc khủng hoảng hạt nhân Triều Tiên, Mỹ - Hàn đã ngừng cuộc tập trận mùa xuân lớn nhất với tên gọi Tinh thần Đồng đội. Triều Tiên sau đấy đóng băng các cơ sở hạt nhân của mình nhưng thời gian không kéo dài lâu. Đến giờ, cuộc tập trận này vẫn chưa được nối lại.