Những tuyên bố gây tranh cãi của Trump và Putin trong cuộc họp báo chung.
Chính trường và truyền thông nước Mỹ đang dậy sóng sau cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên giữa Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Phần Lan, khi ông chủ Nhà Trắng bị chỉ trích là yếu đuối, nhún nhường trước đối thủ. Đảng Dân chủ còn cho rằng những gì Trump thể hiện trong cuộc họp báo chung sau hội nghị có thể bị quy vào tội phản quốc, trong khi một loạt thành viên đảng Cộng hòa cũng lên tiếng chỉ trích ông, theo BostonGlobe.
Ngay cả Brian Kilmeade, dẫn chương trình "Fox and Friends" của Fox News vốn thường xuyên bảo vệ Trump, cũng tin rằng Tổng thống đã làm rối tung mọi thứ trong cuộc họp báo với Putin, nhưng khẳng định đây chỉ là những sai sót bình thường của con người và không làm thay đổi kết quả của sự kiện quan trọng này.
"Không ai hoàn hảo cả, nhất là sau 10 ngày hội họp, gặp gỡ đầy căng thẳng", Kilmeade nhận xét, nhắc đến chuyến công du châu Âu dài ngày của Trump trước hội nghị thượng đỉnh. "Nhưng đó đều là những thứ có thể dễ dàng khắc phục theo cách nhìn của Tổng thống".
Trên thực tế, Trump thừa nhận mình đã "lỡ lời" trong cuộc họp báo, khi cho biết lẽ ra ông phải nói là "không thấy có lý do gì Nga không can thiệp bầu cử Mỹ", thay vì "không thấy có lý do gì Nga can thiệp bầu cử Mỹ".
Bình luận viên Stephen Yates của Fox News thì cho rằng các chính trị gia và truyền thông Mỹ đã quá chú ý đến cách thể hiện của Trump, người vốn không quen với các nghi thức ngoại giao, trong cuộc họp báo công khai, mà quên đi mục tiêu chính của hội nghị thượng đỉnh là tìm ra cơ hội để Mỹ và Nga sửa chữa mối quan hệ và hướng nó tới con đường mang tính xây dựng hơn. Những tiến bộ trong mục tiêu đó có thể đã đạt được trong cuộc gặp riêng kéo dài hơn hai giờ giữa hai lãnh đạo mà báo chí không được phép tiếp cận.
Trump (trái) bắt tay Putin trước khi hai lãnh đạo vào họp riêng tại Helsinki, Phần Lan. Ảnh: AFP. |
Trái với những người tiền nhiệm, Trump dường như hướng đến chính sách đối ngoại mang tính thực dụng hơn. Bởi vậy, hội nghị thượng đỉnh với Putin là cơ hội để Trump thực hiện lời hứa đoạn tuyệt với các chính sách cũ, hướng tới chủ nghĩa thực tế, chia sẻ gánh nặng và tái cân bằng thương mại.
Theo Yates, dư luận đã quá vội vàng phán xét về cuộc gặp thượng đỉnh Trump – Putin qua những lời phát biểu của Tổng thống Mỹ trong cuộc họp báo, trong khi kết quả của hội nghị này có thể phải mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm sau mới được thể hiện một cách rõ ràng.
Valery Garbuzov, giám đốc Viện Nghiên cứu Mỹ và Canada tại Học viện Khoa học Nga, cũng có chung nhận xét, khi cho rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra kết luận cuối cùng về kết quả cuộc gặp. "Chỉ có thể nói về thành tựu của sự kiện này khi chúng ta chứng kiến các nhóm công tác được thành lập, các kế hoạch giải quyết vấn đề được đưa ra và những cơ chế đang đình trệ được khôi phục", ông nói.
Hợp tác để giảm thù địch
Phát biểu tại một hội thảo bàn tròn sau cuộc gặp Trump – Putin, Garbuzov nhận định tiến bộ lớn nhất mà lãnh đạo Nga – Mỹ đạt được trong hội nghị này chính là thỏa thuận hợp tác để giải quyết cuộc khủng hoảng Syria.
"Khi gặp bên lề tại hội nghị G20 ở Hamburg, hai lãnh đạo đã đạt được thỏa thuận về các khu vực giảm căng thẳng ở Syria. Và lần này, dựa trên các tuyên bố của Putin tại cuộc họp báo, hai nước đã có kế hoạch hành động chung để hỗ trợ người tị nạn tại Syria", ông nói.
Theo Garbuzov, những tiến triển tiếp theo trong vấn đề Syria phụ thuộc và khả năng thỏa hiệp của mỗi bên. "Họ thông báo rằng quân đội hai nước đã thành công trong việc xây dựng các kênh đối thoại, nên hợp tác quân sự Mỹ - Nga ở Syria sẽ dễ dàng hơn".
Putin tặng Trump quả bóng World Cup khi được hỏi về "quả bóng trách nhiệm" ở Syria. Ảnh: AFP. |
Bình luận viên Yates nhận định rằng chính việc đạt được thỏa thuận nhanh chóng với Putin về vấn đề Syria đã khiến Trump rơi vào "trạng thái hài lòng sau thỏa thuận" tại cuộc họp báo và không thể hiện được sự cứng rắn cần thiết với Tổng thống Nga như những gì ông đã làm với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại cuộc gặp thượng đỉnh ở Singapore hồi tháng 6.
Tại cuộc gặp với Kim, Trump đã truyền đi thông điệp mạnh mẽ rằng Bình Nhưỡng đang đứng trước lựa chọn chiến lược trong chương trình vũ khí hạt nhân và sẽ hứng chịu hậu quả nghiêm trọng nếu không đưa ra quyết định đúng. Tuy nhiên, Trump đã không phát đi được thông điệp tương tự với cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ.
Dù vậy, Yates tin rằng hai lãnh đạo đã có được những đồng thuận về một số vấn đề quan trọng trong cuộc gặp riêng và bất cứ tiến bộ nào trong những thách thức toàn cầu hiện nay như vấn đề Syria, Iran, Triều Tiên, Ukraine, Trung Quốc... đều mang lại hiệu ứng tích cực là sự hợp tác và bớt thù địch từ phía Nga.
Dù Mỹ và Nga vẫn còn tồn tại nhiều bất đồng, ngờ vực, hợp tác là điều mà hai nước cần phải thử nghiệm để cải thiện quan hệ. Yates tin vào thành tựu trong định hướng này của Trump, miễn là nó không bị lấn át bởi những "nhiễu chính trị và truyền thông" trong hệ thống của nước Mỹ.
Garbuzov cũng cảnh báo rằng những bất đồng trong nội bộ giới chính trị Mỹ có thể cản trở việc thực hiện các thỏa thuận mà lãnh đạo hai nước đạt được trong hội nghị. "Sự chống đối của các thế lực này có thể hủy hoại kỳ vọng đối với cuộc gặp", ông nói.
Chuyên gia này cũng chỉ ra rằng bất cứ hành động nào của chính quyền Trump với Nga hiện nay cũng có thể bị coi là bằng chứng thông đồng giữa ông với Moskva, nên quan hệ hai nước khó có thể được cải thiện nhanh chóng. "Nếu hai bên quyết tâm, vẫn có thể mất ít nhất 18-24 tháng để xác định những vấn đề cấp bách nhất và khôi phục đối thoại. Vẫn còn quá sớm để nói tới việc khôi phục hoàn toàn quan hệ kinh tế và kiểm soát vũ khí".
Dù vậy, Yates tin rằng kết quả này khi được định hình rõ ràng sẽ lấn át những ồn ào kiểu kịch tính sau cuộc gặp. "Hội nghị thượng đỉnh Helsinki mới chỉ là sự khởi đầu. Chúng ta sẽ hiểu hơn nhiều về tầm quan trọng của nó sau 6 tháng hoặc một năm", ông nhận định.